Per ieu, l’occitan es pas de nostalgia, pòt adurre un molon de richesas Es pas perque la capitala de la Region se tròba en Provença e siam que de “paures gavòts” que devèm pas èstre respectats e preses coma siam Dins los Auts Aups, la lenga es quasi plus parlaa Chaudriá pereu que lo monde que rèstan dins aquelas charrieras se faguèsson adreiçar lo corrier amb l’adreiça en occitan Penso que l’IEO a mancat la dralha de l’educacion populara Chau crear un liame fòrt entre tots aqueles que se n’entrèvan que parlin o pas la lenga, que venin de l’IEO, de Calandreta o d’alhors Chau formar de militants de tria an aquela transmission e es pas ganhat! E chau motivar aqueles militants Chau donc agrandir aqueu sòcle d’aqueles que s’interèssan a la lenga. Es qu’an aquela condicion que sarem ausits.

Se vos volètz presentar (mestier, endrech, publicacions, referéncias de sit(s), passions...)?

M’apèlo Andrieu Faure e ai setanta sèt ans. Foguèro mèstre d’escòla destachat a la FOL de las Autas Aups, puei ensenhaire dins mon quartier. Avans d’èstre militant occitanista, m’entrevèro d’educacion populara en creant un Club de Joines puei l’associacion de mon quartier e lo Centre Sociau. L’educacion e l’animacion son totjorn estaas una passion.

Sus lo plan de ma militància occitanista participèro a la creacion de l’IEO 04-05, de l’Espaci Occitan de Gap, dau jornau Aquò d’Aquí, dau Rescòntre Gapian e de la Calandreta Gapiana.

L’occitan, l’ai ausit estent joine vèrs de vesins o en cò de mos grands. Mai fuguèc solament quand aguèro 35 ans qu’intrinquèro de l’aprendre. D’en prumier amb un grand oncle puei a l’associacion de la Sosta Gavòta mestrejaa per Andrieu Richaud. Dins l’encastre de mon mestier passèro lo diplòma de conselhier pedagogic en lenga e cultura regionala.

Mon desir prefond èra de sensibilizar los aupencs a la richesa de la lenga e ai escrich lo libre Noms de lieux et noms de familles des Hautes-Alpes qu’a agut un bòn ressòn.

D’ont vos ven l’interès per l’occitan vivaroalpenc e la cultura occitana en general?

L’occitan, l’ai ausit ben joine. Restavo dins una bastia que l’òme i parlava quasi tot lo temps en occitan. Puei, li aviá mos grands dau costat de ma maire que parlavan la lenga entre eles. Mai l’an jamai parlaa. Puei me diguèro qu’aquela lenga èra una richesa formidabla e que la me chaliá aprendre. Alora, a l’entorn dels 40 ans me decidiguèro de l’aprendre. Anèro vèrs un grand oncle e li pausèro de questions, e n’empliguèro de quasèrns. Per ieu èra totjorn lo “patoàs”. Puei, an aquela epòca, lo Gerard Rolland fasiá paréisser l’Escoba, un jornau quasi artesanau que defendiá l’occitan (alora descubriguèro que nòstra lenga aviá un nom). Puei, totjorn a la mesma epòca, Andrieu Richaud creèc una associacion, La Sosta Gavòta, que li aviá un cors d’occitan. Li anèro, e l’afaire èra lançat!

Per ieu, l’occitan es pas de nostalgia, pòt adurre un molon de richesas:

— Sus lo plan de la cultura e de l’identitat, aquela lenga permet d’aguer una relacion prefonda amb lo luec que li vivèm. Avèm besonh de racinas prefondas e de marcas tangiblas per anar vèrs los autres e aver d’eschambis fruchoses amb las autras culturas.

— Sus lo plan de la pedagogia, los psicolingüistas nos dison qu’es absoluament necessari que, lo mai d’ora possible, l’enfant poissi practicar aumench doas lengas per fin de gardar dins la cabeça la possibilitat d’aprendre d’autras lengas. Perqué pas nòstre aupenc coma segonda lenga?

Fòrça monde polsan a l’aprendissatge de l’anglés, mai una lenga ancoraa dins nòstre territòri e nòstra cultura sarà mai motivanta per los mai joines. L’anglés s’impausarà de tot biais, mai aqueu prumier aprendissatge de l’occitan permetrà un apròchi fondamentau de las lengas latinas. Se pòt notar que dins las Aups d’Auta Provença lo conseu generau finança d’atalhiers de lenga occitana dins las escòlas. Sariá oportun qu’aqueu de las Autas Aups adoptèsse la mesma dinamica.

Sus lo plan de l’economia, nòstres dos departaments son de departaments d’acuelh e de torisme. Chau que nòstres enfants siajan preparats a l’avenir en pensant a l’acuelh d’un nombre de mai en mai grand de personas d’origina estrangiera. Aquela lenga latina nos permet d’acuelhir las personas que sa lenga es d’origina latina (800 milions de personas son dins aqueu cas dins lo Monde). L’aprendissatge de l’anglés au collegi e au licèu permet d’acuelhir los autres.

Per vos, cossí melhorar la visibilitat de l’occitan vivaroalpenc dins la region que d’unes vòlon solament coma “Provença ponch e basta”?

Ieu, me contentario de parlar d’aupenc. Es un qualificatiu que pega a l’endrech que li vivo e que coneisso pas los besonhs dau costat d’Ardecha.

Veio pas perqué parlariam de “provençau” mentre que parlam un autre dialècte de l’occitan, lo “vivaroaupenc”, qu’es un “nòrd-occitan”. Es pas perque la capitala de la region se tròba en Provença e siam que de “paures gavòts” que devèm pas èstre respectats e preses coma siam.

Per melhorar la visibilitat de l’occitan a per aquí, chaliá mostrar sa realitat e bastir los espleches per l’aprendre.

Es çò qu’avèm fach amb Noms de lieux et noms de familles des Hautes-Alpes puei de metòdes d’aprendissatges, de vocabularis, un diccionari…

A Gap, lo Rescòntre Gapian organiza un Festenau de Chant Occitan, la Calandreta Gapiana (contractualizaa amb l’Estat) forma de pichons a la lenga, l’Espaci Occitan es un mitan dubèrt que se li pòt charrar l’occitan e faire de crompas…

Aüra, çò qu’es lo mai necessari es de formar de monde de qualitat (licéncia e mastèr d’occitan…). Aüra, una segonda persona s’es anaa formar a Aprene per poire prendre en charja la segonda classa de la Calandreta.

La dinamica es necessària per poire avançar. La còla actuala d’occitanistas n’es ben conscienta.

Qu’es la situacion de l’occitan ara en cò vòstre, sa visibilitat, sa transmission?

Dins las Autas Aups, la lenga es quasi plus parlaa. De còps, encòntro “un vielh com ieu” que me parla, mai es quasi excepcionau. Coneisso qu’una soleta familha que la lenga li es parlaa au pichon e que la parla eu mesme.

Dins lo 05 li son doas vilas que las charrieras son nomenaas en occitan: Veines e Gap. Aquò fai ben per los toristas mai chaudriá pereu que lo monde que rèstan dins aquelas charrieras se faguèsson adreiçar lo corrier amb l’adreiça en occitan.

Per la transmission existisson de corses de lenga per adultes a Gap, de corses dins los tres collègis gapians e a la Calandreta Gapiana. Li a ren dins las escòlas primàrias o mairalas, ni mai als licèus.

Chau tot reïntrincar de la basa... Brave trabau!

Parlatz occitan en familha, amb vòstres enfants, amb vòstre entorn?

Non, jamai. Pereu ma filha qu’a aüra 40 ans es estaa animatritz d’occitan dins las Bocas dau Ròse.

Cossí vesètz l’evolucion de l’occitanisme de vòstra region e d’Occitània en general despuèi que l’observatz?

Sio un pauc pessimista. Penso que l’IEO a mancat la dralha de l’educacion populara. Aviá una sèrva extrordinària de militants que, a cha pauc, son anats florir los cementèris. De mon vejaire, deviá formar aqueles militants sus lo plan pedagogic per que transmetèsson la lenga. A entretengut un sòcle fach de monde que parlavan la lenga, mai s’es pas virat vèrs aqueles qu’aurián amat l’occitan mai que lo parlavan pas. Auriá chagut formar de formators. L’occitan es estat un afaire d’intellectuaus. Me sembla que chaliá partir de la basa.

Aüra, Calandreta assaia de rebastir quauquarren e li son un molon de militants occitanistas que fan ren per sostenir Calandreta perque es pas un ensenhament public. Es ben damatge…

Per PACA, es pas en engimbrant un estagi per an que poirem faire avançar la lenga...

Cossí l’occitan seriá salvable en partent de la situacion actuala?
 

Per sauvar l’occitan, me sembla que chau crear un liame fòrt entre tots aqueles que se n’entrèvan, que parlin o pas la lenga, que venin de l’IEO, de Calandreta o d’alhors. E una veritabla motivacion (perqué sauvar l’occitan?).
 

Chau recensar:

— aqueles que son interessats per l’occitan,

— aqueles que se vòlon formar a la lenga,

— aqueles que pòion/vòlon transmetre la lenga.

Pereu, chau farjar los espleches per aquela transmission dins chasque dialècte (diccionari, conjugason, manuaus pedagogics…).

Chau formar de militants de tria an aquela transmission e es pas ganhat! E chau motivar aqueles militants.

Lor chau una reconeissença. Un molon se son arrestats que li aviá jamai de ressòn a çò que fasián.

Qu’es l’imatge possible que l’Occitània contemporanèa remanda fòra de França?

Aquò o sabo pas.

Que son vòstres projèctes (escritura, autres)?

Ai ja fach un molon de trabaus, coma o ai dich.

Pereu, voldrio achabar una antologia de l’occitan de las Autas Aups. Li a una richesa veritabla que chau metre en valor e faire conéisser tot en fasent lo liame amb çò qu’existís.

Sariá possible de faire de corses de lenga a la tèle locala (DICI) mai li chau soscar.

Avètz de reflexions sus l’actualitat?

Penso que la lucha per l’occitan se deu desmarcar de l’actualitat. Son doas chausas diferentas que devon pas interferir se volèm ben capitar. De mon vejaire, chau ren esperar dels politics, que los occitanistas representan pas grand chausa sus lo plan electorau. Chau donc agrandir aqueu sòcle d’aqueles que s’interèssan a la lenga. Es qu’an aquela condicion que sarem ausits.

Personalament, m’agradariá de perseguir aquela reflexion que me sembla fondamentala! 

Laurenç Revèst