Tèxte legit
Los toarègs son un pòble amazigh[1] present dins lo Sahara central. Ne parla ja Erodòt al sègle V abans lo Crist. S’agís d’un pòble nomada que viu sus un vast territòri que s’estend dempuèi Aïr (al nòrd de Nigèr) fins a l’Adrar dels Ifoghas (al nòrd de Mali) a travèrs de Fizzan (Libia), del Tassili n’Ajjer e d’Ahaggar (al sud d’Argeria). A l’ora d’ara, los toarègs son separats per las frontièras establidas en 1960 pel colonialisme francés.
Los toarègs contrarotlavan lo comèrci transsaharian, ara gaireben estench, pendent fòrça sègles, en assegurant aital lo comèrci entre Euròpa, lo Nòrd d’Africa e l’Africa Negra. La lor coneissença prigonda del desèrt, e las lors valors moralas, lor an conferit una reputacion de grand prestigi. A l’ora d’ara, l’activitat principala contunha d’èsser lo bestial. Coma consequéncia de la secaresa, desvolopan normalament d’activitats economicas coma l’agricultura, l’artisanariá e lo torisme.
Las frontièras politicas actualas an copat artificialament lo territòri toarèg en cinc estats: Argeria, Nigèr, Mali, Libia e Burkina Faso. Lo país toarèg se definís per una comunautat culturala assemblada a l’entorn de l’identitat, d’una lenga, l’amazigh, e sus la basa d’una organizacion familiala, sociala e politica. Manca un cens fisable, mas se pòt estimar que los toarègs son mai de tres milions de personas.
Los problèmas que coneisson a l’ora d’ara venon de l’epòca coloniala. La lucha contra lo colonialisme francés, amb la preséncia turca de 1899 enlà, desvelhèron una consciéncia collectiva. Qualques unes dels lors caps foguèron modernizaires.
En 1906, França impausèt lo sieu contraròtle sul Sahara central, e se reconeguèt l’autonomia relativa dels toarègs. Amb l’aveniment de la Republica de Sodan en 1958 e de la Federacion de Mali en 1959, l’Estat francés prometèt als toarègs que los nòus estats independents respectarián la lor autonomia. Mas se compliguèt pas jamai aquelas promessas.
Dempuèi 1958, lo procès d’independéncia èra en marcha. França voliá crear una vasta zòna independenta mas jol sieu contraròtle. Los toarègs refusèron l’idèa. Al delà, la lor creissenta marginalizacion causèt la creacion, en 1958, a Kidal, del Movement Popular d’Azawad (MPA) per un estat toarèg. Mas la proclamacion de la Republica de Mali, en setembre de 1960, desintegrèt la Federacion de Mali. Totes los regims, dempuèi 1960, an amagat los problèmas causats per l’excessiva centralizacion del poder e l’usatge desproporcionat de la fòrça. Tres ans après la siá independéncia, en 1963, Mali coneguèt la primièra revòlta dels toarègs.
Dempuèi 1988, la region a experimentat de revòltas armadas divèrsas que se son intensificadas dins los darrièrs tempses amb la guèrra d’influéncia entre França e China pel contraròtle de Sahèl. Per lo primièr còp dempuèi l’independéncia del Mali, los toarègs fondèron lo nòu Movement Nacional per la Liberacion d’Azawad (MNLA), e revendican dobèrtament l’independéncia e un estat pròpri.
Las autoritats de Mali vòlon crear la confusion en acusant l’MNLA de s’aliar amb Al Qaida del Magrèb Islamic (AQMI). Mas l’MNLA denóncia amb fermetat la complicitat del regim malian quant a l’installacion d’AQMI en Azawad. L’MNLA a ja exprimit la siá oposicion a AQMI, qu’es en contradiccion amb las valors dels toarègs e de la cultura amazigh en general, qu’aquesta darrièra es clarament demarcada de tot movement jihadista, e mai a exprimit lo sieu refús dels mercenaris que luchèron al costat del tiran Qadhdhafi.
La percaça dels toarègs es ja començada a Bamako e a l’entorn. Los civils son a fugir cap als païses vesins.
Los toarègs son fatigats après tant de decennis de marginalizacion politica, de repression, de negacion e d’assimilacion. Vòlon prene lo contraròtle del lor destin e del lor trabalh per la recuperacion del lor territòri e metre fin a la situacion coloniala. Totes los acòrdis precedents, amb la mediacion de França e d’Argeria, son pas jamai estats objècte de seguiment, e èran pas qu’una intencion declarada de desarmament e d’assimilacion.
Se sèm davant una segonda ondada de descolonizacion? E se sèm davant l’aparicion d’estats nòus en Africa e Euròpa? Sembla qu’es aquò d’aquí lo sens de l’istòria, e mai se, per ara, lo temps e l’incertitud d’unes e d’autres empedisson la marcha cap a l’emancipacion; mas lo camin emergís amb mai de clartat e la conviccion aderís de mai en mai als esperits.
Salem Zenia
Conselh tecnic de l’Observatòri Linguamón per la Lenga Amazigh (OLILA)
_____
[1]Amazigh e Berbèr son sinonims, NDLR.
Los toarègs contrarotlavan lo comèrci transsaharian, ara gaireben estench, pendent fòrça sègles, en assegurant aital lo comèrci entre Euròpa, lo Nòrd d’Africa e l’Africa Negra. La lor coneissença prigonda del desèrt, e las lors valors moralas, lor an conferit una reputacion de grand prestigi. A l’ora d’ara, l’activitat principala contunha d’èsser lo bestial. Coma consequéncia de la secaresa, desvolopan normalament d’activitats economicas coma l’agricultura, l’artisanariá e lo torisme.
Las frontièras politicas actualas an copat artificialament lo territòri toarèg en cinc estats: Argeria, Nigèr, Mali, Libia e Burkina Faso. Lo país toarèg se definís per una comunautat culturala assemblada a l’entorn de l’identitat, d’una lenga, l’amazigh, e sus la basa d’una organizacion familiala, sociala e politica. Manca un cens fisable, mas se pòt estimar que los toarègs son mai de tres milions de personas.
Los problèmas que coneisson a l’ora d’ara venon de l’epòca coloniala. La lucha contra lo colonialisme francés, amb la preséncia turca de 1899 enlà, desvelhèron una consciéncia collectiva. Qualques unes dels lors caps foguèron modernizaires.
En 1906, França impausèt lo sieu contraròtle sul Sahara central, e se reconeguèt l’autonomia relativa dels toarègs. Amb l’aveniment de la Republica de Sodan en 1958 e de la Federacion de Mali en 1959, l’Estat francés prometèt als toarègs que los nòus estats independents respectarián la lor autonomia. Mas se compliguèt pas jamai aquelas promessas.
Dempuèi 1958, lo procès d’independéncia èra en marcha. França voliá crear una vasta zòna independenta mas jol sieu contraròtle. Los toarègs refusèron l’idèa. Al delà, la lor creissenta marginalizacion causèt la creacion, en 1958, a Kidal, del Movement Popular d’Azawad (MPA) per un estat toarèg. Mas la proclamacion de la Republica de Mali, en setembre de 1960, desintegrèt la Federacion de Mali. Totes los regims, dempuèi 1960, an amagat los problèmas causats per l’excessiva centralizacion del poder e l’usatge desproporcionat de la fòrça. Tres ans après la siá independéncia, en 1963, Mali coneguèt la primièra revòlta dels toarègs.
Dempuèi 1988, la region a experimentat de revòltas armadas divèrsas que se son intensificadas dins los darrièrs tempses amb la guèrra d’influéncia entre França e China pel contraròtle de Sahèl. Per lo primièr còp dempuèi l’independéncia del Mali, los toarègs fondèron lo nòu Movement Nacional per la Liberacion d’Azawad (MNLA), e revendican dobèrtament l’independéncia e un estat pròpri.
Las autoritats de Mali vòlon crear la confusion en acusant l’MNLA de s’aliar amb Al Qaida del Magrèb Islamic (AQMI). Mas l’MNLA denóncia amb fermetat la complicitat del regim malian quant a l’installacion d’AQMI en Azawad. L’MNLA a ja exprimit la siá oposicion a AQMI, qu’es en contradiccion amb las valors dels toarègs e de la cultura amazigh en general, qu’aquesta darrièra es clarament demarcada de tot movement jihadista, e mai a exprimit lo sieu refús dels mercenaris que luchèron al costat del tiran Qadhdhafi.
La percaça dels toarègs es ja començada a Bamako e a l’entorn. Los civils son a fugir cap als païses vesins.
Los toarègs son fatigats après tant de decennis de marginalizacion politica, de repression, de negacion e d’assimilacion. Vòlon prene lo contraròtle del lor destin e del lor trabalh per la recuperacion del lor territòri e metre fin a la situacion coloniala. Totes los acòrdis precedents, amb la mediacion de França e d’Argeria, son pas jamai estats objècte de seguiment, e èran pas qu’una intencion declarada de desarmament e d’assimilacion.
Se sèm davant una segonda ondada de descolonizacion? E se sèm davant l’aparicion d’estats nòus en Africa e Euròpa? Sembla qu’es aquò d’aquí lo sens de l’istòria, e mai se, per ara, lo temps e l’incertitud d’unes e d’autres empedisson la marcha cap a l’emancipacion; mas lo camin emergís amb mai de clartat e la conviccion aderís de mai en mai als esperits.
Salem Zenia
Conselh tecnic de l’Observatòri Linguamón per la Lenga Amazigh (OLILA)
|
_____
[1]Amazigh e Berbèr son sinonims, NDLR.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Aqueste jorn, dins l'emission "La Grande Table" sus France Cullture, Catherine Clément rementava lo racisme dels Malians contra los Toarègs, tan coma dels Senegaleses contra los Maures. Urosament que demòran qualques esperits lucides..
Mai es que l'identificacion "amazigh-toareg-azawad" e lo principe de "territori toareg" nos porgitz pas una gresilha d'analisi mau-adaptada ? Bensai un pauc trop occitano-centrista...
Lo nom dau MPA es ben Moviment Popular D'AZAWAD, pas dei toaregs, e aquestei terras d'Azawad son lo luèc de vida d'autrei culturas/etnias, pas sonque de toaregs. D'alhors es lo principi dau nomadisme toareg de pas vertadierament s'estacar a un territori fixat mai faire d'escambi e de mescla de toei costats. E es tanben lo principi dau terme "Azawad" (cresi que vòu mai o mens dire pastura) de descriéure un territori per l'activitat que li pòu ague dessus e non per l'identitat de gens que se l'aproprian.
Mi sembla que dins lei revendicacions de l'Azawad li a pas vertadierament d'accent sur la cultura, es sobretot l'union de gens dins una mema situacion geo-politico-economica. La problematica es totjorn lei desequilibres de desvelopament eiretats dau colonialisme, entre de zonas dins lo circuit d'exportacion e de zonas interioras neglejadas.
Es un pauc coma se Marselha demandava la siáu independença per sortir de la misèra, sensa se reclamar de cap identitat provençala o occitana.
D'alhors la situacion d'Azawad a, mi sembla, pas tanpauc de ligam embé lei situacions fòrça diferentas dei autrei pòbles amazighs, e li a ges de discors "pan-amazigh" (que sariá logic se la revendicacion era culturala).
La Komaté-Bone foguèt invitada a "C dans l'air". Quand un dels invitats evoquèt lo problema amazigh, respondèt un còp de mai que son pas que de terrorristas. Digús ensajèt de matisar l'infromacion. Per pas passar per de neo-colonialistes balhaires de leiçons, probable; mas sustot perque se'n foton. La lor procupacion es saupre se l'Hollande ne tirarà profièch o pas. Coma sempre, son a se gaitar lo monilh.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari