CAPÇALERA PAIS INVISIBLE

Actualitats

crotz-tolosaCreated with Sketch.GasconhaVal d'Aran

Pas de prioritat per l'aranés en Aran

Lo Tribunal Constitucional espanhòl manten en suspens la Lei de l'occitan, aranés en Aran

Los panèls de l'Estat son dins las tres lengas oficialas en Val d'Aran
Los panèls de l'Estat son dins las tres lengas oficialas en Val d'Aran

Lo Tribunal Constitucional espanhòl a decidit de manténer en suspens la Lei de l'occitan, aranés en Aran, qu'aplica l'oficialitat de la lenga occitana dins la comunitat autonòma de Catalonha e n'establís la condicion de lenga prioritària en Val d'Aran, com es estat publicat dins lo Document Oficial de la Generalitat de Catalonha (DOGC) del 2 de genièr passat. Lo tèxt remembra que lo Tribunal Constitucional "a acordat de manténer en suspension los articles 2.3, 5.4, 7 e 6.5 que parlan de la prioritat de l'usatge de l'aranés per rapòrt al castelhan e al catalan en Val d'Aran". La decision del Tribunal Constitucional seguís un apèl presentat pel govèrn de l'Estat espanhòl en julhet de 2011.


Los articles en apèl, e en suspension, establisson que l'occitan es "la lenga d'usatge prioritari dins totas las institucions d'Aran, mai que mai al Conselh Generau d'Aran, dins l'Administracion locala e los organismes que i son restacats, dins los mèdias publics, dins l'ensenhament e dins la toponimia". Segon aqueles articles, cal que l'occitan aranés siá la lenga "prioritària" de la Generalitat e de l'Administracion de l'Estat espanhòl dins la Val, a totes los nivèls.

Alavetz, la Conselheria d'ensenhament de la Generalitat de Catalonha poirà pas metre en practica la nòrma autonomica. Pasmens, la Generalitat afirma que, emai sián conscients de l'apèl del Govèrn espanhòl, aplicaràn ça que la l'usatge "prioritari" de l'occitan immediatament.

La Lei de l'occitan, aranés en Aran foguèt aprovada mercés als vòts de CiU, PSC, ERC e ICV-EUiA; PP e Ciutadans votèron contra perque la considèran anticonstitucionala. Après l'aprobacion, lo Govèrn de l'Estat espanhòl considerèt que: "Per çò que tòca las competéncias, e d'acòrd amb l'article 3.1 de la Constitucion, lo castelhan es la lenga oficiala de l'Estat e totes los Espanhòls an lo dever de la conéisser e lo drech de l'emplegar. Quant a las autras lengas d'Espanha, lo paragraf 2 ditz que seràn tanben oficialas dins las lors Comunitats Autonòmas respectivas. Pasmens, la nòrma es contrària a la Constitucion pel fach de declarar lo caractèr prioritari de l'occitan aranés".

Lo Govèrn espanhòl soslinhèt que "una Lei de la Comunitat Autonòma de Catalonha pòt pas regular l'usatge de las lengas cooficialas de l'Administracion Generala de l'Estat dins l'instruccion de las siás proceduras administrativas". E remembrèt que "la jurisprudéncia del Tribunal Constitucional a ja declarat anticonstitucional aquel caractèr prioritari de l'emplec de la lenga cooficiala". Alavetz, tot indica qu'aquel Tribunal farà tombar l'usatge "prioritari" de l'aranés dins la Lei, lo sol aspècte temporàriament en suspens.

Lo Sindic d'Aran, Carlos Barrera, manifestèt la siá indignacion pel fach que lo Tribunal Constitucional admetèsse l'apèl del govèrn d'alavetz e afirmèt que lo biais de far del Partit Socialista (PSOE) èra "patetic". Barrera expliquèt que compren pas l'atac permanent del PSOE a Catalonha e a la siá identitat, e mai considère qu'es una novèla "mesa en scèna" electorala. "Tota ataca contra l'identitat catalana es quicòm de rendable pel rèsta d'Espanha, mas se pòt pas negar la realitat qu'es l'identitat occitana", çò-diguèt lo Sindic. "Primièr comencèron las atacas a l'Estatut, après las atacas al catalan e ara es lo torn de l'ataca a l'usatge prioritari de l'aranés. Comprenèm pas aquelas atacas constantas", apondèt Barrera. Lo Sindic remembrèt de mai qu'aquel apèl es contrari a l'escomesa per la pluralitat lingüistica e identitària que lo Govèrn espanhòl demostrèt en signar la Carta Europèa de las Lengas Minoritàrias en 2001.

Del sieu costat, lo secretari general d'Unitat d'Aran (UA) e ex-Sindic d'Aran, Francés Boya, diguèt que l'admission de l'apèl es consequéncia de la senténcia sus l'Estatut venguda de l'apèl del Partit Popular (PP). Boya remembrava que la senténcia sus l'Estatut metiá ja en question qu'una lenga, dins aquel cas, lo catalan, foguèsse declarada "d'usatge prioritari" dins una comunitat autonòma. L'èx-Sindic renovelèt tanplan "l'engatjament d'UA per que l'aranés siá la lenga troncala e veïculara de l'administracion publica e de l'escòla, e que siá mai presenta dins los mèdias en Aran, de la meteissa faiçon que lo catalan en Catalonha". "Volèm sonque garantir la normalitat qu'afècta l'aranés coma lenga pròpria e cooficiala d'Aran e tanben de Catalonha", apondèt. Per consequent, Boya diguèt que demandaràn a la Generalitat e al Conselh Generau d'Aran que fagan apèl a tot çò que cal per assegurar aquela normalitat.

La lenga occitana es oficiala en Catalonha dempuèi 2006 mercés a l'aprobacion del darrièr Estatut d'autonomia. La Lei de l'occitan, aranés en Aran, aprobada al Parlament de Catalonha lo 22 de setembre de 2010, n'aplica l'oficialitat e ne determina lo caractèr prioritari en Aran. Mas aqueste usatge prioritari es, pel moment, metut en suspens pel Tribunal Constitucional espanhòl.

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Sudpirinenc Ripoll (Catalonha)
5.

#4 Per çò qu'es de lo sieu comentari, ieu diriá puslèu que se l'occitan dins la Val d'Aran e lo Catalan a Catalonha sud, son oficiales es a causa de que l'estat espanhòl es estat mens abil que l'estat francés en matèria d'impausar la lenga estatala en detriment de la rèsta de lengas, en fach los espanhòls an ensajat prene l'estat francés coma modèl per'mor de menar a tèrme lo procès d'uniformar l'estat espanhòl. Cal pas davalar la gàrdia, cal solament veire çò que passa a las Ilhes Balears o al País Valencian o los atacs del modèl d'inmersió lingüistica a l'ensenhament en catalan a Catalonha sud.

  • 0
  • 0
esteve Eth Palais
4.

Molta plorera (mucho quejica) veig per aquí. Tant queixar-se d´Espanya i ha estat l´únic país/estat/o com vulgueu anomenar-lo que va introduir l´ensenyament en aranès i va regular el seu ús oficial (així figura a l´Estatut català -- el nou i l´antic, lleis orgàniques espanyoles). La prova? Mireu el senyal de trànsit de la notícia, on si apareix l´occità no és per fer bonic sinó perquè l´ordenament jurídic espanyol així ho preveu.

  • 2
  • 5
Jesús Martí . Palma ( Illes Balears ) .
3.

Som català de Mallorca , soci de l'Obra Cultural Balear i voluntari a Paraula . N'estic realment fart de veure com l'Estat espanyol , el francès i l'italià intenten fer net de catalanòfons i d'occitanòfons .. Visca la Terra ! I visca Occitània !

  • 8
  • 1
Anxo Compostela (Galiza)
2.

Añado a lo que dice Eneco, que el asturiano sí que es (co)oficial...En una comarca de Portugal.
Mesma luita!

  • 4
  • 1
Eneco Zaragoza
1.

"Quant a las autras lengas d'Espanha, lo paragraf 2 ditz que seràn tanben oficialas dins las lors Comunitats Autonòmas respectivas. "
Ixo no ye garra verdat l'aragonés u l'asturianu no son reconoxius de traza oficial. Esferentes luengas pero una mesma luita.

  • 7
  • 0

Escriu un comentari sus aqueste article