CAPÇALERA PAIS INVISIBLE

Opinion

Lo novèu clavier francés es adaptat a l’occitan?

Lei mercats informatics ofrisson au public d’Occitània quatre tipes principaus de claviers. Tres claviers dependon deis estats que cobrisson Occitània: son lo clavier catalan-espanhòu, lo clavier francés e lo clavier italian. I podèm apondre un quatren clavier, aqueu deis Estats Units, qu’es conegut de pertot.
 
Entre aquelei quatre claviers, solet lo clavier catalan-espanhòu permet d’escriure facilament en occitan (vejatz mon article dins Jornalet, 11.3.2013).
 
Lei claviers francés, italian e estatsunidenc obligan de cercar d’estècs complicats per sasir certanei caractèrs occitans frequents: siá cau “inserir un caractèr especiau”, siá cau far de combinasons de claus (ú = Alt 163, Ú = Alt 233, etc.).
 
L’estat francés, via lo Ministèri de la Cultura, ven de normalizar un novèu tipe de clavier francés en 2019. Li dison lo clavier francés azerty melhorat (o azerty+). Lo mot azerty se referís ai primierei claus d’un clavier francés. Sus aqueu ponch, França e Belgica s’isolan supèrbament de la rèsta dau Mond. D’efiech, dins leis autreis estats, lei claviers començan en generau per lei letras qwerty o qwertz.
 
Donc, un clavier francés azerty classic es completament inadaptat a l’occitan, aquò fòrça usatgiers de l’occitan o sabon malaürosament.
 
Per còntra, un clavier francés azerty melhorat permet de sasir totei lei caractèrs abituaus de l’occitan, e mai lei caractèrs latins de l’ensemble dei lengas d’Euròpa, e mai facilita l’accès ai formas elegantas de l’apostròf (’) e dei guilheumets (“...” «...») que son pus polidas que lei formas verticalas impausadas per lei claviers tradicionaus (') ("...").

Per la quita lenga francesa, l’azerty melhorat ajuda a sasir certanei caractèrs francés que son inaccessibles dins l’azerty classic coma É, Œ, œ, Æ, æ. Amb l’azerty melhorat, desenant, ven aisat d’escriure de mots francés coma Émile, Œdipe, cœur, nævus. A causa de l’azerty classic, aquelei mots s’escrivon sovent Emile, Oedipe, coeur, naevus, çò qu’es incorrècte mai tolerat (a prepaus de l’exemple d’Émile, leis accents son ben obligatòris sus lei majusculas en francés contràriament a çò que se ditz dins una legenda populara).
 
Ara, tocant la nòstra lenga d’òc, lo clavier azerty melhorat ajuda ben a sasir totei lei letras occitanas portant de signes diactrics que son Á, á, É, é, Í, í, Ó, ó, Ú, ú, À, à, È, è, Ò, ò, Ï, ï, Ü, ü, Ç, ç, N·H, n·h, S·H, s·h. Un vidèo oficiau de l’Associacion Francesa de Normalizacion (AFNOR) dona un exemple explicit en lenga occitana, “Cossí va?”, e cita lo nom de nòstra lenga (minuta 2:34).
 
Aquel interès per l’occitan poiriá semblar positiu, pasmens contrasta totalament amb la politica d’eliminacion brutala dei cors d’occitan que lo meteis estat francés es a menar d’aquesta passa. Es pas aqueu clavier flame nòu que sufirà per sauvar l’occitan.
 
L’estat francés a normalizat tanben un autre clavier, lo tipe bépo. Sei primierei claus començan per bépo. Lei claus se dispausan en tenent còmpte de la frequéncia dei letras de la lenga francesa e en cercant d’esparnhar l’esfòrç dei mans. Aqueu clavier permet tanben de sasir lei signes occitans, es verai. Pasmens son ergonomia es estudiada per lo francés, non pas per l’occitan. Donc ajuda pas lei personas qu’escrivon sovent en occitan.
 
Lo clavier azerty melhorat porgís una solucion acceptabla per practicar la lenga d’òc a l’escrich. Pasmens contunhi de pensar que lo clavier catalan-espanhòu rèsta una solucion melhora per l’occitan.
 
— Lo clavier catalan-espanhòu fonciona coma un supòrt tecnic de fach a l’usatge oficiau de la lenga occitana en Aran e en Catalonha. Lo novèu clavier francés a pas aquel avantatge.

— Lo clavier catalan-espanhòu ofrís un meteis metòde per sasir l’accent sus lei minusculas e lei majusculas: basta de quichar la clau «´» o la clau «`» puei la letra desirada en minuscula o en majuscula. Au contrari, lo clavier francés azerty melhorat demanda de seguir de procediments diferents segon lei minusculas o lei majusculas.
 
— Lo clavier catalan-espanhòu es disponible sus totei lei maquinas e totei lei modèls de claviers. Lo clavier azerty melhorat, ara per ara, es possible solament per un nombre fòrça limitat de modèls.
 
— Lo clavier catalan-espanhòu se pòt comandar aisadament dempuei lo Mond entier, siá en passant per Internet, siá en anant dins tot bòn magazin de materiau informatic. Lo clavier azerty melhorat, au contrari, rèsta ben pauc difusat dins l’estat francés, donc a fortiori es pauc disponible en Occitània e dins l’ensemble dau Mond.
 
— Lo clavier catalan-espanhòu es la nòrma tecnica unica de l’estat espanhòu e, probablament, serà tanben la nòrma dau futur estat catalan independent. Aquò garentís que siá un clavier largament fabricat, disponible e demandat. Au contrari, lo novèu clavier francés azerty es una “nòrma volontària” segon lo Ministèri francés de la Cultura. L’administracion francesa e lei constructors privats son pas ges obligats de l’aplicar. Ren garentís que l’azerty melhorat se desvoloparà. Se pòt pas manco garentir que visca lòngtemps. L’estat francés l’a enregat en abriu de 2019 sens que se remarque dins l’opinion.

 

abonar los amics de Jornalet

 

 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Sambeat
30.

Qu'avem dejà pro de gallicismes o d'arpitanismes en gascon, non hè pas besonh ahíge'n mei. Maishant gascon non hè pas bon occitan.

  • 2
  • 2
Loic Bessounou
29.

#23 E pericoloso's 'porgeishi!

  • 1
  • 0
Abram Auvèrnha
28.

#12 Gramarcé per l'ajuda. Te dise bona contunha e bonas Chalendas.

  • 2
  • 0
JP la Rapieta
27.

#3

>Dins Windows es complicat de personalizar lo clavièr (mas pas impossible).

De segur ai ‘na preferença per l’utilh Linux, que i far los accents es fòrt aisat, mas au trabalh deve utilisar Windows, aquò se fai dins los reglatges de linga, sens res chamjar a la linga prumièra (o pas, segond la vòstra volontat).

https://support.microsoft.com/fr-fr/help/4027670/windows-10-add-and-switch-input-and-display-language-preferences

‘Na vetz los reglatges fachs, quò balha mai de possibilitat per la tochas.

  • 1
  • 0
Hilh
26.

De mei, los locutors natius qui servivan d'escusa endà guardar lo lè parlar locau de la Garona dinc a la Mar Grana, que's seràn morts e n'i haràn pas mei puisheu. Viste, viste, que lo temps nau de l'occitanisme que s'arribi!!!

  • 2
  • 8

Escriu un comentari sus aqueste article