Damb un d’u gropes de quinta dau collègi Maurois de Mentan, aquesto luns avema visitat o primíer musèu mentonasc creat per o gardian dau pòrt (l’actual pòrt vièlh) de Mentan dau sècolo XIX. Stanislas Bonfils. Èra tanben e subretot colleccionaire amator, fasia d’erbíers, e tanben faguèt... de cavamentes clandestins en-t u Bauces Rosses (quartíer quasi mentonasc just darreire a frontiera costat italian). [Fòtos]
 
En 1867, Bonfils decidís de crear en casa soa un gabinet d’istòria naturala dubèrt au público.
 
Istoricament, es l’enquèsta, a descripcian de tot çò qu’ese visíbile dintre o mondo natural: bèstie, vegetal, mineral. Istòria naturala èra l’anciana designacian d’e sciéncies naturale.
 
Essencialament per d’ivernants a Mentan e de saberuts de passatge expausa e soe descubèrte: totpien de fossiles d’a regian de Mentan, çò qu’a recuperat d’u ses cavamentes dintre e Barme de Grimaldi a u Bauces Rosses coma de scapolons de bèstie e de piante qu’a conservaie. En-t o 1878, prepausa au cònsol, Gaspard Medecin, de donar tota a soa colleccian a la comuna de Mentan. En còntrapart, demanda d’èsser nomenat conservator empiegat per a comuna.
 
Naishe o primíer musèu municipal de Mentan. Se tròba dintre una sara d’a comuna.
 
Au sècolo 19, un temps o musèu es dintre a comuna qu’èra a l’ancian convent, devengut après a casèrna d’u pompíers Forty. Se despiaça pui damb a comuna nòva, Piaça Nacionala, devengüa piaça Clemenceau, damb a bibliotèca en l’actual bastiment dau Credit Agricòla. En-t o 1902, a comuna, o musèu e a bibliotèca san transferits Carriera d’a República, actual bastiment d’a casa comunala.
 
En 1909, a comuna de Mentan fa bastir o musèu municipal dessenhat per l’arquitècte mentonasc Adrien Rey, sus a Piaça d’e Carme, un terren líbero.
 
Dintre o bastiment i es a bibliotèca e una sara d’arts plàstique au pian terren.
 
De case típique e classaie se tròban a l’angolo dau costat sud-oèst ancui. I es una perspectiva creaia fint au sud damb una piaça e aüra de bacins d’aiga.
 
Per 3000 abitantes d’aquer temps, èra fòrt de crear un tal stabiliment cultural.
 
Totjòrn d’un temps qu’o torisme se fa d’ivèrn, se pòran veire d’objèctes d’a vita quotidiana anciana coma un carenh de l’Antiquitat, un autre dau temps dau rei Eròdes que foncionavan damb uèri. E d’autres carenhes contemporanèus sempre utilizats d’a mesma maniera e cremant damb l’uèri (d’auriva de segur). I san tanben donats d’objèctes e tablèles a fior e mesura dau temps.
 
De notar de ceràmica decorativa damb diferente produccions de terralharie, coma a grana fàbrica de ceràmica Saïssi ona ese aüra a scòra Anne Franck. U elementes recurrentes de decoracian per u ceramistas? U lemons, de segur, a granolha blava particularament rara (anomalia d’a granolha verda mai comuna, veire o nom dau centre de lésers) mas que se capturava per atirar l’uelh d’u toristas davansh u masaguins.
 
Dintre a sara d’etnografia regionala, coma se ditz ona i san d’objèctes d’arts e tradicions populare, se vesan tanben de spesins, d’anèles gròsses per calibrar a talha d’u lemons, qu’o mai vièlh data dau 1772. Autra causa, un moren de farina clandestin per contornar e taxe monegasque, taxe jutjaie coma abusive que spiegueràn a revòlta dau 1848, a separacian dau rèsta dau prenchipato de Mónego e a creacian d’un pichan païse occitan pran desconoishut dintre a stòria: e vile líbere de Mentan e Recabruna, fint au 1861, data dau stacament a França.
 
Après a Segonda Guèrra Mondiala, o comandant Octobon, preïstorian famós, originari de Canha e ancian escolan de Stanislas Bonfis, reordena o spaci dedicat a la preïstòria e a l’arqueologia. A piaça davansh o musèu se sòna coma aquò en omenatge. Quatre stàtue en faciaia representan e quatre stajons, damb quatre tèste d’aret que representan a feconditat e fan pensar a l’etimologia de «belen», tèrme totpien empiegat en païse mentonasc per evocar a fòrça virila e que sièrve d’interjeccian familiara per dir un pauc tot.
 
En-t o 1988 o musèu retransformat es renomenat Musèu de Preistòria Regionala, totjòrn damb una sara dedicaia a la vita en païse mentonasc damb d’objèctes dau trabalh e d’a vita de cada jòrn.
 
Una bèla matinaia de descubèrta.
 
 
 
 
Laurenç Revèst






 

fffff		fffff
	Jornalet a l'escòla Jornalet a una seccion especifica sus l’escòla occitana. Nos agradariá fòrça que las escòlas, que sián de Calandretas o d’escòlas bilingüas, poguèsson emplenar elas meteissas aquesta seccion amb de nòvas, e que los quites escolans las poguèsson redigir en explicar los faches que fan l’actualitat dins cada escòla: una excursion culturala, la vesita d’una personalitat, una fèsta populara amb los parents, una competicion esportiva, etcetèra. Evidentament, las fotografias, los enregistraments o los imatges de vidèo seràn tras que benvenguts, se n’i a.  Se cada escòla nos manda quatre o cinc nòvas per an serem plan contents e satisfaches. Pensam que pòt èsser un bon ponch d’amassada per la comunautat educativa occitana, una iniciativa interessanta pels escolans e un esplech de socializacion lingüistica per las familhas dels escolans. Esperam de poder comptar amb lo vòstre sosten, e esperam que Jornalet serà una aisina utila per las escòlas occitanas. Mandatz-nos las vòstras nòvas a info@jor…