Segon una còla de scientifics de l’Institut de Tecnologia de Georgia, las dunas de la superfícia de Titan, una luna de Saturne, an de grans de la bassa densitat mas son cargats amb d’electricitat. Per ansin pòdon arribar a mesurar mai de 90 mètres de nautor sens tombar.
 
L’estudi, publicat dins Nature Geoscience, a pogut confirmar, en tot recrear las condicions de las dunas de Titan dins un laboratòri estatsunidenc, que lo sable d’aquela luna de Saturne patís un procès fisic apelat “saltacion”. Aquò, totun, solament se debana quand los vents de Titan son pro fòrts (mai de 25 quilomètres per ora).
 
“Quand tòcan los grans de sable de las dunas de Titan, aquestes patisson una friccion e s’amassan pendent fòrça temps, çò diguèt lo coautor de l’estudi Josh Méndez, de l’Institut Tecnologic Georgian. Aquò crèa de formas qu’an fòrça resisténcia durant longtemps”.
 
Aital, los grans de sable electrificats pòdon demorar amassa pendent de jorns o de meses pr’amor de l’influéncia d’una autra substància que se tròba tanben sus Titan, l’idrocarbòni. Segon los scientifics qu’an realizat l’estudi en tot far un castèl de sable sus la luna de Saturna, aqueste durariá de setmanas pr’amor de sas caracteristicas electrostaticas.
 
 
De vents plan mai fòrts
 
E mai los vents a la superfícia de Titan sián plan mai suas que sus la Tèrra, lor influéncia seriá patida fins a quatre còps de mai que sus nòstra planeta pr’amor que l’atmosfèra de Titan es plan mai densa. Aquò seriá una de las causas d’aqueste efièch fisic.
 
Per recrear aquelas dunas, los scientifics qu’an fach l’experimentacion an amassat de naftalèn ( C₁₀H₈ ) e de bifenil (C₁₂H₁₀) e tanben de polistirèn. “Lo naftalèn es lo mai simple idrocarbòni aromatic policlinic e lo naftalèn es estat espiat ja sus Titan per la nau Cassini, çò confirmèt Josef Dufek, professor de tecnologia del meteis institut. Lo polistirèn èra un bon material analòg per utilizar sas proprietats similaras a las que las tenon las dunas de Titan”.
 
Après metre de grans de naftalèn e bifenil dins un pichon cilindre e lo far virar pendent 20 minutas dins un environament de nitrogèn pur, an pogut veire que los grans avián de proprietats electricas. Un fach que se debanava pas amb de sable de nòstra planeta en condicions normalas.
 
Segon los scientifics, lo sable terrèstre tanben s’electrifica mas las cargas son mai pichonas e demòran pas tan longtemps. Per tant, cal amassar lo sable amb d’aiga se volèm far un castèl, per exemple.
 
“Lo material de las dunas de Titan crèa de cargas electrostaticas pendent de jorns, de setmanas o de meses e de condicions de pauca gravetat, çò soslinhèt lo coautor de l’estudi George McDonald. E amb los vents d’aquela luna se pòt arribar de crear de dunas de mai de 90 mètres de nautor dins la direccion opausada als meteisses vents”. (Legissètz la seguida).


 

---

Aqueste article es  publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.