David Grosclaude qu’ei jornalista e ancian conselhèr regionau d’Aquitània, que’s carguè de las lengas ditas regionaus de 2010 a 2015. Actuau secretari deu Partit Occitan, que he partida adara de l’iniciativa occitanista Endavant com remplaçant de Mateu Richard dens la 3u circonscripcion de las Lanas. Endavant que’s presenta dab lo sosten de la federacion Regions e Pòbles Solidaris, dont Grosclaude n’ei tanben lo pòrtaparaula.

Lo 23 de mai passat, Grosclaude que participava de l’acamp davant l’Inspeccion d’Acadèmia (ara dita DSDEN) de Pau entà protestar contra lo refús administratiu de dubrir nauas classas bilinguas ena rintrada de 2024, maugrat l’adopcion de la Lei Molac lo 8 d’abriu de 2021

Las personas que van balhar la soa confiança en Endavant, qu’ei çò que van votar?

Endavant qu’ei format per monde qui vienen a l’encòp deu Partit Occitan, e d’autas organizacions, o qui son pas dens nada organización. Que’ns som trobats dens ua condicion hòrt particulara qui ei la de l’estat francés, on sabes, d’abòrd las eleccions son hòrt precipitadas. Que i a avut ua decision deu president de la Republica qu’a susprés tot lo monde, donc nos trobam dens ua situacion, qui francament esperàvam pas. E pensàvam pas tanpauc, a har eleccions adara, n’èram pas preparats ad aquò, que’u cau reconéisher. Dit aquò, los qu’auràn lo coratge de votar per nosauts que va estar monde evidentament opausats au fascisme e au Front Nacionau, monde qui son meilèu d’esquèrra, e puish que i aurà monde qui son en cèrca d’ua via diferenta de çò qui prepausan los partits exagonaus, los partits francés, qui vòlen un vòte progressista e que cèrcan auta causa que votar los grans partits parisencs. Donc qu’avem un electorat divèrs, qui son units per l’idèa que lo centralisme e l’ideologia jacobina son causas problematicas per la democracia e per la subervivéncia de la nosta lenga, de la nosta cultura e deus nostes drets.

Semblan idèas que vs’aluenhan drin deu Navèth Front Popular (NFP). I a avut contactes?

Pr’amor de la rapiditat de las eleccions qu’avem contactes dab quauques organizacions. Per exemple, avem lo contacte dab los ecologistas. Mes, dens la precipitacion, com las decisions d’aqueths partits son totas presas a París e localament prenen pas cap de decision, tienen pas cap de poder, donc tot çò qui pertòca de negociacions de nominacions de candidats se decidí a París. E nosauts, quan avem començat de voler parlar n’èm pas estats invitats a las purmèras amassadas, pr’amor que considèran generaument qui tot çò qui compta que son los partits qui son representats a París, e puish quan avem començat de préner contactes que ns’an dit “à ben, n’èm pas nosauts qui decidim, tot qu’ei decidit a París, donc que serà complicat d’aver ua candidatura tà vosauts”. Los sols qui son arribats a obtiéner quauquarren que son los bascos, pr’amor lo territòri qu’ei petit, que son just duas candidaturas, qu’an heit tanben de resultats importants e qu’èra impossible per l’esquèrra d’ignorar los abertzale; mes que cau compréner quin s’ei bastit, qu’ei lo Partit Socialista deu País Basco qui a balhat ua de las soas plaças a EH-Bai, Qu’ei ua negociación aquiu locau, mes d’un iperrealisme pr’amor los bascos dens la circonscripcion on an presentat lor deputat que hen de resultats importants. Nosauts n’avem pas la medisha fòrça electorau e qu’èm considerats shens interès. Mes, enfin, n’empacha pas que los ecologistas ajan vienguts tà nse demandar lo sostien, e que’us avem dit: “Perqué pas mes que nos balhatz en escambi?…” e d’escambi n’avèvan pas arren a balhar. Donc, podem pas, nosauts, sacrificar lo noste aviéner per l’aviéner de tots los autes. Pr’amor que i a ua causa qui cau compréner: en França, non pas estar candidats a las eleccions legislativas qu’ei la condamnacion a non pas tocar un centim d’ajuda publica aus partits politics. Qu’ei tamben democraticament important de poder presentar las nostas idèas, mes tanben assegurar l’existéncia oficiau deu partit. Un partit que n’a pas candidat a las legislativas, qu’ei un partit qui n’existeish pas oficiaument.

Mes i a convergéncias dab lo NFP.

De convergencis dab lo NFP, que n’i a! deu punt de vista sociau, deu punt de vista economic e evidentament, qu’ac avem dit, qu’èm d’acòrd a navanta per cent dab lo programa deu NFP, sonque que lo NFP n’a pas dit un mot de la question de l’autonomia, n’a dit pas un mot de la question de las lengas a despart de las lengas deus territòris d’otramar, a saber Martinica, Guadalope, la Reünion, Guaiana. Çò qui vou díser que tad eths la question lingüística e la question de l’autonomia n’es pausa pas. Per exemple, dens lo son programa i a pas un mot suu projècte d’autonomia per Corsega, pas un mot suu retalhatge de las regions per las i balhar ua coeréncia culturau, lingüistica, pas un mot sus aqueras questions qui son tà nosauts questions democraticas importantas. I a, donc, convergéncias, mes i a tanben divergéncias.

E que son aqueras divergéncias qui marcan lo limit…

«Que i a annadas que denonciam lo centralisme com un element antidemocratic e qui ei segurament ua de las rasons de la creishença de l’extrèma dreta»

Òc, que’u marcan. Que i a annadas qui denonciam lo centralisme com un element antidemocratic e qui ei segurament ua de las rasons de la creishença de l’extrèma dreta, dab un sentiment que la politica ei decidida luenh tostemps, jamei a proximitat. Donc que consideram qui uei lo dia non pas voler jamei parlar de descentralizacion, de non voler jamei parlar d’autonomia, e non voler jamei préner las decisions a partir d’un territòri e non pas a partir de París qu’ei un problèma efectivament de divergéncia.

«La campanha electorau en França que’s debana sus tres o quate canaus d’informacions qui son tots a París, donc los nostes partits an pas cap de visibilitat»

A las eleccions de 2022, sonque l’1’38% deus vòtes en Bearn…

Òc, que serà complicat, aqueste còp tanben. Que serà dilhèu au medish nivèu. Mes que cau plan compréner que non solament avem pas la visibilitat mediatica, la campanha electorau en França que’s debana sus tres o quate canaus d’informacions qui son tots a París, donc los nostes partits an pas cap de visibilitat e qu’èm obligats d’anar locaument ensajar de véder la premsa. E la reaccion aquiu qu’ei tanben de díser “los grans partits prumèrs”. Que i a un centralisme politic, mes que i a tanben un centralisme mediatic qui ei tà nosauts catastrofic. Shens comptar lo sistèma electorau, puish que sabem que la proporcionau n’existeish pas, qu’ei un sistèma qui profieita aus partits grans.

Alavetz, quin se podon melhorar los arresultats?

Los resultats que’s melhoran per lo combat quotidian, la preséncia, per justament la necessitat absoluta d’estar candidats e refusar lo diktat deus qui dison que debem sostiéner l’esquèrra a tota fòrça e sacrificar la nosta organizacion. Non. Açò n’ei pas posible. Nosauts que vedem plan que l’esquèrra francesa actualament a l’incapacitat a l’encòp de sortir de la crisi, pr’amor qu’estó au poder pendent d’annadas e n’a pas heit arren, e l’incapacitat de respóner de faiçon correcta au problèma de la descentralizacion deu poder e de la fin deu jacobinisme. Açò qu’ei la realitat, donc qu’èm obligats de combatre e d’explicar. Sei pas çò qui se passarà après d’aqueras eleccions, mes quan vedem las enquèstas qui dan l’extrèma dreta entre lo 35 e lo 40%... la situacion qu’ei catastrofica.

E se ganha l’extrèma dreta qu’ei çò que va vàder?

Açò qu’ei l’inconegut.

«En França saben çò qu’ei lo petainisme, que saben çò qu’ei l’extrèma dreta. Qu’a tostemps existit, qu’a un programa reaccionari de tot nivèu. Mes que cau plan arreconéisher qu’en fàcia, per s’acarar d’aquò, quan avetz un tipe com Mélenchon l’aviéner n’ei pas ròse»

Mes…

Mes, enfin, que coneishem la tradicion. En França sabem çò qu’ei lo petainisme, que sabem çò qu’ei l’extrèma dreta. Qu’a tostemps existit, qu’a un programa reaccionari de tot nivèu. Mes que cau plan arreconéisher qu’en fàcia, per s’acarar d’aquò, quan avetz un tipe com Mélenchon l’aviéner n’ei pas ròse. Quitament se sabem que Melenchon non representa pas tots los militants deu son partit e se ne hicam pas un signe  = enter Melenchon e Le Pen