Actualitats
De lengas ancianas (I)
Lo tamil seriá la soleta lenga anciana de tota la Tèrra que seriá arribada fins a uèi lo jorn coma èra
Abans l’arribada de las primièras civilizacions ja i aviá de reialmes amb de gents que parlavan d’un biais gestual mas tanben oral. Òm ditz que las primièras lengas se formèron fa aperaquí 10 000 ans (lo lengatge seriá plan mai ancian) e aquò auriá cambiat d’un biais prigond l’umanitat. Pr’amor que l’usatge d’aquelas lengas auriá provocat lo desvolopament mai rapid de l’òme e auriá menat l’umanitat fins a ont sèm ara mai lèu. Mas quina foguèt la lenga pus anciana?
Una de las lengas pus ancianas de tota la planeta, benlèu la mai anciana segon cèrts cercaires, es lo tamil, qu’auriá mai de 5000 ans. Uèi es parlada per unes 78 milions de personas e es lenga oficiala dins l’illa d’Sri Lanka e tanben en Singapor. Seriá, a mai, la soleta lenga anciana de tota la Tèrra que seriá arribada fins a uèi lo jorn coma èra.
Lo tamil es dins la familha de lengas conegudas coma dravidianas que tanben compren de lengas presentas dins los sud e èst de çò que uèi es Índia. La lenga tamila es la pus parlada dins l’estat indian de Tamil Nadu e tanben es una de las divèrsas lengas oficialas d’Índia. Las escrituras pus ancianas descobèrtas en tamil son del sègle III abans lo Crist.
La segonda posicion poiriá anar a la lenga sanscrita, que tanben a mai o mens la meteissa edat que lo tamil. Uèi se parla pauc mas encara foguèt fòrça practicada dins l’Antiquitat e a partir del sègle VII abans lo Crist son usatge comencèt de declinar dins la vida vidanta. Uèi es una lenga sagrada per l’indoisme, lo bodisme e lo jainisme. Lo primièr tèxt escrich en sanscrit es lo Rigveda, una rejoncha d’imnes escriches pel primièr còp fa mai de 4000 ans. E tanben inspirèt l’escritura de fòrça lengas parladas uèi en Euròpa. Lo sanscrit es encara uèi lenga oficiala en Índia.
La tresena lenga mai vièlha de la planeta seriá l’egipcian antic. E doncas la primièra question que totes avèm en tèsta es s’encara se parla l’egipcian antic. E cossí aquò es possible? L’egipcian còpte es la lenga nativa mai anciana d’Egipte amb tanben mai de 5000 ans d’edat. I a de documents escriches en còpte de fa mai de 3400 annadas. Foguèt la lenga pus parlada dins l’Egipte anciana fins al sègle XVII. Foguèt alavetz (e pas abans) que l’arabi comencèt d’èsser la lenga pus parlada en aquel país. L’egipcian còpte es encara uèi lo jorn practicat pels crestians egipcians còptes e es utilizat dins las lors ceremònias religiosas. Totun, sonque un desenat de personas lo pòdon plan parlar a l’ora d’ara.
L’ebrieu ven après malgrat qu’aja perdut de terren après l’an 400 abans lo Crist. Uèi es utilizat coma lenga liturgica pels josieus del Mond entièr. Al sègle XX, totun, l’ebrieu venguèt lenga oficiala d’Israèl, diferent de sa version biblica. Ça que la, totes los josieus de la planeta lo pòdon comprene. L’ebrieu modèrne a tanben recebut d’influéncias d’autras lengas tanben josievas.
La primièra lenga europèa
Enfin, arribariá lo grèc, la primièra lenga europèa qu’òm pòt plaçar dins lo grop de las lengas mai ancianas de la planeta. Lo grèc supèra l’edat de 3000 ans, es lenga oficiala en Grècia e Chipre e foguèt la lenga pus parlada en Asia Menora (uèi Turquia) fins al començament del sègle XX. Foguèt escricha durant mai de 3000 ans e per aquela rason uèi lo grèc es devesit en grèc ancian, grèc medieval e grèc modèrne. Es parlat per sonque 15 milions de personas en Grècia mas tanben als Estats Units e Austràlia, ont i a de comunautats de personas encara ellenofònas. Puèi, la lenga basca... (Legissètz la seguida).
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Comença fòrt, totun : "Abans l’arribada de las primièras civilizacions ja i aviá de reialmes"… Es un pauc que se vos contavi qu'abans las colors, las causas èran ja plan coloradas ! Per formar un reialmes, las gents que se tròban de grat o de fòrça subjèctes d'una reina o d'un rei se devon acoradar per viure conjuntament jos la dominacion d'aqueste sinistre personatge ; e qu'es aquò, "l'art de viure conjuntament" senon la quita definicion d'una "civilizacion" ? Benlèu que caldriá formular las causas mai prudentament : "Abans l'aveniment de las civilizacions conegudas, d'autras, probablament existissián ja", per exemple.
Segond punt, que lèva Manú Isopet, "Òm ditz que las primièras lengas se formèron fa aperaquí 10 000 ans (lo lengatge seriá plan mai ancian)" ! Òm ditz fòrça causas, segur, emai parlèssem una lenga conegut, nos arriba tanben de dire de necitges, coma aqueste. Auriá calgut formular las causas mai menimosament, aquí tanben ! Per exemple : "Òm ditz que las primièras lengas actualament conegudas se formèron fa aperaquí 10 000 ans, per amor que lo lengatge seriá plan segur plan mai ancian, mas jos de fòrmas que n'avèm pas mai ni traça ni idèa clara".
Enfin, un darrièr punt que senhalarai ; podèm legir "Enfin, arribariá lo grèc, la primièra lenga europèa qu’òm pòt plaçar dins lo grop de las lengas mai ancianas de la planeta. Lo grèc supèra l’edat de 3000 ans, es lenga oficiala en Grècia e Chipre e foguèt la lenga pus parlada en Asia Menora (uèi Turquia) fins al començament del sègle XX. " E que cresètz que parlavan d'aquel temps los aujòls dels pòbles germanics e celtics ? Non èran tanpauc cans que lairavan, pecaire ! Los pòbles germanics parlan lengas divèrsas despuèi tan longtemps coma los Grècs parlan grèc. Sense los préner per non sabi quines Übermensh imaginaris, non los caldriá pas tanpauc préner sonque per d'ases, tanpauc…
D'un bais general, a las coneissenças scientificas prèp, d'un biais general, l'uman a tostemps pensat a pauc prèp aitant mal cima uèi, ni mai ni mens… Lo progrès es un mite e una ideologia que non i cal donar crèdit sense una prudéncia de las plan fòrtas.
Macarèl, i a de questions que se lèvan !
« Las primièras lengas se formèron fa aperaquí 10 000 ans » ??? Me damne, soi pas linguista, mas aimariai plan que l’òm m’explique aquò ! Perqué i a 11 000 ans parlavan, mas parlavan pas de « lengas » ? e cossí tot d’un còp parlèron de « lengas » a partir d’aqueste moment miraclós (lo moment de la Tor de Babèl?). I a quicòm que m’escapa.
Cossí coneissèm la « data de naissença » d’una lenga ? Ja qu’es pas plan clar per las lengas que son escrichas, alavètz per aquelas qu’o èron pas…
E cossí dire qu’una lenga de 5000 ans d’atge es totjorn la meteissa quand sa forma anciana seriá pas mai compresa a l’ora d’ara que d’un punhat d’especialistas ?
Enfin, me sembla que i a un « biais » scientific dins mas afirmacions de l’article que rescond completament la realitat linguistica mondiala. La màger par de las lengas son non escrichas abans los dos darrièrs sègles. Curiosament, las lengas citadas son totas dels « grands fogals de civilizacions » reconeguts pels europèus, lengas ancianament escrichas (levat lo basco). Mas se parla pertot sus la planeta. Perqué seriá pas una lenga africana la mai anciana ? Seriá plan logic, non ? Una lenga khoisana per exemple ? Quin linguista o podriá rebutar ? E amb quines arguments ?
Donc aqueste classament...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari