Los primièrs contactes europèus amb los pòbles autoctòns de çò qu’es uèi Mexic entraïnèron una transformacion culturala sens precedent, çò rapòrta The Conversation. A lor arribada, los conquistaires descobriguèron un sistèma d’escritura principalament pictografica, ont cada imatge representava una frasa completa. Aquela metòde, utilizada pels elèits locals per enregistrar las tradicions, los discorses religioses e las informacions istoricas, marquèt la debuta d’un intens trabalh d’evangelizacion e d’assimilacion culturala de part dels religioses europèus.

Los “Dotze Apostòls de Mexic”, un grop inicial de fraires franciscans qu’arribèron en Mexic en 1524, dirigiguèron aquela entrepresa d’evangelizacion, seguits per d’autres òrdres religioses tals coma los dominicans e los agustins. Lor trabalh se limitava pas a l’ensenhament de la fe, mas compreniá egalament l’introduccion de practicas europèas dins de domenis tals coma l’agricultura, l’arquitectura e l’artisanat. Simultanèament, destruguèron los temples preïspanics, reversèron las esculturas dels dieus, cremèron los libres qu’avèm mençonat e menèron de procediments inquisitorials contra los indians negligents.

Pasmens, tot aquel procès de cambiament cultural èra pas sens desfises lingüistics.

Los religioses foguèron confrontats al prètzfach d’aprene e d’ensenhar las lengas autoctònas a lors companhs evangelistas, çò que conduguèt a la creacion d’escòlas a aquel efièch. En mai d’aquò, de sistèmas d’escritura alfabetica basats sus l’espanhòl foguèron desvolopats per enregistrar aquelas lengas, çò qu’entraïnèt una explosion de tèxtes en nahuatl e en d’autras lengas mesoamericanas.

Pasmens, aquel procès èra pas sens dificultats. Las diferéncias foneticas entre lo castelhan e las lengas autoctònas se presentèron coma de desfises, e l’adaptacion dels mots autoctòns al sistèma fonetic espanhòl entraïnèt de cambiaments dins la prononciacion e l’ortografia de nombroses tèrmes. Per exemple, en nahuatl i aviá pas de fonèma /ɲ/ (escrich “nh” en occitan) e i aviá tres vocalas en plaça de las cinc del castelhan. E en espanhòl, i a pas de fonèmas interdentals laterals. Per resòlver aquel problèma, improvisèron en utilizant doas ortografias (amb “tl” e “tz”). De mai, i aviá de grafias en espanhòl que se perdián progressivament, coma la cedilha, lo doble s, o de fonemas coma /ʃ/ (transcrich en gascon amb la grafia “sh”) que s’escriviá jos la forma d’un “x”.

Imaginavan pas tanpauc doas consequéncias inesperadas. D’en primièr, la prosodia del castelhan –sos accents, sos tons e son intonacion– tirassava dins de nombroses cases, va sens dire, la prosodia del nahuatl.

D’exemples, ça que la, coma “Méjico” en plaça de “México” illustran coma la prononciacion dels colonizaires a influenciat l’evolucion lingüistica de la region.

Malgrat aqueles desfises, lo trabalh d’evangelizacion e de lingüistica dels religioses a daissat un eretatge duradís jos forma de libres, de documents e d’enregistraments que nos permeton encara uèi de melhor comprene la rica istòria culturala de Mexic. Lo procès de mestissatge lingüistic e cultural iniciat a aquela epòca demòra un subjècte d’estudi e d’interès per divèrses domenis academics, nos recordant l’importància de preservar e de comprene nòstra diversitat culturala e lingüistica.