Per fin de reconquistar la lenga e la cultura occitanas uei, un conseu a n’aquelei que n’an l’enveja: l’i a de segur la fònt escricha, valent a dire leis archius e tota la literatura nòstra, una espessor de mila ans, l’a de sites flames coma Jornalet... e mai benlèu l’a ce que sobra de l’oralitat dins aquesta moment d’istòria onte son pus gaire lei locutors naturaus, pecaire, mai que mai en Provença.
 
Dins leis annadas 80, ansin, anaviam amb l’amic Joan-Rocher dins lei vilatges de Cantau en cèrca de mond que volián ben nos recebre per nos dire un pauc de son univèrs. Me soveni qu’èra l’auton de 1987, precisament quand amb Feliç Daval, eriam convenguts d’enregistrar son paire Antonin de Badalhac nascut en 1913. Ansin, un còp per setmana, anaviam a Badalhac, au sieu e Antonin siguèt enregistrat d’oras de temps nos fasent present de sei grands viatges dins la memòria. Nos contèt de sovenirs, de legendas, de còntes qu’a imaginats, de còntes populars tanben, nos cantèt de cançons... e ara, l’Ostal del libre d’Orlhac ven d’editar un libre-CD partent de tot aquestei collectatges d’Antonin Daval, païsanton d’a Badalhac.
 
Aqueste CD qu’acompanha lo libre dona l’escasença d’ausir la lenga d’Antonin dins son oralitat, ce qu’es extraordinari per l’occitanista tant abituat ai collectatges que siáu... Dona la possibilitat d’una extraordinària autenticitat per quilhar la lenga de vuèi, mai que mai per la sintaxi e la fonetica, la lenga de deman mème que l’i ague de còps un pauc de lenga ibrida e dirai pas abastardida. Lo mond d’Antonin Daval es a la mesura d’aquel òme, “Daval d’a Palhòl” de son escais-nom: siguèt un grand depositaire e un animator de tria dei tradicions oralas de sa valada. Jovent, se regalava de cantar lei jorns de fieras dins lei bars de Carladés. Borrèias, vailèras, cançons de Sant Joan o de remotlaires, lo repertòri èra pron grand per amusar lo mond a la velhada e un jorn, aguèt mème l’idèa de se crompar un acordeon que sortiguèt de temps en temps dins leis acamps de familha.
 
 
 
 
Teiriç Offre
 
 

---

DAVAL, Antonin (Causida e transcripcion de Fèliç Daval). Lo paisanton d’a Badalhac. Edicions Ostal del Libre, 2015. Libre+CD 16,90 èuros.


 

fffff

Lo lop que dança   La nuèch estielada. Sonca los bruchs dels pas per la nèu. Lo Pèire veniá de jogar una nòça, li tardava de se recaptar.   Aviá seguda l’aurièira del bòsc de la Faja, passat lo vièlh pònt roman e presa la corchièira que mena a Fraisse. Per la montada lo cant d’un gonelon l’aviá un temps acompanhat; aprèssa li aviá ben semblat entendre quicòm, coma dels pas leugièrs, benlèu un rainal que la fam aviá fach sortir de sa tanièira. D’un còp aplanat s’arrestèt per far una pausa.  Aguèt un pressentiment, se virèt, espefidèt los alentorns, espefidèt  e veguèt darrièr un boisson, a dètz mèstres, doás estieletas, dos uèlhs que l’agachavan fixament. Un rainal se seriá pas atal aturat. Aquí d’aquela ora, aquò podiá pas èsser un can; comprenguèt sul pic.   Se sovenguèt d’aquò que li aviá dich son paure paire: ”Un lop sol ataca pas jamai un òme drech”. Contunhèt son camin, dapasson. Sabiá que la bèstia velhava una causa: que tombèsse. Còp sec li darcariá dessús. Lo Pèire se revirèt mai d’un còp e totjorn darrièr las vaissas e los gréfols, dos uèlhs que lo seguián. Quand i aguèt pas mai de tèrme, lo veguèt: aquò èra ben un lop. Tanlèu que s’arrestava, la bèstia se plantava e l’agachava e, coma gu-el, tornava prendre sa marcha, en se téner totjorn a la mèma distància.   De temps en temps una ventada soslevava una fina posca blanca. Entendèt la campana d’a Fraisse. Èra lasse, li demorava pas que una ora de camin pr’aquò. I aviá enquèra un brave trauc a curar. Se sovenguèt de la granja, al cap de la còsta. Butèt la pòrta  e, vesent que son companhon avançava pas mai, montèt sus l’escamèl. Lo lop ragèt lo nas puèi acabèt de dintrar. Aguèron pas lo temps de s’espiar qu’una ventada los barrèt dedins. Gu-el plan denaut, tocava los bragairons. Lo lop èra debàs, sul plancat. Alèra, al Pèire, una idèa li venguèt: “Se jogavas”. Vistament, sortiguèt sa cabreta. A las primièiras nòtas, la soira fotèt un saut, se rebatèt per la pòrta.    De d’alai lo rivatèl, Las tres auglanas, La morralhada… lo musicaire ne joguèt un tropèl. Quand de temps durèt lo bal? Sul plancat, lo lop dançava,  dançava amb talament de vam que trucava las parets e qu’escampilhava lo fen. “Ai vist lo lop, la lèbre e lo rainal dançar” que disiá la cançon. Tot d’un còp, lo dançaire se metèt a far la bèla e tombèt. Lo cabretaire joguèt enquèra doás o tres borrèias. Quand davalèt de sus l’escamèl, lo lop bolegava pas mai; lo sang rajava per son morre e  lacava pel plancat.     Contat per Antonin Daval, escrich per son filh Fèliç