Pendent los longs decennis que s’esperlonguèt lo regim racista sud-african, paucas gents aurián predich que lo cambiament politic seriá pacific, democratic e pachat. La minoritat blanca governava lo país amb un ponh de fèrre e manteniá un estat de guèrra permanenta amb la majoritat de las republicas vesinas. A l’interior del país, las revòltas èran constantas dins los guètos negres de las grandas vilas e qualques grops agissián dirèctament per mejan de la lucha armada. Dins aquel contèxt, l’existéncia de Nelson Mandela dins la preson de nauta seguretat de Robben Island constituissiá un simbòl qu’encarnava un messatge tan pacific e tan digne coma utopic.
 
Mas, gaireben coma un miracle, la transicion e lo cambiament politic se menèron a tèrme d’un biais pacific e pachat. La reüssida del president Frederik de Klerk foguèt de liberar Mandela e de negociar amb la sola persona qu’aviá un prestigi e una autoritat inquestionables sus totes los sectors de la resisténcia, mentre que la granda reüssida de Nelson Mandela foguèt de comprene que los blancs èran imprescindibles per bastir una nòva Sud-Africa democratica e prospèra. Davant la temptacion del revenge, Mandela impausèt la linha de la compreneson. Lo primièr president negre del país comprenguèt —e es fòrça important— que i a una granda diferéncia entre perdonar e desmembrar. Se pòt perdonar sens desmembrar, e lo país netegèt sa consciéncia amb la comission de la vertat e la reconciliacion.
 
Tant que Mandela es estat viu e a l’òbra, degun a pas gausat trencar aquel modèl de succès qu’es estat un exemple mondial. Es vertat que i a agut de moments de tension entraïnats per de grops extremistas dels dos partits etnics. Es comprensible, e es probable que n’i aja mai dins l’avenir. Mas lo legat de tolerància e dialòg qu’encarnava Mandela deu èsser preservat per garentir lo futur del país. La tòca dels sieus successors politics es de velhar per aquel eiretatge.