L’Assemblada Nacionala francesa a aprovat, per 316 vòtes en favor e 149 contra, de començar lo procès de ratificacion de la Carta Europèa de las Lengas Regionalas e Minoritàrias. Aquò es un capítol en cors dempuèi 1999 qu’a convertit França en una excepcion europèa tocant las minoritats nacionalas e culturalas. Malaürosament lo camin començat deurà èsser ratificat al Senat e a agut d’acceptar de renonciaments considerables per esquivar lo blocatge dels jutges franceses, que son los autentics gàrdias pretorians de l’égalité a tot prètz. Per exemple, s’enregistrarà dins la constitucion que lo francés serà totjorn la lenga prioritària e superiora de l’Estat, e s’i precisarà plan clarament que los dreches lingüistics supausaràn pas l’existéncia de cap d’autra comunautat nacionala que la francesa. Son de renonciaments grèus que meton en risc lo desvolopament de qualques aspèctes de la Carta, coma la relacion entre los ciutadans e l’administracion.
 
Malgrat aquelas consideracions inevitablas e pauc entosiasmantas, la còla de Jornalet ensajam totjorn tanben de trobar l’aspècte positiu de las causas. E tanben en aqueste cas i a d’elements innovants e d’esperança. D’un ponch de vista politic, la majoritat qu’a aprovat la ratificacion es enòrma, çò que fa pensar a un cambiament general d’actitud dins la classa politica francesa, qu’evoluciona probablament mai rapidament que la quita administracion estructurala de l’Estat. De mai, avèm vist que lo respècte lingüistic supèra los limits dels partits e ven una question transversala. Tant dins la drecha coma dins l’esquèrra i a agut debat e division. Aquò es bon, perque cal separar la defensa de las lengas e de las culturas de França de tota connotacion ideologica.
 
La ratificacion s’es pas encara completada e i a plan d’aspèctes essencials que se seràn perduts pel camin, mas la ratificacion de la Carta poiriá dobrir la pòrta a qualque melhorament. Per exemple, i deu aver un cambiament general per rapòrt a l’ensenhament de las lengas territorialas, per rapòrt als mèdias publics e dins la senhaletica. Son d’aspèctes basics per l’avenir d’una lenga coma l’occitan, dins lo nòstre cas. Fin finala, ne podèm extraire encara una leiçon de mai: sens la pression sociala (per exemple en Bretanha), la Carta l’aurián pas ratificada. Cal, doncas, perseverar sus aquela dralha e combinar l’accion politica amb la mobilizacion sociala.