editorial
L’autogovèrn de la Val d’Aran
Lo 17 de junh de 1991, la Val d’Aran recebèt la restitucion de son Conselh General e de son autogovèrn. Es doncas una data importanta pels araneses e pels autres occitans, pr’amor qu’après fòrça sègles de somission, una part del territòri occitan entamenèt un periòde d’autonomia politica e de reconeissença de son identitat culturala e lingüistica. Es vertat que la Val d’Aran es una part plan petita del pòble occitan e es tanplan vertat que, per las vicissituds istoricas, los araneses son estats durant fòrça ans desconnectats de la rèsta d’Occitània. Mas aquò empedís pas que la Val represente, uèi lo jorn, un espèr e una via realista per totes los que somiam del respècte pel pòble occitan; e es tanben un embarràs per aqueles que voldrián qu’Occitània foguèsse solament una nòta de pè de pagina del libre d’istòria.
Per ansin, cal celebrar l’autonomia aranesa e l’aver coma un referent a l’orizont. Es evident e logic que fòrça occitanistas volèm la mai granda reconeissença politica per Occitània, çò es l’independéncia. Mas cal tanben èsser realistas: basta de regardar a nòstre entorn per comprene qu’Occitània es encara luènh d’aquelas aspiracions. E es aicí que l’autonomia aranesa, amb sas vertuts e defauts, apareis coma una dralha de seguir e un exemple que demòstra que lo respècte per l’identitat aranesa es perfièchament compatible amb l’apertenéncia a un estat mai grand e amb un bon desvolopament economic e social.
Los occitans que vivon en defòra de la Val d’Aran deurián vesitar aquela pichona val per veire de primièra man un modèl qu’eles poirián aver tanben, e aital se cargar de vam pel combat occitanista de cada jorn. Los governants araneses devon tanben far de pedagogia amb la politica d’autres endreches del país. Cal levar de complèxes e de prevencions: los occitans devèm demostrar que sèm en favor de nosautres mas pas contra degun. Lo mond se mòu e lo futur passa inevitablament per la descentralizacion e l’interrelacion, en tot demolir los modèls ancians e los dògmas fossilizats. Arribarà benlèu un jorn qu’amb l’autonomia n’aurem pas pro e caldrà explorar de vias federalas e cercar una relacion mai estrecha entre los territòris occitans. Mas, per ara, es bon qu’ajam de tòcas abordablas qu’eviten una frustracion màger.
Per ansin, cal celebrar l’autonomia aranesa e l’aver coma un referent a l’orizont. Es evident e logic que fòrça occitanistas volèm la mai granda reconeissença politica per Occitània, çò es l’independéncia. Mas cal tanben èsser realistas: basta de regardar a nòstre entorn per comprene qu’Occitània es encara luènh d’aquelas aspiracions. E es aicí que l’autonomia aranesa, amb sas vertuts e defauts, apareis coma una dralha de seguir e un exemple que demòstra que lo respècte per l’identitat aranesa es perfièchament compatible amb l’apertenéncia a un estat mai grand e amb un bon desvolopament economic e social.
Los occitans que vivon en defòra de la Val d’Aran deurián vesitar aquela pichona val per veire de primièra man un modèl qu’eles poirián aver tanben, e aital se cargar de vam pel combat occitanista de cada jorn. Los governants araneses devon tanben far de pedagogia amb la politica d’autres endreches del país. Cal levar de complèxes e de prevencions: los occitans devèm demostrar que sèm en favor de nosautres mas pas contra degun. Lo mond se mòu e lo futur passa inevitablament per la descentralizacion e l’interrelacion, en tot demolir los modèls ancians e los dògmas fossilizats. Arribarà benlèu un jorn qu’amb l’autonomia n’aurem pas pro e caldrà explorar de vias federalas e cercar una relacion mai estrecha entre los territòris occitans. Mas, per ara, es bon qu’ajam de tòcas abordablas qu’eviten una frustracion màger.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#3 Mon Diu ! Quante bofe d'aire fresc vòstre comentari ! Anatz o dire als associatius e professionaus de l'Òc ce qu'escrivètz aicí.
Per còntra, vos afortisse pas que saretz bien reçaupegut : an de mau emb de la remesa en question. Fan avans en questionant laugièr lo camin de fach. Per quant a l'androna que capitan despuèi de decenias d'esfòrç, s'i son acostumats. Sariái pas lo sol a Jornalet (amai enticòm mai) de prepausar de causas nòvas e pro originalas mès perpensadas. Mès quand s'arrapa la fiertat dals gardians de l'Òc, ven pièja qu'un rèsi...
Doas remarcas :
1) calriá qu'Occitània granda, prengua consciéncia del ròtle e de l'importáncia de l'Aran dins lo camin d'emancipacion de la quita Occitània. L'esforç es ja fait per l'Aran mas la resta d' Occitània s'en chauti. Per exemple, malgrat mantunas demandas, i a pas de corses de nivèl naut d'Aranés à l'EOE de Vilanòva d'òlt et a l'universitat d'estiu de Laguèpia.
2) Aran nos mòstra que calga daissar de costat retorica e ideas eculadas coma lo laicisme qu' es sonque una cortina de fum per amagar l'immobilisme en materia de lenga occitana.
èri l'an passat a Vielha per la hesta de l'Aran. I a agut una messa dicha en aranés notadament per Mossèn Amiell, erudit e especialista de l'istòria e de la lenga de l'Aran, en preséncia de totas las autoritats de l'Aran e del President de la Generalitat de Catalonha Molt Honorable senyor Carles Puigdemont. L'avesque de la Seu d'Urgell era present e a parlat en aranés e en catalan.
Aquò es luènc de La Libre Pensée e dels presics del Manel Valls.
Que desiri aquera autonomia aranesa que's perseguesca en' independéncia catalana. Per segur ua hont d'exemple e d'inspiracion tàths occitanistas a condicion que hàcian esfòrçs tà sortir d'un cèrt dogmatisme eiretat d'ua pensada sociau-democrata francesa. Ua pròva encara Occitània qu'ei ua territòri estenut hèra dab ingalitats de desvelopament economic, sociau, politic, ideologica, lingüistic e culturau. Atau n'ei pas possible de saunejar d'ua Occitània qui posca caminar d'un madeish pas, tot d'un còp e tot d'un temps, inegalitat qu'ei er'arrègla e que i a de bastir dab aquerò. Eths en retard qu'an de préner exemple suths avançats e atau tribalhar tà pravar, e non pas demandar aths avançats d'arrestà's tàd aténer eths autes arretardats. Qu'ei tota ua estrategia navèra acarada aras realitats dera nacion nosta. De soscar tanben tà tots qui arronganhar shens compréner arrés contra era votacion deth nom de "Région Occitanie". Pensada, bilançs, criticas e autociticas, escambis, desbats que hèn necèra mes que james tà tirar ensenhaments deth passat e de totas eras avançadas de uei.
̶l̶o̶s̶ ̶q̶u̶e̶ ̶s̶o̶m̶i̶a̶m̶ > los que sómian
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari