CAPÇALERA PAIS INVISIBLE

editorial

Los dreches d’Aran

Lo Parlament de Catalonha ven d’aprovar la Lei d’Aran, que remplaça la legislacion precedenta. Al delà d’una seguida de melhoraments concrets e d’actualizacions normativas, lo nuclèu central politic de la nòva lei es lo fach de donar la sobeiranetat al pòble aranés per decidir liurament l’avenir de la Val. Dins aquel sens, la lei reconeis lo caractèr nacional dels araneses coma occitans e se complís la promessa del president Artur Mas dins lo sens que Catalonha tractarà Aran de la meteissa manièra que Catalonha auriá volgut èsser tractada per Espanha. Es pr’amor d’aquò que los partits nacionalistas espanhòls, coma lo PSC, lo PP e Ciutadans exprimiguèron de resèrvas a la nòva legislacion. Ciutadans, per exemple, se trufèt del fach qu’en Aran i viscan solament 8000 personas, coma s’aguèsson mens de dreches que d’autres collectius pel fach d’èsser mens nombroses. De son costat, lo PSC faguèt mòstra de localisme extrèm e critiquèt que la lei marque de ligams tan clars amb Occitània.
 
Tot bèl just, e al contrari dels socialistas catalans, aqueste jornal vòl exprimir sa disconformitat: cresèm que lo ligam amb Occitània es insufisent. Per exemple, la nòva lei nomena la lenga coma “occitan, aranés en Aran”, que seriá tant coma dire “occitan, patois a Sant Gaudenç” o “portugués, brasilièr a Rio de Janeiro”. Una denominacion populara pòt pas èsser tecnica o scientifica. De fach, totes los expèrts que compareguèron al Parlament de Catalonha per conselhar la redaccion de la lei metèron en evidéncia que lo nom scientific de la lenga deu èsser occitan, sens cap d’autre adjectiu.
 
Dich aquò, nos felicitam pel fach que vendrà als araneses de decidir democraticament qual serà lo futur politic de la Val d’Aran. L’opinion d’aqueste jornal es coneguda: consideram qu’Aran es un territòri occitan e consideram que cada nacion a drech de venir un estat, de sòrta que lo scenari ideal seriá un estat occitan qu’Aran ne faguèsse partida. Evidentament, los que fasèm Jornalet sèm pas de somiaires e avèm los pès sus tèrra, e sabèm en consequéncia qu’aquel scenari es, almens a tèrme mejan, una quimèra. Alavetz, consideram qu’a l’ora d’ara lo melhor futur per Aran, per la preservacion de sa cultura e pel gatge de sos dreches democratics, es l’apertenéncia a Catalonha e, s’es possible, dins un futur estat catalan. Se qualqu’un pensa, sincèrament, qu’Aran seriá melhor tractat per Espanha se foguèsse pas dins Catalonha?

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Javier Vielha
36.

Occitan Aranès? A on demore eth gascon? Ha deshat d'existir?

Crei-me, Gascon, n'ajas vergonha/De nòsta lengua de Gasconha,/Ni de l'augir ni de'n parlar/Coma a Leitora, e a Sent Clar./Güèr qu'es la sola legitima,/Qu'es la flor, la pèrla e la prima/Que parla lo gascon corau,/Lo gascon blos e naturau,/En un mujolet de sèt lègas,/E sas vesias son de pègas/Que se hèn un salmigondin/D'Estaragués o de Mondin. (Giraud d'Astròs)
Gràcies, Joan de Peiroton

Leishem estar la fòrça ! On mes òm s’arrasoa /Mes òm hè que jo èi dret de parlar davant vos,/Jo soi nimfa gascoa, era es ara gascoa,/Son marit es gascon e sos subjects gascons. (Diàleg de las tres Nimfas, Gilaume de Salluste)

  • 2
  • 1
Jaume II Mallorca
35.

De La Vall d'Aran/ surt es Garona,/ desemboca a la mar,/ y crech que no va/ per Barcelona.

  • 1
  • 2
Joan Francés Blanc
34.

#26 A, sembla que soi legit per al mens 7 aiatollas que se preparan una fatva %)

  • 4
  • 1
Joan Francés Blanc
33.

#31 o ai pas comprés aital ieu tanpauc :)

  • 0
  • 0
ferran mestres cabacés, Priorat
32.

#30 ai dich pas que o sabi tot...

  • 3
  • 0

Escriu un comentari sus aqueste article