editorial
De la vergonha a l’asirança
Divendres passat publiquèrem una nòva sus Jornalet que nos espantèt fòrça: a Montpelhièr, un delegat sindical de Fòrça Obrièra prepausava “un autobús especial pels gitanos perque senton tròp mal”. Cada dia, de familhas gitanas montpelhierencas prenon los buses de la linha 9 per anar entre lo centre vila e lor camp del quartièr de Gramont, mas segon lo sindicalista “es una vertadièra infeccion” e mai un “perilh sanitari”. E, per tant, prepausa de “crear una naveta especialament per totes eles”, en precisant qu’el a pas res contra “aquel mond”. Un sindicat obrièr de Montpelhièr prioriza una politica d’apartheid en luòc de luchar per n’acabar amb las marridas condicions de las populacions que vivon abandonadas dins los camps. Un sindicat obrièr prepausa d’atacar los paures e non pas la pauretat. Ont sèm arribats en Occitània?
Dempuèi qualques annadas vesèm, espantats, que l’asirança s’installa en Occitània. Las ancestralas valors de paratge e convivéncia se transforman en xenofobia, antiseminisme, islamofobia, omofobia, masclisme, racisme, violéncia... Vesèm que l’ultradrecha puèja, çò que radicaliza tanben las posicions de las victimas d’aquela ultradrecha asirosa. E ara vesèm qu’aquela asirança es pas una exclusivitat de l’ultradrecha, mas que nos arriba tanben d’un sindicat que se ditz d’esquèrra e que se nomena obrièr. Aquò passa l’òsca.
Perqué nos arriba aquò? D’un costat, los occitans sèm un pòble qu’a patit la dicha “vergonha”, una politica sociala dessenhada dins los burèus de París dempuèi qualques sègles, e qu’a la fin del sègle XX a obtengut que lo pòble occitan subisca l’autoòdi, es a dire, l’òdi de se, l’òdi de sa lenga pròpria, l’òdi de sa cultura pròpria, l’òdi de son biais de parlar, d’èsser e de viure. Es benlèu a causa d’aquò que, se sèm pas capables de nos aimar a nosautres meteisses, serem pas jamai capables d’aimar las personas e los collectius que recentament arriban al país per viure e trabalhar amb nosautres. Es a dire, per conviure amb nosautres. E finalament per far partida de nosautres, per s’integrar al pòble occitan. “Conviure”, vaquí un polit vèrb occitan qu’a pas de traduccion en francés.
França a obligat sos ciutadans pròpris d’èsser franceses e unicament franceses, d’un biais qu’a rendut incompatible lo fach d’èsser simultanèament francés e musulman, francés e occitan, francés e breton o francés e bodista. França a obligat las gents de causir una sola identitat e s’es trobat, ailàs, que totes l’an pas volguda causir. La fòrça del Front Nacional n’es un exemple. Dins los païses ont las identitats divèrsas son compatiblas, i a pas de fòrças populistas ni d’extrèma drecha que sián significativas, e tanpauc i a pas tantes joves que s’engatgen per de causas extremistas. Mistral nos avertissiá: “Qu’un pòble tombe esclau, se ten sa lenga, ten la clau que dei cadenas lo desliura”. Nos cal trabalhar per recuperar la lenga, la cultura e lo biais occitan de viure e comprene lo Mond. Cada leiçon d’occitan deu portar una leiçon d’amor a la diversitat, una leiçon de tolerància, de convivéncia e de paratge.
Dempuèi qualques annadas vesèm, espantats, que l’asirança s’installa en Occitània. Las ancestralas valors de paratge e convivéncia se transforman en xenofobia, antiseminisme, islamofobia, omofobia, masclisme, racisme, violéncia... Vesèm que l’ultradrecha puèja, çò que radicaliza tanben las posicions de las victimas d’aquela ultradrecha asirosa. E ara vesèm qu’aquela asirança es pas una exclusivitat de l’ultradrecha, mas que nos arriba tanben d’un sindicat que se ditz d’esquèrra e que se nomena obrièr. Aquò passa l’òsca.
Perqué nos arriba aquò? D’un costat, los occitans sèm un pòble qu’a patit la dicha “vergonha”, una politica sociala dessenhada dins los burèus de París dempuèi qualques sègles, e qu’a la fin del sègle XX a obtengut que lo pòble occitan subisca l’autoòdi, es a dire, l’òdi de se, l’òdi de sa lenga pròpria, l’òdi de sa cultura pròpria, l’òdi de son biais de parlar, d’èsser e de viure. Es benlèu a causa d’aquò que, se sèm pas capables de nos aimar a nosautres meteisses, serem pas jamai capables d’aimar las personas e los collectius que recentament arriban al país per viure e trabalhar amb nosautres. Es a dire, per conviure amb nosautres. E finalament per far partida de nosautres, per s’integrar al pòble occitan. “Conviure”, vaquí un polit vèrb occitan qu’a pas de traduccion en francés.
França a obligat sos ciutadans pròpris d’èsser franceses e unicament franceses, d’un biais qu’a rendut incompatible lo fach d’èsser simultanèament francés e musulman, francés e occitan, francés e breton o francés e bodista. França a obligat las gents de causir una sola identitat e s’es trobat, ailàs, que totes l’an pas volguda causir. La fòrça del Front Nacional n’es un exemple. Dins los païses ont las identitats divèrsas son compatiblas, i a pas de fòrças populistas ni d’extrèma drecha que sián significativas, e tanpauc i a pas tantes joves que s’engatgen per de causas extremistas. Mistral nos avertissiá: “Qu’un pòble tombe esclau, se ten sa lenga, ten la clau que dei cadenas lo desliura”. Nos cal trabalhar per recuperar la lenga, la cultura e lo biais occitan de viure e comprene lo Mond. Cada leiçon d’occitan deu portar una leiçon d’amor a la diversitat, una leiçon de tolerància, de convivéncia e de paratge.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Desfonsar qualques mites occitanistas per èsser totes conscients que son de mites :
-Non, i aguèt pas un « Edat d'aur » ont Occitània èra un espaci de paratge e de convivéncia, ont totes vivián dins la patz e la concòrdia.
-Non, l'asirança, lo racisme, l'ultradrecha e compànhia, son pas de causas desconegudas dels occitans e especificament menadas pels franceses.
-Non, la perda de la lenga, la vergonha e l'auto-òdi son pas solament la fauta dels « franceses ».
-« Lo mot qu'a pas de traduccion dins la lenga de l'adversari » es un tipe d'argument que me desagrada : dison plan los linguistas que las lengas son egalas e que tot se pòt dire dins totas las lengas amb de mejans diverses. E se en francés i a pas de « *convivre », i a un « vivre ensemble ».
Bastir un messatge occitanista positiu, aquò òc ! :
- »recuperar la lenga, la cultura e lo biais occitan de viure e comprene lo Mond » (atencion, recuperar es totjorn readaptar, perque tot càmbia!) òc !
- »cada leiçon d’occitan deu portar una leiçon d’amor a la diversitat, una leiçon de tolerància, de convivéncia e de paratge », òc !
Mas se cal pas far d'illusion, d'autres bastiràn un messatge occitanista de recuperacion de la lenga, de la cultura e tot, mas replegat sus eles, contra l'estrangièr, contra la tolerància a çò que consideraràn pas coma « occitan ». Perque los occitans son pas melhors que los autres !
A nosautres de far de polidas prepausicions positivas per l'avenir, coma Ferriòl fa dins aqueste editorials.
Desfonsar qualques mites occitanistas per èsser totes conscients que son de mites :
-Non, i aguèt pas un « Edat d'aur » ont Occitània èra un espaci de paratge e de convivéncia, ont totes vivián dins la patz e la concòrdia.
-Non, l'asirança, lo racisme, l'ultradrecha e compànhia, son pas de causas desconegudas dels occitans e especificament menadas pels franceses.
-Non, la perda de la lenga, la vergonha e l'auto-òdi son pas solament la fauta dels « franceses ».
-« Lo mot qu'a pas de traduccion dins la lenga de l'adversari » es un tipe d'argument que me desagrada : dison plan los linguistas que las lengas son egalas e que tot se pòt dire dins totas las lengas amb de mejans diverses. E se en francés i a pas de « *convivre », i a un « vivre ensemble ».
Bastir un messatge occitanista positiu, aquò òc ! :
- »recuperar la lenga, la cultura e lo biais occitan de viure e comprene lo Mond » (atencion, recuperar es totjorn readaptar, perque tot càmbia!) òc !
- »cada leiçon d’occitan deu portar una leiçon d’amor a la diversitat, una leiçon de tolerància, de convivéncia e de paratge », òc !
Mas se cal pas far d'illusion, d'autres bastiràn un messatge occitanista de recuperacion de la lenga, de la cultura e tot, mas replegat sus eles, contra l'estrangièr, contra la tolerància a çò que consideraràn pas coma « occitan ». Perque los occitans son pas melhors que los autres !
A nosautres de far de polidas prepausicions positivas per l'avenir, coma Ferriòl fa dins aqueste editorials.
Excel·lent article. Hi estic del tot d'acord. A més a més, com a català descendent de rroma m'ha tocat una fibra ben fonda (per una banda i per l'altra). Mercès d'escriure'l!
#16 Grandmercé, de còr, per vòstra solidaritat. Nos son arribats d'autres chècs, qu'apareisson pas encara a la pagina de Totsuma, e que nos esmovon coma la marca d'una bèla solidaritat.
Contunhatz de nos ajudar, es una responsa a la vergonha e a l'òdi:
http://www.totsuma.cat/projecte/1282/dotacion-informatica-per-jornalet
Quand s'agit de parlar d'un mot, de saber coma l'escriure, d'ente ven, los intelectuaus occitanistes desgainan pus redde que lòr ombra. Mas per parlar dau contengut de l'article, i a pus degun. Benleu una rubrica per ilh sols porria se far dins jornalet. Podrian parlar lor latin sens subretot oblidar lo profane.
La convivialitat deu pas esser solament tornada sòrtida quand l'òm en a besonh. Devria devenir un estat d'esser e s'applicar a tot lo monde, d'abord a se, a sa familha, a sos coleguis e amic(ja)s, aus estrangiers; i a talament tant de rivalitats, de guerras dins nòstre monde. Sei persuadat que las eleccions que venan , subretot la presidenciale de 2017 se ganhara sur las valors umanas, sur la convivialitat en plaça daus programmes classicas qu'avem coneiguts. Es per aquò qu'investissa dins jornalet en sostenant la campanha per crompar un ordinator e developar l'idéia de convivialitat. Lo chec es parti uei que saba pas me servir de l'ordinator. Pari tengut sur la convivialitat. Veiram si ai rason o tòrt.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari