capçalera biera tobiers

editorial

Bolívia a mes França en evidéncia

| Gatol fotografia
Coma aqueste jornal o raportèt fa qualques jorns, totes los foncionaris publics de Bolívia devon saber, dempuèi lo 2 d’agost passat, almens doas lengas oficialas de lor causida. Bòrd que lo país a 37 lengas oficialas (lo castelhan e 36 lengas indigènas), la lei garentís que totes los emplegats del servici public sàpian, almens, una lenga autoctòna. Cal dire qu’aquela lei respond estrictament a la volontat del respècte de las identitats del país, qu’es pas per res que son nom oficial es Estat Plurinacional de Bolívia. Al total, lo país a 350 000 foncionaris, e totes eles, compreses los ministres, an recebut las leiçons pertinentas. Lo president del país, Evo Morales, a pas agut besonh de leiçons pr’amor que parla ja corrèctament l’aimara e lo quíchoa, delà la lenga impausada qu’es lo castelhan. La lei indica que totes los ciutadans bolivians an drech de parlar e escriure dins lor lenga mairala, d’aver l’educacion dins aquela lenga e de recebre las comunicacions administrativas tanben dins lor lenga. Lo 47% de la populacion boliviana parla, almens, una lenga autoctòna.
 
Aquela politica mòstra clarament l’actitud respectuosa de las autoritats. Qual poiriá, amb un esperit democratic e de respècte dels dreches umans, èsser contra aquelas mesuras? A qui pòt destorbar aquela legislacion de desvolopament del plurilingüisme e de la diversitat? Evidentament, la lei a d’opausants, que son pas d’autres que qualques monolingües ispanofòns que pretendon de perpetuar lor dominacion neocoloniala e l’eutanasia lenta de las lengas e culturas indigènas del país. Per astre, la granda majoritat dels bolivians, compreses de milièrs e de milièrs de bolivians monolingües castelhans, son conscients que cal preservar lor eiretatge cultural, que senon, despareisserà per totjorn.
 
Nos trobam, doncas, davant una leiçon formidabla del pòble e de las institucions bolivianas a la classa politica francesa, qu’esita pas de perseverar dins la destruccion de son patrimòni cultural, e mai se ne deuriá èsser lo principal gardian e promotor. Mas non. Los partits politics franceses an dessenhat e aplican un assassinat premeditat de totas las lengas e culturas del país, levat, evidentament, de la lenga e la cultura francesas. Comprenèm que deu èsser umiliant per França, que reclama falsament d’èsser lo brèç dels dreches umans e de la libertat, de recebre de leiçons vertadièras de dreches umans e de libertat de part de Bolívia, un país sens dobte mai paure economicament, mas fòrça mai ric en dignitat.

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: JORNALET 2025

Comentaris

Viaule Sèrgi
4.

"qualques monolingües ispanofòns que pretendon de perpetuar (...) l’eutanasia lenta de las lengas e culturas indigènas del país". L'eutanasia es un acte medical fach dins l'interés del pacient. Mentre qu'aquí, coma es escrich pus luènh dins l'article a prepaus dels partits franceses, se tracha plan d'un ASSASSINAT.

  • 5
  • 5
Terric Lausa Quilhan
3.

#1

Cossí es possible d'escriure aquò? E d'o escriure en occitan?

E lo lingüicidi d'estat? E la politica repressiva de la vergonha? E la manmesa autoritària de l'estat francés sus totes los aspèctes legals de l'emplec de la lenga? E lo colonialisme "interior"?

Pensatz seriosament que los occitans dispausavan e dispauvan de tot çò que lor cal per aver transmés e transmetre la lenga als mainatges sens esitar e que, per fin DEMOCRATICAMENT an decidit de passar al francés?

Seriosament?

  • 19
  • 3
Lachaud Pierre
2.

#1 Los parents eran culpabilisats. Mas, qui los as culpabilisats? e perque?
L'estat frances e son armada, sos decrets contre las lengas regionalas? L'escòla que parlava mas frances? La sciença que parlava frances, grecqua o latin?
Perque ma generacion qu'es partida a la retirada qu'a de l'instruccion, qu'avia auver lors pairs e mairs parlar nonmas occitan a pas cerchat a la revalorisat? L'òm ama bian veire los nadauds si quo es traduit en frances.
La vergonha es inscrida dins nòstres genes e chau la deprogramat. Aquò es pas simple.

  • 18
  • 0
Aimon Seren Narbona
1.

Lo problèma de la pèrda de las lengas de França es d'en primièr una leçon de democràcia: son los parents que decidisson quina lenga vòlon transméter o pas. La majoritat dels occitans an pas volgut trasméter l'occitan als pichons. Es aquò, la democràcia. Qué i podèm far?

  • 5
  • 28

Escriu un comentari sus aqueste article