CAPÇALERA PAIS INVISIBLE

Actualitats

Un documentari sus Arnaudin

De véder a partir deu 3 d’abriu: un filme documentari sus Fèlix Arnaudin vist capvath las soas relacions dab la soa amorosa. En fèit, que va mei luenh entà compréner l’òbra deu fotograf-etnograf de la Gran Lana

Marie, la goja, amorosa deu Fèlix
Marie, la goja, amorosa deu Fèlix
En octobre de 2022, en la Gran Lana (Comensac, la Boèira o Sabres) ua petita còla es a rodar un documentari de 52 minutas. Lo subjècte: ua evocacion de Fèlix Arnaudin (1844-1921). D’un biaish, un chic diferent deus autes filmòts dejà sortits[1]: au prisme de la relacion que lo celèbre fotograf e etnograf de la Gran Lana entertienot dab la joena goja plaçada dens la maison, Marie Darclanne. Ua relacion passionada, un temps empachada per la familha, puish installada per longas annadas dinc a la mòrt de la serventa-mestressa. Dens las resèrvas deu Musèu d’Aquitània[2] a Bordèu, on son conservadas las placas de veire deu fotograf, que tròban bèras fòtos d’aquera hemna aimada e forçadament discreta.
 
Passionada per la lenga occitana e lo dialècte gascon en particular, Isabelle Loubère, creatora e animatora de la Companhia deu Parlar Negue, a concebut un projècte originau de filme-documentari. En 2019, qu’arrespond a ua demanda de la cadena en linha www.octele.com[3] que seré estonant que los legidors de Jornalet.com ne coneishossin pas.
 
 
Un païsatge e un monde que s’avalissen
 
Chafrat “lo Pèc”, ce disen, l’Arnaudin passava per estar un “originau”. Que vivè a la soa mòda, solide: petit proprietari, qu’avè lo temps de caçar mes sustot de’s passejar capvath la “lana” qui, dens los ans 1870 e 1880 avè dejà començat de cambiar pregondament. La “rasa” – la lana “nuda”, on vedevan hòrt luenh dens quauque direccion que’s virèssin – avè quasiment desapareishut. Los pinhadars creishèn de pertot, la gema (l’arrosia deus pins) pagava bien e balhava tribalh a pro de monde: gemèirs, boscatèirs, obrèirs de las segarias o de las olièiras on distillavan la gema per obtiéner produits arrosinós (pintruras, esséncia de terebentina...). Los aulhèirs e tropèths de chòcas desapareishèn tanben. Un monde s’avaliva. Alavetz, lo “Pèc”, hadent vèlo (qu’èra hòrt modèrne!), pedalava sus las rotas “blancas” o capvath las “carrejas” (camins de car, pistas) dinc a Lucsèir, Belin, Escorça, Ishós e s’estancava dens bordalats isolats aperats “quartièrs” dens la Gran Lana. Que prenè hòrt de fòtos dab son gran aparelh “a tirar las grimaças” e recuelhè cançons, legendas, arreproèirs, notava musica, hadè contar – en “patois”, que volè! – vielhas istòrias d’auts còps. Que disevan qu’au ser, tornat dens la soas petita maison deu Monge[4], sus la rota deu quartièr Galhard, a Lua (Luë en grafia administrativa), passè lo son temps a escríver sus grans huelhs de papèir çò qu’avè espigat ça o lo.
 
Lo projècte d’Isabèla Loubère a interessat ua maison de produccion installada dens las Lanas: Riddim Production (riddimproduction.com/ ); la quau demandèt a ua documentarista experimentada, la bretona Véronique Rabuteau, qui a particularament tribalhat per Arte, de rodar lo filme.
 
Especialistas. Qu’altèrna plans largs suus pinhadars o sus la rasa e los parcs o parguias despareishuts, fòcus sus objèctes o lòcs mei intims qui pòrtan lo sovenir de “Mossur Fèlix”. Naturaument, qu’entenem la màger part deus comentaris e de las personas intervistadas s’exprimir en gascon. Lo sostitolatge en francés que permeterà benlèu a un public non occitanofòn de seguir e benlèu de’s familiarizar dab la lenga nòsta. Apareishen donc especialistas de l’òbra d’Arnaudin o estatjants de la contrada qui balhan explicacions, esclairatges, sensacions e percepcions de l’òbra.
 
De notar que lo filme FélixviaMarie serà difusat sus Òc Tèle a partir deu diluns 3 d’abriu. Totun, ua sesilha publica es perpausada au cinèma associatiu “L’Estrade” a Sabres, lo divés 7 d'abriu (21h, a gratís). Acompanhada per lo saxofonista e jazzman François Corneloup, Isabèla Loubère legerà tròç de Vivantes (Actes Sud) après la projeccion.
 
 
 
 
 
Joan Jacmes Fénié
 
 
[3] Sostienuda per l’ÒPLO (Ofici Public de la Lenga Occitana) que pòrtan las regions “Nava Aquitània”  e l’Occitània administrativa (de ne confóner pas evidentament dab l’Occitània lingüistica!).
[4] Uei, aquera maisoeta, proprietat de la comuna de La Boèira es utilizada per mustras de fotografias : https://www.labouheyre.fr/Mon-Quotidien/Vie-culturelle/Maison-de-la-Photographie-des-Landes-MPL
En octobre de 2022, Isabèla Loubèra e Véronique Rabuteau èran a rodar lo filme a la Boèira
En octobre de 2022, Isabèla Loubèra e Véronique Rabuteau èran a rodar lo filme a la Boèira | JJF
Las ‘Òbras completa’s d’Arnaudin publicadas per lo Parc Naturau Regionau de las Lanas de Gasconha e las edicions Confluences
Las ‘Òbras completa’s d’Arnaudin publicadas per lo Parc Naturau Regionau de las Lanas de Gasconha e las edicions Confluences | JJF

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Patrici
17.

On es passat lo Felix dins tots los comentaris qu'èi podut legir sus aqueth hiu de conversacion ?
Jo, l'èi trobat interessant lo film de la dauna Lobèra. La coneishi pas totun, e m'en foti de saber se cau escríver realisatritz o que que sia de mèi...
Soi un pauc avejat de legir sonque de polemicas qu'an pas gran causa a véser dab lo subjècte.
M'agrada mèi de considerar çò de positiu dins tot aquò, e lo hèit que se parle d'Arnaudin es positiu e se son trabalh fantastic pòt èster conegut deu "gran public" mercés a-n-aqueth filme, tan mélher !
Anatz véser lo film e lavetz le poiram comentar e criticar .

  • 0
  • 0
PAU Sent Sever
16.

#15 M'avetz convençut.

Adeusiatz.

  • 0
  • 0
Franc Bardòu
15.

#14 Mos parents anavan sense diplòma e fau partida dels professors mens plan pagats dels païses de l'OCDE. Coma "borgés", me pausi aquí ! Los tres qu'an fondada l'Academia Occitana, n'i a dos de garscons, que son tan gascons vos e que non mespresan degun, coma ieu. Mas criticar un actitud que me sembla passida e contraproductiva per la subrevida de nòstra lenga non es de mesprètz, mas un esfòrç de luciditat.

Volètz seriosament imaginar un avenir de lenga oficiala per tot e en tot, una lenga d'estat, que cadun l'escriuriá coma bon li sembla dins son canton, dins son recanton de vilatge ? D'aujòls gascons, ieu tanben n'ai. E a l'oral, m'arriba plan sovent de m'exclamar en gascon. Mas a l'escrit, ai causit d'escriure dins una lenga que vòl viure, non pas simplament d'un remembre que vòl subreviure al musèu de la nostagia : cap de mestprètz aicí, sonque de luciditat pragmatica. Pèir de Garòs aguèsse capitat dins son entrepresa sociolinguistica, l'occitan estandard que defendriái uèi aicí seriá lo sieu gascon, ni mai, ni mens, de la meteissa faiçon, per la rmeteissa rason. Ai besonh d'un estandard, d'una lenga oficiala solidament establida e valabla ont que siá, davant qui que siá, e que non siá pas mai lo francés ni l'anglés. Aquò non m'empacha de legir cap d'indiolècte literari ni de discutir amb vos — ni vos amb ieu, plan segur.

Aquò dit, quand me ven l'enveja de formular mon punt de vista, non m'estaqui ni a mespresar degun, ni a me far amar de degun. M'estaqui sonque a çò que me sembla èsser "la rason". "Me far amar" e "me far asirar" son projèctes qu'ai abandonat despuèi plan longtemps. Voldriái veire un pòble unit, aquí ont non tròbi mai que de gents que vòlon anar caduna del sieu costat (grafic e linguistic, notadament) e prèstes a proclamar l'independéncia del sieu cap-lòc de canton (per n'èsser promogut aitanlèu los especialistas indefugibles, plan segur). Pertot me cèrqui un pòble unificat, actiu e reivindicatiu, e pertot non tròbi mai que d'indivdús perduts, isolats e reguèrgues, cadun s'arrapant a de faramaucas esvanidas dins un passat que non tornarà pas jamai pus, mas que se daissa pivelar per d'aplèits tecnics que li dona, coma dins un jòc video, l'impression de téner de comandas per s'alestir son mond imaginari. "Me far amar" dins un contèxte aital, non risca d'èsser lo mieu projècte, ni literari, ni politic.

Del mai serem devesits e del mièls nos dominaràn los franceses, los espanhòls e los italians. D'aiçò, si que ne soi segur.

  • 3
  • 9
Pau Sent Sever
14.

#13 Lo mesprètz borgés occitanista.

Escotatz Franck, comprenetz pas perqué los Gascons, quitament occitanistas, n'aiman pas lo monde com vos ? Comprenetz pas perqué l'occitanisme es tant criticat, quitament peus occitanistas de Gasconha?
Espiatz-vos dens un miralh e que compreneratz dilhèu.

  • 16
  • 3
Franc Bardòu
13.

#12 Ai quicòm mai a far de d'etnografia linguistica microlocala… I sètz plan segurament mai fòrt que non pas ieu. Vos demandi perdon.

  • 3
  • 6

Escriu un comentari sus aqueste article