Duas conferéncias suus noms de lòcs se haràn dens las Lanas de Gasconha, lo 17 de junh e lo 1r de julhet. Descobrir aqueth aspècte deu “patrimòni immateriau” es important. Los enjòcs son probablament mei nombrós.

Sus la mapa actuau de l’IGN, los bordalats o meilèu los “quartièrs”[1] son portats “Pince”, “Lagavarre”(la Gavarra), “Lagune du Put du Haou” (Lagua deu Putz deu Haur), “Lahountique” (la Hontica) o “Bordessoule” (Bòrda sola) per citar los mei simples. Totun, dens la Gran Lana, lo territòri comunau de Lucsèir (Luxey dens sa forma administrativa franchimanda) compta mei de 300 microtoponims sus 16 000 ha. Pro d’ancians noms de lòcs an desapareishut quan, a la fin deu sègle XIXu, los proprietaris se hiquèren a semiar (e mei tard a plantar) pinhadars per alimentar l’indústria: petitas segarias e petits talhèrs (nomenats “olièiras”) on distillavan l’arrosia mentre que los païsans (bordilèirs o “meteièrs” [mieitadèirs]) picavan los pins[2]. Pro de noms de lòcs tanben s’avaliren quan estot creat lo gran poligòn militar deu camp deu Potèu (9000 ha); au debut deu sègle XXu, que minjèt en partida las granas lanas e las comunas vesinas de Callen, Capsiuts, Lencoac e Lucsèir.

Un aigavèrs

Qu’èm aquí exactament sus l’aigavèrs aperat “Hauta Lana” (dinc a 100-120 mètres d’altitud) per los aulhèrs transumants d’autes còps, devarats de las montanhas de Bigòrra o de Bearn e arribats ací per passar l’ivèrn. Que seguivan ua de las duas brancas, un chic oblidadas uei, de l’antica Tenarèsa, vienuda deu pòrt d’Ordisseto, en Vath d’Aura… D’aquera Hauta Lana las aigas van sii a Garona (via la Guanèira de Capsiuts e lo Siron), sii a Ador via l’auta Guanèira qui mia a Dosa, sii a la Petita Èira dont las aigas van, eras, au Bacin d’Arcaishon. Deus orizonts de la “rasa” (la lana rasa) cara au fotograf e “folclorista” Feliç Arnaudin (1844-1921) desapareishoren la màger part deus “parcs” o “parguèiras” esbarrejats dens l’esplanduda. Qu’èran necessaris au sistèma agrari ancian on calè lo humèir de las aulhas e de las chòcas entà neurir un chic los sòus sablós e magrinòts de la contrada.

A la demanda d’ua associacion locau (“Club Accion Joenessa”), ua conferéncia que’s va debanar lo dissabte 17 de junh (15h30) dens la sala de la mairetat de Lucsèir. Après estudi de honts barrejadas (cadastre vielh, mapas ancianas, arquius privats e entresenhas cuelhudas au près de quauques abitants) e, bien entenut, comparèr dab la toponimia de hòrt d’autes vilatges qu’a estudiats, dens las Lanas o autas comunas deus departaments tanhents, Benedeita Boyrie-Fénié, doctora en geografia istorica, harà ua presentacion illustrada dab diapositivas e, plan segur, explicacions linguïsticas. Qu’a dejà ua experiéncia bèra dens las Lanas, especiaument en Baish Armanhac o en Grana Lana, e dens d’autes departaments occitans de “Nava Aquitània”.

Ignorància

Lo vilatge de Lucsèir es adara mei coneishut per lo son hestenau de l’estiu aperat “Musicalarue” (creat a la fin deus ans 1980 e mei obèrt a las vedetas de la cançon francofòna o quitament anglosaxona qu’a las formacions occitanas. Enqüèra que lo grop Nadau e quauques autes estossin de temps en temps apareishuts (que cau tostemps un “regionau de l’estapa”, com e disen dens lo Torn de França ciclista…). Egau, e cau rapelar aus legidors de Jornaletque lo cabau onomastic es un aspècte important deu nòste patrimòni? “Immateriau” benlèu, mes tan cargat d’istòria, de valors e, au hons, de cultura ! Malaja ! que sabem que la populacion occitana en generau – gascona ací, lemosina, lengadociana o provençau alhors – es sovent grandament ignoranta deu son eretatge linguïstic. Ne’s pòt pas tornar har l’Istòria, es que cau constatar la realitat... e s’adaptar.

Un petit ròtle?

Lavetz, aqueras conferéncias – que cau bien saunejar un chic… — que jògan benlèu un ròtle pichonet: petita presa de consciéncia a còps, se méter a l’empara de las miaças de desaparicion de microtoponims, enveja de quauques comunas de hicar panèus bilingües, autas iniciativas culturaus, esquipament de sit internet, mapa en linha interactiva (OpenStreet Map), publicacions divèrsas. En brac, sensibilizacion… Qu’es d’autan mei important qu’ua comuna com Lucsèir es dens lo perimètre deu Parc Naturau Regionau de las Lanas de Gasconha.

E qu’es d’autan mei util que la populacion se renovèla quauques còps pregondament. Las Lanas ne son un exemple: litorau de la “Còsta d’Argent” mei que mei, parçans dens l’òrbita de las aglomeracions que pujan (lo Mont de Marçan, Dacs, Baiona…); lo territòri d’un chic pertot arcuelh retirats e joenes actius. Se ne son pas forçadament “occitans de bona soca”, com e diseré “l’aute”, son a còps mei obèrts a la cultura locau. N’ic cau pas negligir.