Coma cada 17 de junh, era Val d’Aran que commemòre aué era sua hèsta nacionau, a on se rebrembe era recuperacion der autogovèrn damb era restitucion deth Conselh Generau d’Aran eth 17 de junh de 1991. Tradicionaument, es actes oficiaus comencen damb era recepcion pera sindica de totes es autoritats e des convidadi ena sedença deth Conselh Generau.  D’aquiu estant, se debane era desfilada des penons portadi pes representants de cada terçon enquiath Santuari de Mijaran, a on se hè er acte institucionau.

Tanben s’autrege eth prèmi 17 de junh, qu’arreconeish cada an as persones, entitats o collectius remercables pes servicis prestadi ara Val d’Aran enes encastres sociau, culturau, economic o esportiu. Enguan, eth prèmi s'autrege ara Associacion de Donants de Sang dera Val d’Aran.

Drapèus enes balcons

Coma s’a ja hèt en ans anteriors, eth Conselh Generau met ara disposicion drapèus d’Aran entà poder-los penjar en balcon o luder-los pendent era diada nacionau. Se tracte d’ua iniciatiua entà encoratjar as abitants que s’engatgen e s’interèssen per diada en tot lúder eth drapèu ena hiestra o en balcon.

Hèsta d’Aran populara en Bossòst

Enguan, era hèsta ven mercada per un pialèr d’activitats hestiues e culturaus. Era ahlama l’aluguèc est’an passat ua hèsta populara organizada per Perifèria Cultural en Sant Joan de Toran, damb era idèa de gésser deth terren estrictament institucionau. Aué, era hèsta ei en Bossòst e se presenten dances tradicionaus, jòc de quilhes, un debat de mèdies a on participe Jornalet e País Invisible, e se clave damb es concèrts d’Arredalh e d’Alidé Sans que presente en país eth sòn trabalh Arraïtz.

Ath delà, era bièra que se servirà pendent er eveniment va tà cargue deth productor locau Refu, qu’an eth sòn locau en Vielha e era fabrica en Bossòst. S’agís d’ua produccion artesanau, alternatiua e de qualitat que prepause un quinzenat de tipes de bièra.

Hestivau TerSon

En aguesta escadença, eth Conselh Generau d’Aran prepause tanplan un hestivau de cultura que compde damb passejades, concèrts, teatre, activitats tara mainadèra e tà toti es publics. Es eveniments s’an amiat a tèrme pendent tota era setmana e podem soslinhar era representacion dera pèça de teatre Èmdepòble, equé? dera tropa Era Cabana de Les, eth teatre musicau “Gran Hotel Arania” e es concèrts de La Ronda de Boltaña, Sarabat e Rambalh. Un concèrt de Parpalhon clauarà aué era jornada ena plaça d’Aran en Vielha.

Er autogovèrn d’Aran

Era data deth 17 de junh que mèrque era restauracion deth Conselh Generau, qu’ei eth mès naut organ de govèrn aranés e, ath madeish temps, era principau administracion autonòma de tota Occitània. Justament per açò, era accion e era politica deth govèrn aranés son un exemple e un referent entà toti es occitans, que ven coma ua part deth sòn país ei estat capabla d’arribar a un govèrn autonòm damb tota era sua dignitat, en tot perméter era arrecuperacion dera lengua e dera cultura.

Era Val d’Aran qu’auec es sues institucions pròpries enquia 1834 quan sigueren suprimides pera reina espanhòla Isabèu IIu, qu’empleguèc era fòrça entà dissòlver es organismes tradicionaus aranesi. Un sègle mès tard, pendent era Dusau Republica Espanhòla, se sagèc de retornar as aranesi eth sòn govèrn autonòm tradicionau, mès era revòlta fascista deth generau Francisco Franco e era dictatura posteriora ac empedic. Calec demorar enquia 1991, quan eth govèrn catalanista dera Generalitat de Catalonha, pressionat peth movement ciutadan aranés des Terçons, restaurèc eth Conselh Generau e ne convoquèc es prumères eleccions entà tornar as aranesi eth sòn regim d’autogovèrn.