capçalera biera tobiers

Actualitats

Erdoğan fa d’equilibris quand planh lo dòl als armènis pel genocidi de 1915

Recep Tayyip Erdoǧan
Recep Tayyip Erdoǧan | Πρωθυπουργός της Ελλάδας

La premsa turca soslinha qu’es “istorica” la reconeissença del mal causat pendent l’epòca otomana. L’ultrachauvinisme turc acusa lo primièr ministre d’èseer flac davant las pressions exterioras. Armenia reclama a Turquia una condemnacion explicita.


Debat intens sus la portada e sul sens del dòl plangut dimècres passat als armènis de la part del primièr ministre turc, Recep Tayyip Erdoğan, a prepaus del chaple de 1915. Los mèdias turcs e armènis, e los govèrns dels dos païses, se destrian sus l’interpretacion de las paraulas d’Erdoğan, qu’admetèt que los eveniments de fa ara gaireben 100 ans aguèron “de consequéncias inumanas”. Citèt los armènis, que “perdèron lors vidas dins lo contèxt del començament del sègle XX”, e planguèt “lo dòl a lors felens”.
 
Es pas pas abitual qu’un mandatari turc se referisca d’un biais tan clar als masèls que patiguèron los armènis en l’an 1915. Lo 24 d’abril, lo govèrn otoman comencèt de deténer de caps armènis, e pendent los meses seguents expulsèt una bona partida de la populacion armènia de lor país. Los istorians calculan que los chaples e la famina que seguiguèt causèron la mòrt d’aperaquí un milion o un milion e mièg de personas. De faches que lo govèrn armèni, e d’autres govèrns de tot lo Mond, qualifican de genocidi. Aquel mot, Turquia l’a pas jamai volgut emplegar. Erdoğan o a pas fach tanpauc.
 
La premsa turca es d’acòrdi per notar que, totun, los mots del primièr ministre son “istorics” (Today’s Zaman), un “primièr còp en l’istòria” (Cihan) e “un cambiament de mentalitat” (Hürriyet). Son pas estats tant aüroses qualques politicians opausants, dont l’ultrachauvin Partit del Movement Nacionalista (MHP), qu’a acusat Erdoğan de venir flac davant las pressions exterioras, e qu’a pronosticat que lo primièr ministre reconeisserà fin finala qu’aquò foguèt un genocidi. I a de pressions sus Erdoğan dempuèi l’estrange, aquò es vertat —lo president francés, François Hollande, li remembrava dijòus que sos mots “èran pas sufisents”—, mas tanben a l’interior, e en sens contrari: lo chauvinisme turc contunha de s’opausar a admetre que las tuariás foguèron un genocidi.
 
Probable es per aquela rason d’aquí qu’Erdoğan, dins son discors de dòl, introduguèt fòrça nuanças. D’un costat, diguèt que pendent la Primièra Guèrra Mondiala (epòca del genocidi armèni) moriguèron “de milions de personas de totas las religions e etnias”, e metèt en evidéncia que son remembre èra per “totes los ciutadans otomans que perdèron lors vidas, independentament de lors originas etnicas o religiosas”. De l’autre costat, insistiguèt a marcar la diferéncia entre l’Empèri Otoman (jol qual se debanèt lo genocidi) e la posteriora republica kemalista: es “inadmissible” d’emplegar los “eveniments de 1915” coma “pretèxt per [mostrar] d’ostilitat contra Turquia”.
 
 
Armenia considèra que se contunha de negar lo genocidi
 
Las reaccions son estadas tanben contràrias en Armenia. La presidéncia del país caucasenc disiá dijòus que lo messatge d’Erdoğan èra una “manifestacion encara mai sofisticada” de la negacion del genocidi armèni de la part de Turquia. Lo president armèni, Serzh Sargsyan, adreicèt tanben un messatge al país en parlant de còps d’un biais dirèctament contrari al d’Erdoğan. Per exemple, quand definiguèt la Turquia actuala coma “successora de la Turquia otomana”: just lo contrari de la tèsi del primièr ministre turc. En tota logica, çò diguèt Sargsyan, es lo govèrn turc que se deu “pentir” per aqueles “crimes” e “los condemnar”.
 
 
 
 
 
 
Aquesta nòva ven del jornal catalan Nationalia, amb qui Jornalet a un acòrdi de collaboracion.

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: JORNALET 2025

Comentaris

Ernèst Guevara Jr. L'Avana
6.

Jig de Mimbasta, rai se t'es enganat d'article per i botar ton comentari. Parlas de l'article 2 de la Convention per la Prevencion e la Punicion del Crimi de Genocidi (CPPCG, qu'an signada las Nacions Unidas en 1948) que definís lo genocidi coma « tot acte dels seguents, comés amb l'intencion d'avalir, en tot o en partida, un grop nacional, etnic, racial o religiós, per exemple en :
1) tuar membres d'aqueth grop : o faguèron a milierats e milierats los Francéses en mandant d'Occitans crebar de badas a sas putas de guèrras
2) causar daumtges fisics o mentals serioses a membres d'aquel grop: o faguèron los Franceses contra los enfants de las uèit autras lengas que la sieuna dins las escòlas uniformisairises per impausar sa puta de francofonia
3) infligir desliberadament al grop condicions de vida calculadas per provocar la sieuna roïna total o parciala : o faguèron los Franceses en empachant sistematicament ll'oficializacion de las autras lengas que lo francés dins l'espandi de lor puta d'estat…

Adonc, mon brave Jig, França es largament passibla del Tribunal Penal Internacional per sa plotica linguisitca definicionalament genocidària. Çò que caliá desmostrar…

  • 1
  • 1
Pimflòid
5.

#2 Perdon mossur professor! Ne ns'i tornaram pas!

  • 0
  • 0
Jig Mimbasta
4.

#3 Ah, comprés. En fèit que'm soi mesclat los articles. Qu'èra un comentari tau bilhet d'opinion deu Joan-Marc… Vàder vielh, maishant ahar…

  • 3
  • 0
Jig Mimbasta
3.

Bon, lo Wèb que m'a minjat lo còm. Que'u torni publicar en ve hant excusa se sòrt en doble. En que'n profieiti per corregir « armèni »…

« Un genocidi, es l’assassinat d’un pòble sancèr. »
Pas sancèr, non pas. Dab rasons d'aquestas, la shoa n'estó pas un genocidi, puish a qu'i son enqüèra judius sus tèrra. Idem tau Ruanda…
A partir de quant deu cent d'un pòble massacrat ac qualificarem de genocidi ? Lo critèri n'ei pas l'escaduda, en tot cas.
L'article 2 de la Convention tà la Prevencion e la Punicion deu Crimi de Genocidi (CPPCG, signada per las Nacions Unidas en 1948) que defineish lo genocidi com « tot acte deus seguents, cometut dab l'intencion d'avalir, en tot o en part, un grop nacionau, etnic, raciau o religiós, per exemple en :
(a) tuar membres d'aqueth grop ;
(b) causar domaus fisics o mentaus seriós a membres d'aqueth grop ;
(c) infligir deliberadament au grop condicions de vita calculadas entà provocar la soa desruida totau o parciau ;
(d) impausar mesuras destinadas a empachar las naishenças dens aqueth grop ;
(e) procedir au transferiment forçat de nèns d'aqueth grop tà un aute grop. » ¹
(¹ doctus cum Vicipædia…)

Aquí la question que seré donc de saber se las autoritats turcas avèn l'intencion de despoblar Turquia de tot armèni suu son sòu (netejatge etnic, qui pòt préner la forma d'un genocidi limitat a las termièras d'un Estat o d'ua region, mes tanben la forma d'ua deportacion de massa, coma taus acadians en Canadà).
E plan d'acòrd qu'ei aus istorians, pas aus legislators de ne s'encuentar. Se n'i a qui an intencions suspèctas, be son los capulats, que siin turcs, francés o americans. Las leis memoriaus ne sèrven pas que d'encanaular l'istòria.

  • 3
  • 0
Occitan Heavy
2.

#1 En occitan corrècte: armèni (pas armenian).

  • 2
  • 1

Escriu un comentari sus aqueste article