Actualitats
Deteccion d’una desintegracion rara a l’LHC
Es una mesura que donarà de trabalh ai teoricians per assajar d’entendre l’asimetria matèria-antimatèria de nòstre univers
En teoria, la desintegracion leptonica d’un meson Bs es possibla, es prevista despuei de decennis. En teoria, mai abans la construccion de l’LHC [Large Hadron Collider, Grand Collisionador d’Adrons] i aviá pas jamai agut de deteccion experimentala d’aquelei desintegracions. Aquò per una rason fòrça clara: la desintegracion leptonica de Bs es fòrça rara, sus un miliard de desintegracions de Bs, sonque quatre desintegracions son leptonicas. Una tala deteccion èra una escomesa extraordinària per leis experimentalistas.
Mai, me diretz, qu’es aqueste charabiat de desintegracions leptonicas dau meson Bs? Lo meson Bs es un adron, es a dire, un cosin dei protons e neutrons de la vida vidanta, mentre que lei leptons son de cosins deis electrons. Chasque adron es fach de quarks, e la particularitat de l’adron Bs es qu’emplega de quarks fòrça pesucs e instables. En generau aquestei quarks se van transformar en de quarks mai leugiers, dins çò que dison de desintegracions semileptonicas (un adron es transformat en un adron mai leugier mai un pareu de leptons). Mai es tanben possible que, combinant mai d’una traformacion, i aja una aniilacion totala entre lei quarks e leis antiquarks, de tau biais que i a sonque de leptons de sòbra. CMS e LHCb, doas experiéncias de l’LHC, an publicat aqueste 13 de mai un article comun dins Nature que confirma la deteccion d’aqueste procès de desintegracion leptonica, amb un senhau extraordinàriament precís. E tot aquò mentre que l’LHC èra encara dins una fasa de febla poissança, comparada a la fasa a 13 TeV que començarà aqueste estiu.
Aquestei procès an l’avantatge d’èstre relativament simples dau ponch de vista teoric e fòrça sensibles a de nòus fenomèns fisics: ja que la desintegracion es rara segon lo modèl estandard, una desintegracion mai granda voudriá dire immediatament que se debana quauquarren qu’es pas encara descrich dins la teoria (per exemple de supersimetria).
Malastrosament aquesta mesura, un còp de mai, sembla de confirmar l’extraordinària reüssida dau modèl estandard de la fisica dei particulas. Pasmens, es una mesura que donarà de trabalh ai teoricians per quauqueis annadas, especialament per assajar d’entendre l’asimetria matèria-antimatèria de nòstre univèrs (violacion CP).
Julien Frison
Universitat d’Edimborg
Comunicat de premsa dau CÈRN (Organizacion Europèa per la Recèrca Nucleara)
Mai, me diretz, qu’es aqueste charabiat de desintegracions leptonicas dau meson Bs? Lo meson Bs es un adron, es a dire, un cosin dei protons e neutrons de la vida vidanta, mentre que lei leptons son de cosins deis electrons. Chasque adron es fach de quarks, e la particularitat de l’adron Bs es qu’emplega de quarks fòrça pesucs e instables. En generau aquestei quarks se van transformar en de quarks mai leugiers, dins çò que dison de desintegracions semileptonicas (un adron es transformat en un adron mai leugier mai un pareu de leptons). Mai es tanben possible que, combinant mai d’una traformacion, i aja una aniilacion totala entre lei quarks e leis antiquarks, de tau biais que i a sonque de leptons de sòbra. CMS e LHCb, doas experiéncias de l’LHC, an publicat aqueste 13 de mai un article comun dins Nature que confirma la deteccion d’aqueste procès de desintegracion leptonica, amb un senhau extraordinàriament precís. E tot aquò mentre que l’LHC èra encara dins una fasa de febla poissança, comparada a la fasa a 13 TeV que començarà aqueste estiu.
Aquestei procès an l’avantatge d’èstre relativament simples dau ponch de vista teoric e fòrça sensibles a de nòus fenomèns fisics: ja que la desintegracion es rara segon lo modèl estandard, una desintegracion mai granda voudriá dire immediatament que se debana quauquarren qu’es pas encara descrich dins la teoria (per exemple de supersimetria).
Malastrosament aquesta mesura, un còp de mai, sembla de confirmar l’extraordinària reüssida dau modèl estandard de la fisica dei particulas. Pasmens, es una mesura que donarà de trabalh ai teoricians per quauqueis annadas, especialament per assajar d’entendre l’asimetria matèria-antimatèria de nòstre univèrs (violacion CP).
Julien Frison
Universitat d’Edimborg
Comunicat de premsa dau CÈRN (Organizacion Europèa per la Recèrca Nucleara)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
La "violacion de CP" es mai o mens un sinonim de "asimetria matèria-antimatèria", en mai tecnic. CP es per carga-paritat. La carga es per exemple la carga electrica. La "paritat" corresponde ai "simetrias axialas" qu'aviatz toei vist a l'escòla, o a la vista dins un miralh, o a la relacion entre un gant drech e un gant senec. La mager part de la fisica es invarianta per CP, i.e. : imaginatz un procès fisic ambé mantunei particulas, aquest procès sariá tan probable coma lo procès monte cada particula es replaçada per son conjugat CP, valent-a-dire per una particula de carga inversa (C) e de paritat inversa (P). Mai sabem qu'aquesta simetria es par perfèita, li a de procés monte lo conjugat CP es pas equivalent e es ço que dison la violacion de CP.
"desintegracion" vòu dire que la particula d'origina desapareisse, generalament cambiada en autra causa, ja que fau conservar l'energia (la conservacion de l'energie es un pauc l'equivalent fisic de la lei de Lavoisier de la quimia). Aqui ço que si debana es explicat sus http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/fig_tab/nature14474_F1.html (imatges d,e,f,g). Lo meson Bs es d'en promier trasformat en doi bosons W, e aprèp aquestei bosons son trasformats en doi muons. Fin finala li a totjorn quauquarren, li a totjorn de matèria aprèp la desintegracion, mai es una matèria completament diferenta.
Que vòu dire "violacion CP" ?
"desintegracion" vòu dire que dispareis, s'anihila (s'anienta) ? çò que voudriá dire que la lei de Lavoisier es faussa ("Ren se crea, ren se perd, tot se transforma") ?
M'agrada fòrça legir d'articles coma aqueste sul Jornalet
oh mèfle! B'ai pas res compres...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari