Irlanda ven de commemorar lo centenari de l’Insurreccion de Pascas de 1916, una revolucion armada contra la dominacion britanica de l’illa que desboquèt sus la proclamacion de la Republica Irlandesa a la bastissa de la Pòsta Centrala de Dublín. E mai se Londres reüssiguèt a reprimir aquela insurreccion, foguèt l’embrion de la guèrra de l’independéncia, que se finiguèt amb la signatura del tractat angloirlandés de 1921 e la division de l’illa entre l’estat liure d’Irlanda e los sièis comtats del nòrd, qu’encara uèi son jos sobeiranetat britanica.
 
Lo centenari s’es commemorat amb de centenats d’actes en Irlanda e dins mai d'un país ont i a d’importantas comunautats irlandesas. Los eveniments mai simbolics se debanèron aqueste dimenge.
 
Las celebracions comencèron divendres amb una procession d’omenatge als quinze caps de l’insurreccion executats per las autoritats britanicas, organizada pel Sinn Féin. La marcha comencèt a la preson de Chill Mhaighneann de Dublin, ont fa 100 ans avián fachas aquelas execucions en secret, fins al cementèri de Chnoc an Arbhair, ont faguèron desaparéisser los cadavres amb la cauç viva. L’eveniment se clavèt amb un discors de Gearóid Mac Ádhaimh.
 
Mas la ceremònia oficiala mai importanta se debanèt dimenge de matin a Dublin. Mai de 350 000 personas participèron a un passacarrièra militar e civil que percorreguèt lo centre vila en remembre dels participants de l’insurreccion. A la fin, se legiguèt la proclamacion de la republica coma o faguèt i a un sègle Pádraig Anraí Mac Piarais, lo president irlandés Micheál D. Ó hUigínn i daissèt una corona de flors e òm faguèt una minuta de silenci per las 485 personas que moriguèron durant aquela revòlta, tant de militars coma de civils e de volontaris. Se poguèt seguir per tota la vila a travèrs d’un vintenat d’ecrans gigants.
 
E per aqueste diluns de Pasca, a Dublin e endacòm mai, de centenats d’eveniments restacats amb lo centenari de l’insurreccion son programats, dont de concèrts, d’exposicions, de conferéncias e d’animacions. A 13h15 se fa una ofrenda de flors sincronizada per tot lo país.