capçalera campanha

Opinion

Cossí utilizar los dos subjontius?

Los dos tempses de basa del subjontiu son:

— Lo present del subjontiu, per exemple: que parle, que finisca, que senta, que bata, que siá, qu’aja...
— L’imperfach del subjontiu, per exemple: que parlèsse, que finiguèsse, que sentiguèsse, que batèsse, que foguèsse, qu’aguèsse...

Pro de personas qu’aprenon l’occitan son pas seguras d’arribar a utilizar aqueles dos tempses coma cal. Aquò s’explica sustot per una influéncia del francés ont l’imperfach del subjontiu a desaparegut dins l’us corrent. Vaicí qualques explicas simplas per se’n sortir.
 
I. Quora s’utiliza lo present del subjontiu?
 
Se la proposicion principala es a un temps qu’indica una certitud fòrta o una realitat fòrta (es lo cas de la màger part dels tempses), alara lo temps de la proposicion subordenada es al present del subjontiu. Vaicí d’exemples:
 
proposicion principala => proposicion subordenada

 
[1] Present de l’indicatiu => Present del subjontiu

Demandi => que parles.
(Demande => que parles.)
(Demando => que parles.)

 
[2] Passat compausat => Present del subjontiu

Ai demandat => que parles.
(Èi demandat => que parles.)

 
[3] Futur => Present del subjontiu

Demandarai => que parles.
(Demandarèi => que parles.)

 
[4] Futur pròche => Present del subjontiu

Vau demandar => que parles.

 
[5] Futur anterior => Present del subjontiu

Aurai demandat => que parles.
(Aurèi demandat => que parles.)

 
[6] Imperatiu => Present del subjontiu

Demandatz => que parle.
 

Aquò fonciona tanben quand la proposicion subordenada se plaça abans la proposicion principala:
 
proposicion subordenada <= proposicion principala

 
[7] Present del subjontiu <= Present de l’indicatiu

Per que parles, <= te pausi de questions.
(Per que parles, <= ti paui de questions.)
(Per que parles, <= te pauso de questions.)
(Per que parles, <= te pause de questions.)
(Per que parles, <= te pause de las questions.)
(Entà que parles, <= te pausi questions.)
Etc.
 
En aquestes cases que venèm de veire, cal evitar l’imperfach del subjontiu: en luòc de dire:
Demandi => que parlèsses* (incorrècte)...
Cal dire:
Demandi => que parles.
 
II. Quora s’utiliza l’imperfach del subjontiu?
 
Se la proposicion principala es a un temps qu’indica una causa terminada, luenchenca, irreala o ipotetica —es lo cas de certans tempses del passat e del condicional—, alara lo temps de la proposicion subordenada es a l’imperfach del subjontiu. Vaicí d’exemples:
 
proposicion principala => proposicion subordenada
 

[8] Imperfach de l’indicatiu => Imperfach del subjontiu

Demandavi => que parlèsses.
(Demandavo => que parlèsses.)
(Demandave => que parlèsses.)

 
[9] Preterit => Imperfach del subjontiu

Demandèri => que parlèsses.
(Demandèro => que parlèsses.)
(Demandère => que parlèsses.)
(Demandèi => que parlèsses.)
 

[10] Plus que perfach => Imperfach del subjontiu

Aviái demandat => que parlèsses.
(Aviáu demandat => que parlèsses.)
(Avii demandat => que parlèsses.)
(Avio demandat => que parlèsses.)
(Aviá demandat => que parlèsses.)
(Avèvi demandat => que parlèsses.)

 
[11] Preterit compausat => Imperfach del subjontiu

Aguèri demandat => que parlèsses.
(Auguèri demandat => que parlèsses.)
(Aguèro demandat => que parlèsses.)
(Aguère demandat => que parlèsses.)
(Agoi demandat => que parlèsses.)

 
[12] Condicional => Imperfach del subjontiu

Demandariái => que parlèsses.
(Demandariáu => que parlèsses.)
(Demandarii => que parlèsses.)
(Demandariá => que parlèsses.)
(Demandarí => que parlèsses.)
 
Aquò fonciona tanben quand la proposicion subordenada se plaça abans la proposicion principala:
 
proposicion subordenada <= proposicion principala
 

[13] Imperfach del subjontiu <= Imperfach de l’indicatiu

Per que parlèsses, <= te pausavi de questions.
(Per que parlèsses, <= te pauavi de questions.)
(Per que parlèsses, <= te pausavo de questions.)
(Per que parlèsses, <= te pausave de questions.)
(Per que parlèsses, <= te pausave de las questions.)
(Entà que parlèsses, <= te pausavi questions.)
Etc.
 

En aquestes cases que venèm de veire, cal evitar lo present del subjontiu. En luòc de dire:
Demandavi => que parles* (calc incorrècte del francés)...
Cal dire:
Demandavi => que parlèsses (coma en francés arcaïc: Je demandais => que tu parlasses).

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: SIDILLÀ

Comentaris

Domergue Sumien Ais de Provença
5.

#1 @ Pèire — Perdonatz ma responsa tardiva. Es vertat, coma disètz, que l'usança de l'imperfach del subjontiu, de còps, es pus nuançada que las règlas de basa qu'ai presentadas en brèu. L'imperfach del subjontiu se pòt impausar per exprimir un dobte fòrt dins la proposicion subordenada, e mai se la proposicion principala es al present de l'indicatiu o al passat compausat. Ai trobat d'exemples interessants que van dins vòstre sens:

[1]
«Calculas, tu, qu'+++acabèsson+++ per arribar?»
(«Calculas, tu, qu'+++achabèsson+++ per arribar?»)
(«Calculas, tu, qu'+++acabèssen+++ per arribar?»)
Es un exemple qu'adapti de la 'Grammaire générale de l'auvergnat' de Piare Bonaud, 1992, p. 153; la forma originala essent: «Carcules tu que +++'chabèsson+++ per 'ribar?»

[2]
«Es pas vengut al/au cinèma amb nosautres, non pas que +++foguèsse+++ malaut, mas/mai pr'amor que lo filme non li agradava pas.»
(«Non es pas vengut tau cinèma dab nosautes, non pas qu'+++estosse+++ malaut, mes pr'amor que lo filme non l'agradava pas.»)
Es un exemple qu'adapti de la 'Gramatica de l'occitan gascon contemporanèu' de M. Romieu e A. Bianchi, 2005, p. 338; la forma originala essent: «N'es pas vienut tau cinèma dab nosautes, non pas qu'+++estosse+++ malaut, mès pr'amor que lo filme ne l'agradava pas.»

Coma ditz Joan Barceló, tanben la perturbacion dels tempses tradicionals, dins certans parlars, pòt facilitar l'extension de l'imperfach de subjontiu.

  • 1
  • 0
Guilhèm Bearn
4.

Òsca

  • 1
  • 0
Gerard-Joan Barceló Pèiralata
3.

#1
Lo passat compausat es un temps ambigú : morfologicament es un acomplit del present, çò qu'explica lo present del subjontiu. Totun, se pòt interpretar tanben coma un temps del passat, en concurréncia amb lo preterit : es aquela interpretacion que pòt implicar un imperfach del subjontiu, particularament dins las varietats d'occitan qu'an eliminat lo preterit, coma dins las Valadas.

  • 1
  • 1
Gerard-Joan Barceló Pèiralata
2.

Excellent article, Domergue ! Leis exemples chausits fan pensar tanben a la dobla possibilitat sintactica occitana : Te demandi de parlar (a l'italiana e a la francesa) / Te demandi que parles (a l'espanhòla).

  • 1
  • 0
Pèire
1.

Grandmercé per aquel article, plan interessant e plan pedagogic ! Question: Ai ausit a dire mai d'un còp dins la lenga populara l'emplec de l'imperfait del subjonctiu ambe una frasa conjugada al present de l'indicatiu, coma per exemple: "cresi pas que ploguèsse aqueste ser" (pr'amor qu'ensenha una realitat fòrta, "çò segur plourà pas"). Es corrècte o pas ?

Quicòm mai: disètz que cal emplegar lo present del subjonctiu ambe una frasa escrita al passat compausat. Aquí tanben, me sembla d'aver ausit mai d'un còp (lenga populara): "avèm esperat qu'arribèsses". Non calriá emplegar aquela fòrma alavetz ?

  • 1
  • 0

Escriu un comentari sus aqueste article