Opinion
L’occitan estandard: çò qu’es, çò qu’es pas
D’aquesta passa, de discussions s’afògan dins lo Jornalet sus l’estandardizacion de l’occitan. Es un subjècte recurrent que revelha sempre las passions, ja que pertòca las condicions tecnicas concretas que faràn possibla —o impossibla— la subrevida de l’occitan. Vejam qualques opinions que lo mond exprimisson sovent sus la question e examinem-las a la lutz de çò que se’n ditz dins la recèrca scientifica (la sciéncia s’ocupa d’aquel tèma segon l’encastrament seguent dels camps de recèrca:
lingüistica > sociolingüistica > planificacion lingüistica > planificacion del còrpus > estandardizacion).
Aital i veirem pus clar.
1. “L’occitan estandard provòca la mòrt dels dialèctes e impausa lo sol dialècte lengadocian.”
Fals. Una lenga estandard pòt seguir diferents modèls. Un modèl possible es lo de la lenga pluricentrica ont l’estandard, tot demorant unit e coesionat, compren d’adaptacions regionalas e moderadas. Uèi l’occitan estandard, dins sos usatges concrets, s’orienta vèrs una solucion pluricentrica que compren:
(1) Un occitan estandard general, basat sul lengadocian (pr’amor qu’es un dialècte intermediari entre los autres).
(2) De modalitats regionalas que son relativament avançadas (occitan estandard provençal, occitan estandard gascon, occitan estandard lemosin) o encara embrionàrias (occitan estandard niçard, occitan estandard auvernhat, occitan estandard vivaroalpenc).
Se cal avisar qu’un fum de lengas pluricentricas ja foncionan coma aquò:
— lo catalan estandard (general, valencian, balear, rosselhonés),
— l’anglés estandard (american, britanic, australian, neozelandés...),
— l’espanhòl estandard (general, mexican, argentin, colombian...),
— l’alemand estandard (general, soís, austriac...).
2. “Cal passar a l’accion per socializar la lenga. Perdam pas de temps dins las questions teoricas de l’estandard.”
Verai e fals. Es urgent de desvolopar l’usatge massís de l’occitan dins la societat. Mas per aténher aquel objectiu, es tecnicament necessari de dispausar d’un occitan estandard, ben trabalhat, pro precís e plan enriquit, per poder parlar de tot, per que siá accessible a totes, e donc per reconquistar los domenis d’usatge ara monopolizats per las lengas dominantas que son tanben estandardizadas (francés, italian e espanhòl).
3. “Estandardizar, es impausar a nòstra lenga occitana una concepcion franchimanda, centralista e jacobina.”
Fals. L’estandardizacion es un fenomèn universal. Totas las lengas eficaças de comunicacion, uèi, an un estandard: l’anglés, l’arabi, lo japonés, lo francés, l’italian, l’espanhòl e, dins de condicions diferentas, lo catalan. Arriban d’ocupar de foncions estendudas gràcias a lor estandardizacion.
4. “Los partisans de l’occitan estandard son de nacionalistas que vòlon crear un estat occitan independent.”
Es pas la question. Los partisans e usatgièrs de l’estandard pòdon aderir a d’opinions politicas fòrça divèrsas. Se legís d’articles en bon occitan estandard tant dins la revista ferotjament pròfrancesa Linha Imaginòt coma dins la revista nacionalista Lo Lugar(n). Aquò es tras que normal: l’occitan estandard es concebut per totes los usatgièrs de l’occitan. Vaquí un indici de succès possible: quand de gents de totas tendéncias s’exprimisson en estandard, aquò pròva que l’estandard pòt servir de referéncia comuna a totes, que pòt foncionar per exprimir d’idèas de totas menas ...donc qu’es de mai en mai apropriat per conquerir de foncions novèlas.
5. “Nos cal pas d’estandard, basta que cadun cultive lo sieu parlar dins lo sieu parçan.”
Fals. Ara que l’occitan es de mai en mai marginalizat, cossí volètz organizar una difusion e un ensenhament simultanèus en cinquanta o cent parlars locals? Los professors d’occitan son pas de dialectològs, pòdon pas conéisser cada detalh de cada parlar local. Dins una estrategia generala de reconquista lingüistica, lo localisme es pas realizable. L’estandard pluricentric es la solucion pus realista per conciliar lo besonh tecnic d’armonizacion de la lenga amb lo plaser d’arborar las colors regionalas.
6. “Estandardizar servís pas a ren, ja nos comprenèm entre los dialèctes... e la grafia classica facilita la comunicacion interdialectala.”
Es pas la question. Es evident que podèm comunicar entre diferents dialèctes sens cap d’estandard. Mas l’enjòc es endacòm mai: per aténher un usatge massís de l’occitan, accessible als 15 o 16 milions d’estatjants d’Occitània, es necessari de passar per un estandard largament reproductible.
7. “L’occitan estandard existís pas.”
Fals. Tota una sèria de lingüistas an teorizat e bastit l’occitan estandard dempuèi un article pionièr de Pèire Bèc, en 1972. Existís una literatura scientifica consistenta sus lo subjècte (vejatz la bibliografia çai jos). Uèi i a pro d’usatgièrs que parlan o escrivon en estandard. Se’n pòt legir d’exemples nombroses aicí meteis, dins lo Jornalet. Donc l’occitan estandard existís...
8. “Nos cal un estandard de forma unica! Un estandard «pluricentric», contenent un fum de variantas, pòt pas foncionar.”
Fals.
(1) Primièr, cal veire la realitat: lo pluricentrisme ja fonciona en catalan, galègoportugués, anglés, espanhòl, alemand e dins un fum d’autras lengas. Donc pòt foncionar en occitan.
(2) Segond, es fals de pretendre que l’occitan pluricentric auriá cinquanta o cent estandards: auriá pas de sens. S’agís ben de desvolopar un sol estandard, amb sèt modalitats regionalas —pas mai—, ben coordenadas, de tal biais que siá simple de passar d’una a l’autra. Es tecnicament possible perque los dialèctes son ben pus similars que çò que vòlon far creire certans localistas. Ja en estudiant e en seleccionant las formas mai convergentas, dins cada dialècte, obtenèm de resultats espectacloses. Tanben es necessari, dins lo cas occitan, d’aver un organisme unic de codificacion, que trabalhe dins un sens convergent mas que rassemble d’especialistas de totes los dialèctes. Es dins aquelas condicions qu’un estandard pluricentric serà eficaç.
9. “Pasmens... Las varietats regionalas de l’anglés estandard o del catalan estandard son ben pus similaras entre elas qu’o son las varietats regionalas de l’occitan estandard. I a mai de semblança entre l’anglés american e l’anglés britanic qu’entre l’occitan gascon e l’occitan niçard.”
Verai. Cada lenga pluricentrica atenh de gras mai o mens fòrts de coesion. L’occitan estandard pluricentric pòt pas aténher la coesion de l’anglés estandard. Per contra poiriá aténher un gra de coesion pròche del galègoportugués, qu’a tres estandards regionals pro distints mas ben connectats entre eles (portugués de Portugal, portugués de Brasil, galèc de Galícia en nòrma AGAL). I a quitament de lengas pus diferenciadas que l’occitan qu’experimentan uèi d’estandards pluricentrics mens coesionats, coma lo berbèr... Donc l’occitan pluricentric, tal coma se dessenha, es pas mal e pòt foncionar.
10. “Es tròp d’ora per estandardizar, cal laissar lo mond s’exprimir coma vòlon, l’estandardizacion se farà pus tard, pauc a cha pauc, espontanèament...”
Fals. Es una illusion. Lo rapòrt de fòrça entre l’occitan e las lengas dominantas (francés, italian e espanhòl) es tròp inegal. Se causissèm lo laissa-m’estar, es clar que l’occitan evolucionarà vèrs de varietats artificialas, atomizadas, instablas, que calcaràn de mai en mai los modèls divergents del francés, de l’italian (dins las Valadas) e de l’espanhòl (en Aran). Dins lo rapòrt de fòrça actual, un estandard es una aisina de consolidacion de la lenga —un autocentratge— fàcia a la dominacion disgregadora dels modèls franceses, italians e espanhòls.
11. “L’occitan estandard es lo risc d’una lenga paura e artificiala, que nos alonharà dels dialèctes chucoses e espontanèus.”
Fals. L’occitan estandard encoratja totes los estils: formals o informals, chucoses o tecnocratics, glacials o espontanèus, populars o sonhats. Los recorses expressius de l’estandard devon integrar e rassemblar los que ja existisson dins los dialèctes.
12. “Nos cal un minim d’armonizacion e d’estandardizacion se volèm difusar la lenga.”
Verai. Tota lenga menaçada s’es salvada, dins nòstre mond contemporanèu, en passant per un estandard: dempuèi lo començament del sègle XX, lo finlandés a subreviscut aital fàcia al rus e al suedés, lo catalan a fach parièr fàcia a l’espanhòl, e tanben lo chèc fàcia a l’alemand.
13. “L’estandard es pas la solucion a totes los problèmas.”
Verai. L’estandard sufís pas per salvar una lenga. Tanben nos cal una estrategia per difusar l’usatge social de l’occitan. Passa en particular per la transmission de la lenga entre las generacions e per la constitucion de nuclèus de locutors actius: son de preliminars per reconquerir los usatges confiscats. Mas l’estandard, tot bèl just, permet d’i arribar pus facilament. Lo sociolingüista american Joshua Fishman o a ben explicat en 1991.
14. “Per difusar l’occitan, cal prepausar als aprenents una nòrma clara, solida e rasseguranta.”
Verai. Es una evidéncia pedagogica. Se volètz aprene lo corean, lo basco, l’alemand o lo swahili, demandaretz de començar per una varietat estandard. Se vòstre professor —per exemple d’alemand— comença de vos ensenhar una varietat tròp locala, vos pensaretz lèu-lèu qu’aquò es plan complicat e qu’es pas practic per comunicar amb un fum de mond. Parièr, tota persona lengacopada que vòl aprene l’occitan sus de basas solidas, e que vòl comunicar a escala granda, a de besonh d’un estandard.
15. “L’occitan estandard s’es pas pro difusat, es pas pro accessible.”
Verai. Ara per ara, los qu’utilizan l’estandard devon far un esfòrç un drin pesuc de documentacion dins las gramaticas e los diccionaris... I arriban ça que la... Un fum d’usatgièrs, totun, an pas lo temps de far aquò. Un prètzfach urgent es de porgir al public una colleccion d’aisinas coordenadas, amb de diccionaris, de gramaticas e de metòdes, per fin que se pòsca accedir pus aisidament a l’estandard (que siá general o regional).
16. “Ieu me’n bati, contunharai de practicar mon occitan local e personal. Son pas los sabentasses que m’impausaràn lor estandard.”
Verai. Fasètz çò que volètz. Si qu’avètz lo drech de practicar un occitan local, evidentament. Mas en refusant l’estandardizacion, ofrissètz pas la mendre solucion a las personas nombrosas que voldrián aprene l’occitan e qu’an pas l’astre, pas lo temps, pas la possibilitat materiala —e benlèu pas enveja!— d’utilizar un parlar local.
17. “L’occitan aranés, qu’es ja oficial en Aran, se laissarà pas engolir dins un occitan estandard.”
Verai. Mas... Dempuèi 2007, las autoritats d’Aran e del Principat de Catalonha an sostengut de programas per coordenar melhor l’occitan estandard general amb l’occitan aranés. En particular, òm s’avisa qu’es important de cercar de formas convergentas entre occitan general e occitan aranés dins la terminologia e, pus generalament, dins los neologismes: val mai que l’aranés se sarre dels neologismes occitans generals que non pas dels neologismes espanhòls e catalans. Vejatz çò que n’es sortit amb lo "Grop de Lingüistica Occitana". Vejatz tanben lo libre recent d’Aitor Carrera que compara l’occitan general e l’occitan aranés (L’occità, gramàtica i diccionari bàsics, 2011). Se tracta de refortir la dinamica generala de l’occitan, que siá aranés o general. L’estandard mòstra qu’a una utilitat practica, quitament per acompanhar lo desvolopament d’una varietat locala coma l’aranés.
Pichona bibliografia
lingüistica > sociolingüistica > planificacion lingüistica > planificacion del còrpus > estandardizacion).
Aital i veirem pus clar.
1. “L’occitan estandard provòca la mòrt dels dialèctes e impausa lo sol dialècte lengadocian.”
Fals. Una lenga estandard pòt seguir diferents modèls. Un modèl possible es lo de la lenga pluricentrica ont l’estandard, tot demorant unit e coesionat, compren d’adaptacions regionalas e moderadas. Uèi l’occitan estandard, dins sos usatges concrets, s’orienta vèrs una solucion pluricentrica que compren:
(1) Un occitan estandard general, basat sul lengadocian (pr’amor qu’es un dialècte intermediari entre los autres).
(2) De modalitats regionalas que son relativament avançadas (occitan estandard provençal, occitan estandard gascon, occitan estandard lemosin) o encara embrionàrias (occitan estandard niçard, occitan estandard auvernhat, occitan estandard vivaroalpenc).
Se cal avisar qu’un fum de lengas pluricentricas ja foncionan coma aquò:
— lo catalan estandard (general, valencian, balear, rosselhonés),
— l’anglés estandard (american, britanic, australian, neozelandés...),
— l’espanhòl estandard (general, mexican, argentin, colombian...),
— l’alemand estandard (general, soís, austriac...).
2. “Cal passar a l’accion per socializar la lenga. Perdam pas de temps dins las questions teoricas de l’estandard.”
Verai e fals. Es urgent de desvolopar l’usatge massís de l’occitan dins la societat. Mas per aténher aquel objectiu, es tecnicament necessari de dispausar d’un occitan estandard, ben trabalhat, pro precís e plan enriquit, per poder parlar de tot, per que siá accessible a totes, e donc per reconquistar los domenis d’usatge ara monopolizats per las lengas dominantas que son tanben estandardizadas (francés, italian e espanhòl).
3. “Estandardizar, es impausar a nòstra lenga occitana una concepcion franchimanda, centralista e jacobina.”
Fals. L’estandardizacion es un fenomèn universal. Totas las lengas eficaças de comunicacion, uèi, an un estandard: l’anglés, l’arabi, lo japonés, lo francés, l’italian, l’espanhòl e, dins de condicions diferentas, lo catalan. Arriban d’ocupar de foncions estendudas gràcias a lor estandardizacion.
4. “Los partisans de l’occitan estandard son de nacionalistas que vòlon crear un estat occitan independent.”
Es pas la question. Los partisans e usatgièrs de l’estandard pòdon aderir a d’opinions politicas fòrça divèrsas. Se legís d’articles en bon occitan estandard tant dins la revista ferotjament pròfrancesa Linha Imaginòt coma dins la revista nacionalista Lo Lugar(n). Aquò es tras que normal: l’occitan estandard es concebut per totes los usatgièrs de l’occitan. Vaquí un indici de succès possible: quand de gents de totas tendéncias s’exprimisson en estandard, aquò pròva que l’estandard pòt servir de referéncia comuna a totes, que pòt foncionar per exprimir d’idèas de totas menas ...donc qu’es de mai en mai apropriat per conquerir de foncions novèlas.
5. “Nos cal pas d’estandard, basta que cadun cultive lo sieu parlar dins lo sieu parçan.”
Fals. Ara que l’occitan es de mai en mai marginalizat, cossí volètz organizar una difusion e un ensenhament simultanèus en cinquanta o cent parlars locals? Los professors d’occitan son pas de dialectològs, pòdon pas conéisser cada detalh de cada parlar local. Dins una estrategia generala de reconquista lingüistica, lo localisme es pas realizable. L’estandard pluricentric es la solucion pus realista per conciliar lo besonh tecnic d’armonizacion de la lenga amb lo plaser d’arborar las colors regionalas.
6. “Estandardizar servís pas a ren, ja nos comprenèm entre los dialèctes... e la grafia classica facilita la comunicacion interdialectala.”
Es pas la question. Es evident que podèm comunicar entre diferents dialèctes sens cap d’estandard. Mas l’enjòc es endacòm mai: per aténher un usatge massís de l’occitan, accessible als 15 o 16 milions d’estatjants d’Occitània, es necessari de passar per un estandard largament reproductible.
7. “L’occitan estandard existís pas.”
Fals. Tota una sèria de lingüistas an teorizat e bastit l’occitan estandard dempuèi un article pionièr de Pèire Bèc, en 1972. Existís una literatura scientifica consistenta sus lo subjècte (vejatz la bibliografia çai jos). Uèi i a pro d’usatgièrs que parlan o escrivon en estandard. Se’n pòt legir d’exemples nombroses aicí meteis, dins lo Jornalet. Donc l’occitan estandard existís...
8. “Nos cal un estandard de forma unica! Un estandard «pluricentric», contenent un fum de variantas, pòt pas foncionar.”
Fals.
(1) Primièr, cal veire la realitat: lo pluricentrisme ja fonciona en catalan, galègoportugués, anglés, espanhòl, alemand e dins un fum d’autras lengas. Donc pòt foncionar en occitan.
(2) Segond, es fals de pretendre que l’occitan pluricentric auriá cinquanta o cent estandards: auriá pas de sens. S’agís ben de desvolopar un sol estandard, amb sèt modalitats regionalas —pas mai—, ben coordenadas, de tal biais que siá simple de passar d’una a l’autra. Es tecnicament possible perque los dialèctes son ben pus similars que çò que vòlon far creire certans localistas. Ja en estudiant e en seleccionant las formas mai convergentas, dins cada dialècte, obtenèm de resultats espectacloses. Tanben es necessari, dins lo cas occitan, d’aver un organisme unic de codificacion, que trabalhe dins un sens convergent mas que rassemble d’especialistas de totes los dialèctes. Es dins aquelas condicions qu’un estandard pluricentric serà eficaç.
9. “Pasmens... Las varietats regionalas de l’anglés estandard o del catalan estandard son ben pus similaras entre elas qu’o son las varietats regionalas de l’occitan estandard. I a mai de semblança entre l’anglés american e l’anglés britanic qu’entre l’occitan gascon e l’occitan niçard.”
Verai. Cada lenga pluricentrica atenh de gras mai o mens fòrts de coesion. L’occitan estandard pluricentric pòt pas aténher la coesion de l’anglés estandard. Per contra poiriá aténher un gra de coesion pròche del galègoportugués, qu’a tres estandards regionals pro distints mas ben connectats entre eles (portugués de Portugal, portugués de Brasil, galèc de Galícia en nòrma AGAL). I a quitament de lengas pus diferenciadas que l’occitan qu’experimentan uèi d’estandards pluricentrics mens coesionats, coma lo berbèr... Donc l’occitan pluricentric, tal coma se dessenha, es pas mal e pòt foncionar.
10. “Es tròp d’ora per estandardizar, cal laissar lo mond s’exprimir coma vòlon, l’estandardizacion se farà pus tard, pauc a cha pauc, espontanèament...”
Fals. Es una illusion. Lo rapòrt de fòrça entre l’occitan e las lengas dominantas (francés, italian e espanhòl) es tròp inegal. Se causissèm lo laissa-m’estar, es clar que l’occitan evolucionarà vèrs de varietats artificialas, atomizadas, instablas, que calcaràn de mai en mai los modèls divergents del francés, de l’italian (dins las Valadas) e de l’espanhòl (en Aran). Dins lo rapòrt de fòrça actual, un estandard es una aisina de consolidacion de la lenga —un autocentratge— fàcia a la dominacion disgregadora dels modèls franceses, italians e espanhòls.
11. “L’occitan estandard es lo risc d’una lenga paura e artificiala, que nos alonharà dels dialèctes chucoses e espontanèus.”
Fals. L’occitan estandard encoratja totes los estils: formals o informals, chucoses o tecnocratics, glacials o espontanèus, populars o sonhats. Los recorses expressius de l’estandard devon integrar e rassemblar los que ja existisson dins los dialèctes.
12. “Nos cal un minim d’armonizacion e d’estandardizacion se volèm difusar la lenga.”
Verai. Tota lenga menaçada s’es salvada, dins nòstre mond contemporanèu, en passant per un estandard: dempuèi lo començament del sègle XX, lo finlandés a subreviscut aital fàcia al rus e al suedés, lo catalan a fach parièr fàcia a l’espanhòl, e tanben lo chèc fàcia a l’alemand.
13. “L’estandard es pas la solucion a totes los problèmas.”
Verai. L’estandard sufís pas per salvar una lenga. Tanben nos cal una estrategia per difusar l’usatge social de l’occitan. Passa en particular per la transmission de la lenga entre las generacions e per la constitucion de nuclèus de locutors actius: son de preliminars per reconquerir los usatges confiscats. Mas l’estandard, tot bèl just, permet d’i arribar pus facilament. Lo sociolingüista american Joshua Fishman o a ben explicat en 1991.
14. “Per difusar l’occitan, cal prepausar als aprenents una nòrma clara, solida e rasseguranta.”
Verai. Es una evidéncia pedagogica. Se volètz aprene lo corean, lo basco, l’alemand o lo swahili, demandaretz de començar per una varietat estandard. Se vòstre professor —per exemple d’alemand— comença de vos ensenhar una varietat tròp locala, vos pensaretz lèu-lèu qu’aquò es plan complicat e qu’es pas practic per comunicar amb un fum de mond. Parièr, tota persona lengacopada que vòl aprene l’occitan sus de basas solidas, e que vòl comunicar a escala granda, a de besonh d’un estandard.
15. “L’occitan estandard s’es pas pro difusat, es pas pro accessible.”
Verai. Ara per ara, los qu’utilizan l’estandard devon far un esfòrç un drin pesuc de documentacion dins las gramaticas e los diccionaris... I arriban ça que la... Un fum d’usatgièrs, totun, an pas lo temps de far aquò. Un prètzfach urgent es de porgir al public una colleccion d’aisinas coordenadas, amb de diccionaris, de gramaticas e de metòdes, per fin que se pòsca accedir pus aisidament a l’estandard (que siá general o regional).
16. “Ieu me’n bati, contunharai de practicar mon occitan local e personal. Son pas los sabentasses que m’impausaràn lor estandard.”
Verai. Fasètz çò que volètz. Si qu’avètz lo drech de practicar un occitan local, evidentament. Mas en refusant l’estandardizacion, ofrissètz pas la mendre solucion a las personas nombrosas que voldrián aprene l’occitan e qu’an pas l’astre, pas lo temps, pas la possibilitat materiala —e benlèu pas enveja!— d’utilizar un parlar local.
17. “L’occitan aranés, qu’es ja oficial en Aran, se laissarà pas engolir dins un occitan estandard.”
Verai. Mas... Dempuèi 2007, las autoritats d’Aran e del Principat de Catalonha an sostengut de programas per coordenar melhor l’occitan estandard general amb l’occitan aranés. En particular, òm s’avisa qu’es important de cercar de formas convergentas entre occitan general e occitan aranés dins la terminologia e, pus generalament, dins los neologismes: val mai que l’aranés se sarre dels neologismes occitans generals que non pas dels neologismes espanhòls e catalans. Vejatz çò que n’es sortit amb lo "Grop de Lingüistica Occitana". Vejatz tanben lo libre recent d’Aitor Carrera que compara l’occitan general e l’occitan aranés (L’occità, gramàtica i diccionari bàsics, 2011). Se tracta de refortir la dinamica generala de l’occitan, que siá aranés o general. L’estandard mòstra qu’a una utilitat practica, quitament per acompanhar lo desvolopament d’una varietat locala coma l’aranés.
Pichona bibliografia
BÈC Pèire (1972) “Per una dinamica novèla de la lenga de referéncia: dialectalitat de basa e diasistèma occitan”, Annales de l’Institut d’Études Occitanes 4e série, tome II, n° 6 [reed. dins: BEC Pierre, Per un país…: écrits sur la langue et la littérature occitanes modernes, Peitieus: Institut d’Études Occitanes de la Vienne: 351-369]
BÈC Pèire (1973) = BEC Pierre, Manuel pratique d’occitan moderne, coll. Connaissance des langues, París: Picard
BIBILONI Gabriel (1997, reed. 2004) Llengua estàndard i variació lingüística, coll. Contextos, Valéncia/Barcelona: 3i4
CARRERA Aitor (2011) L’occità: gramàtica i diccionari bàsics, occità referencial i aranès, coll. Garona Estudis, Lhèida: Pagès
CLYNE Michael (1992) (dir.) Pluricentric languages: differing norms in different nations, coll. Contributions to the sociology of language n° 62, Berlin / Nòva York: Mouton de Gruyter
FISHMAN Joshua (1991) Reversing language shift: theoretical and empirical foundations of assistance to threatened languages, Clevedon: Multilingual Matters
KREMNITZ Georg (1974), Versuche zur Kodifizierung des Okzitanischen seit dem 19. Jh. und ihre Annahme durch die Sprecher, coll. Tübinger Beiträge zur Linguistik, Tübingen: Narr
LAFONT Robert (1984) “Pour retrousser la diglossie”, Lengas 15 [reed. dins: LAFONT Robert (1997) Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie, coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan: 91-122]
LAMUELA Xavier (1994) Estandardització i establiment de les llengües, Barcelona: Edicions 62
MUHR Rudolf (2012) (ed.) Non-dominant varieties of pluricentric languages. Getting the picture. In memory of Michael Clyne, Viena & al.: Peter Lang
SAUZET Patric (1990) “La grafia es mai que la grafia”, Amiras 21 (Enseigner l’occitan: le tableau est-il si noir?): 35-46
SUMIEN Domergue (2006) La standardisation pluricentrique de l’occitan. Nouvel enjeu sociolinguistique, développement du lexique et de la morphologie, coll. Publications de l’Association Internationale d’Études Occitanes, Turnhout: Brepols
TEULAT Rogièr (1985) Uèi l’occitan, s.l.: Institut d’Estudis Occitans
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#20 Qué que'n sie, i shens entrar hens eth detalh deras tòs proposicions, que tròbi 'ra tò desmarcha hèra mei "rasonabla" e realista qu'era qui consisteish a voler promòver un estandard unic de Culan a Fenolhet i d'Anglet a Menton. De mei, qu'aprecii que baishes dab nosais hens er' "arèna" entà explicar i argumentar.
#24 Arrasegura't, òme, no boti tots eths Aranés ena madeisha saca, que'n coneishi un pialèr e que i vòi pro sovent tà saber que pensan pas atau, justament qu'èri susprès qu'un Aranés e mos podosse considerar dab ua tau condecendéncia dab eth tué comentari (#7) que'm pareishèva dera traca de çò que semblava manifestar a moment dat eth Conselh Genrau d'Aran. Que la t'èi fotuda drin seca, era segotida, en pormor que'm semblava un shinhau hòrt d'adoptar aqueth discors contradictòri dab eth pretèxte qu'entà nosta, no s'i parlaré pas mes qu'entre occitanistas o gasconistas mès qu'arremaracaràs que no sòi pas eth sol a t'aver "sonat eras campanas".
Qu'ei vertat qu'era situacion ei mes maishanta en Bigòrra qu'ena Val d'Aran, mès que i a totun a nosta locutors de popa dab qui parli sovent e que's parlan encòra entre eths (sovent sense nada conciéncia lingüistica malurosament), que i a locutors passius tanben que sosestiman era loa competéncia lingüistica e puish d'auta part malurosament Aran n'ei pas tampòc eth paradís dera lenca que volerem que n'estosse.
Après qu'ei segur qu'en occitania tota, que parli en francés e rarament en occitan, mès n'ei pas en pormor qu'eth monde no compreguen eth gascon, qu'ei en pormor que no saben pas arren deth occitan tot cort. E quan parli dab quauqu'un que parla occitan d'en dehòra dera Gasconha, e ben que s'i hè ath mié Gascon de Bigòrra coma jo ath sué parlar e que nse comprenem hèra plan.
En gascon, que ns'i coneishem en estandards. Qu'èm 250 000 locutors, e qu'am 500 000 estandards,
#22
@ Peir de Bigòrra
Çò primièr, escriurai aqueste messatge en occitan larg, sonque per mostrar que i a pas cap de problèma de passar d'una tipe de formulacion a un autre.
Ieu non soi pas la Val d'Aran a ieu tot sol! Soi pas reponsable de la politica linguistica del miu parçan!
Soi sonque un ciutadan occitan que demòra en Aran.
Foguèsse ieu decideire auriái pas seguit lo camin d'un estandart aranés per la nòstra lenga. Auriái puslèu fait desvolopar lo gascon estandart coma lenga oficiala.
Doncas t'asseguri que t'enganas quand dises qu'exigissi per Gasconha çò que vòli pas aplicar a Aran. E sustot exigissi pas res de res! Cadun fa çò que vòl!
As pas besonh d'èsser tant mesfisent e plen d'idèas pre-concebudas cap a nosautres araneses!
Çò que dises del castelhan en Aran es vertat: l'occitan es pas gaire emplegat pels nòu-venguts castelhanoparlants, mas es la lenga diària dels araneses de soca. La lenga es en bona progression demièg los catalanoparlants.
Totun, las estatisticas pròvan d'una manièra clara que l'occitan se pòrta plan en Aran en comparason amb la rèsta d'Occitània Granda mercés a la proteccion legala. Se vives dins un canton que l'occitan i es intensament viu ès un òme astruc. Te desiri qu'aquò dure!
Quand te passejas per la rèsta d'Occitània en quina lenga parlas al monde ? En bigordan, en francés ?
A pesar que no tinc costum de llegir en occità, crec que he entés un percentatge ben alt d'este interessant apunt i del debat que s'ha produït en els comentaris. Enhorabona per a tots pel debat i a Domergue per la proposta argumental.
D'altra banda, vist des de València, si l'estàndard és resultat dels processos de producció lingüística (en sèrie) i, per tant, té més relació amb la voluntat de les elits que amb l'ús general d'una llengua, com que les elits valencianes no van pel camí d'enfortir l'ús del català, tant i és estàndard com si no, tenim una llengua, però no acabem de tindre un estàndard que circule adequadament. Pel que veig, l'occità també patix eixa mancança (política o social; no és una mancança lingüística, és clar).
En fi, sort amb la nova política (lingüística) francesa, si això és possible.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari