Opinion
Testimoniatge en favor d’un occitan estandard
Aqueles darrièrs meses, avèm pogut remarcar, sus Jornalet coma sus Facebook amai, bensai, dins d’autres luòcs, una explosion d’atacs per part d’una pichona còla de “tròls”, sempre los meteisses, d’alhors, que sevisson dins un mitan estrech, pauc dobèrt. Los tròls aqueles, non los anam nomenar per non pas lor far brica de reclama, mas se dison gascons per la màger part.
Mas, vièch d’ase! De qué son aqueles fotuts gascons que non son pas fotuts de far viure la lor lenga normalament e dignament, sens ges de diglòssia! Al luòc de venir far cagar los autres occitans (eles non se creson occitans, mas enfin, o son, qu’o vòlgan o non) que, almens, òbran per far avançar la causa de la lenga e de la nacion nòstras.
Tot aquò me rampèla una istòria que m’arribèt del temps qu’èri mai jove, vos ne vau far lo raconte.
Deviá èsser per las annadas ochanta. Anàvem en vacanças a Moliets e Mar (un nom a cent del cent occitan, cal èsser òrb per o veire pas). Mons paires non avián pas jamai agut costuma de nos parlar en occitan, a ma sòrre e a ieu, a mai sabiái que tenián la lenga dins l’aurelha (lo papet e la mameta, eles, segur lo parlavan). Èrem doncas a nos rostir sul bòrd de la Mar Granda quora un òme se metèt a dire qualques mots en occitan (gascon) local. Non me remembri mai de qué se trachava, mas còp sèc lo paire se metèt a li contestar en son occitan montpelhierenc. E parla que te parla, entamenèron una discutida en occitan, cadun dins la sieuna varietat, sensa que pausèsse brica de problèma. D’efièch, parlavan totes dos una lenga unenca, non se’n avisavan, e la fasián viure sensa emmerdar degun.
La diversitat dialectala es un tresaur, es vertat, es benlèu una bona causa que de lingüistas s’i clinen se lor agrada d’estudiar aquel sicut (cal de tot per far un mond!), mas amb un estandard amb una difusida larga, non auriam aqueles problèmas. L’estandard es quauquarren de mai simple e non còsta res de l’apréner e non es necite de se carpinhar de contunh. Personalament non sabi vertadièrament se l’estandard pluricentric es lo melhor, es interessant, mas ja podèm ensajar d’espandir un estandard occitan central/larg pertot e per totes.
E totes los occitans se foguèsson comportats coma lo paire amb l’autre òme, l’occitan seriá ara-meteis la nòstra lenga unenca de comunicacion, benlèu quitament la lenga oficiala del país. Bon, non disi ça que la que seriá estada independenta la nacion...
Mas, vièch d’ase! De qué son aqueles fotuts gascons que non son pas fotuts de far viure la lor lenga normalament e dignament, sens ges de diglòssia! Al luòc de venir far cagar los autres occitans (eles non se creson occitans, mas enfin, o son, qu’o vòlgan o non) que, almens, òbran per far avançar la causa de la lenga e de la nacion nòstras.
Tot aquò me rampèla una istòria que m’arribèt del temps qu’èri mai jove, vos ne vau far lo raconte.
Deviá èsser per las annadas ochanta. Anàvem en vacanças a Moliets e Mar (un nom a cent del cent occitan, cal èsser òrb per o veire pas). Mons paires non avián pas jamai agut costuma de nos parlar en occitan, a ma sòrre e a ieu, a mai sabiái que tenián la lenga dins l’aurelha (lo papet e la mameta, eles, segur lo parlavan). Èrem doncas a nos rostir sul bòrd de la Mar Granda quora un òme se metèt a dire qualques mots en occitan (gascon) local. Non me remembri mai de qué se trachava, mas còp sèc lo paire se metèt a li contestar en son occitan montpelhierenc. E parla que te parla, entamenèron una discutida en occitan, cadun dins la sieuna varietat, sensa que pausèsse brica de problèma. D’efièch, parlavan totes dos una lenga unenca, non se’n avisavan, e la fasián viure sensa emmerdar degun.
La diversitat dialectala es un tresaur, es vertat, es benlèu una bona causa que de lingüistas s’i clinen se lor agrada d’estudiar aquel sicut (cal de tot per far un mond!), mas amb un estandard amb una difusida larga, non auriam aqueles problèmas. L’estandard es quauquarren de mai simple e non còsta res de l’apréner e non es necite de se carpinhar de contunh. Personalament non sabi vertadièrament se l’estandard pluricentric es lo melhor, es interessant, mas ja podèm ensajar d’espandir un estandard occitan central/larg pertot e per totes.
E totes los occitans se foguèsson comportats coma lo paire amb l’autre òme, l’occitan seriá ara-meteis la nòstra lenga unenca de comunicacion, benlèu quitament la lenga oficiala del país. Bon, non disi ça que la que seriá estada independenta la nacion...
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Òsca tà Jòrdi Còste!
Gran Òsta que l'acòsta
Tà'u díser "praube pire
Qu'avem dejà vist pire
Guèra l'estandard ton
Que'u te hicam pregon".
*bensai > beSSai (cap de parlar pronòncia pas pus la N)
"òbran" > òbrEn (subjontiu!)
*se'n avisavan: se N'avisavan (nòrma a la catalana, que de fait es criticada per especialistas catalans) o s'EN avisavan (norma preferible, com o explican especialistas del catalan)
*difusida > difusion o difusada (se volèm fabricar un mot popular. Lo vèrb es Difondre o Difusar e non *Difusir)
"ara-meteis" : perqué un jonhent?
#29 Hilh qu'avetz arrason nosautis Gascons non volem pas e non parlaram pas jamès lengadocian pormor que n'ei pas era nosta lenga , eth parlar Gascon qu'ei ua i auta lenga pròcha deth "occitan" mès ua i auta lenga etsemple eth Italian e'th Espanhou ( eth Castelhan qu'ei ua lenga italica ) que son lengas pròchas mès duas lengas differentas pareilh entath Gascon e Lengadocian e non cau pas diser que nosautis disem òc coma en eths autes parlars d'òc entà diser oui que seré entad aqueth argument qu'eth Gascon seré occitan non brica , eth Italian e Castelhan que disem tots dus si entà diser oui e per autan era sitania n'etsista pas !
Non volem pas parlar lengadocian e n'at parleràm pas. Que parlam e que parleràm gascon. Adishatz!
#26 Es fòra subjècte. Per tal que se parla de la meteissa lenga.
Mas s'òm vòl argumentar se pòt dire que :
Una varietat referenciala es pas una prescripcion, es un esplech, una referéncia estandard, es quicòm de banal. Se l'ensenhaire a idèa d'ensenhar la varietat locala o pòt ben far, e mai n'i a de braves qu'o fan plan coma cal. Se i a un problèma de transmission e d'ensenhament dels parlars occitans locals es ren que per çò que i a un problèma de transmission e d'ensenhament de l'occitan tot cort.
Se, de la manca d'ensenhaires e d'accessibilitat de documentacion sul parlar local, qualque ensenhaire s'atròba a ensenhar un occitan estandard a luòga del parlar local, lo problèma es pas l'occitan estandard, es puslèu la manca d'ensenhaires e d'accessibilitat.
L'estandard es pas unic e a de variantas dialectalas. Per exemple lo gascon es una de las varietats pus ensenhadas e difusadas de l'occitan. M'estonariá que i age per gasconha digun qu'assagèsse d'impausar una autra varietat occitana que lo gascon.
Amb aquò quina varietat que li ensenhen se lo dròlle o vòl aurà puèi pas que d'adaptar un parelh de causòtas per aver lo parlar de son endrech o d'endacòm mai. A condicion que cal qu'age de collectatges d'accessibles o d'ancians per o li ensenhar.
E dins l'autre sens es tanben normal en plen per un apreneire de voler aprene "d'occitan" que non siá necessàriament l'occitan d'endacòm en particular. Òm a pas necessàriament l'estacament afectiu agut que d'autres an a un pichon país.
Lo problèma es pas que de monde contunhen de parlar e de trasmetre lor parlar local, es normal aquò, lo problèma es que n'i a una minoritat que fan cagar e que cèrcan de fotre per sòl los esfòrces de revitalizacion de la lenga (que la codificacion e difusion d'un estandard pluricentric ne fa partida, mas es pas qu'un detalh).
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari