Je ne suis pas d’accord avec vous, mais je me battrai jusqu’à la mort pour que vous puissiez le dire. (Atribuit a Voltaire)

Atau me l’an totjorn contat los pairs: “Es mau ensenhat de non pas arrespóner quan recebes una letra”. Es a díser que d’acòrdi o pas dab lo contengut, la paraula de l’aut es de considerar autant com lo desbat que n’en pòt vàser… Una question de respèit.

Quan de corrics o de letras damòran shens responsa? Autant lèu com la responsa possibla desagrada o tot simplament pòt pas portar arren de mei, la letra damòra shens nada responsa…

Un signe (mes a piela d’auts) deu replec sociau que vesem, se desvelopar dempui quauquas annadas: damorar sonque dab los qui pensan com tu o dab los qu’an interès comuns. Atau, eslunhas los auts viste hèit.

Cò que hèi vàser aquesta situacion? Un sentit de paur: la manca de comunicacion, en empachar los escambis, que gessís la paur. Paur deus auts, paur de las diferèncias ideologicas, paur de la contestacion, paur de non pas estat escotat, paur d’una responsa agressiva eca…

Cadun puirà trobar bèra tropa d’exemples d’aqueste replec sociau, sufís d’i soscar un chic per ne trobar a piela.

A tot començar per las administracions, que desmutiplican las verificacions, los dossiers o los arrefús de comunicacion telefonica (quan se tròba un numerò). Tanben per lo politica: çò ditz qu’au temps deus reis, èra totjorn possible de rencontrar los sobirans. Ensajatz a l’ora d’ara de rencontrar un politic per har valer lo vòste punt de vista, es vasut casí impossible d’estar recebut, e aquò, pas sonque per lo President de la Republica, impossible tanben dens lo men canton de parlar dab un elegit de la comunautat de comunas!

Atau va la causa, adara, dens lo monde associatiu, a véser familhau e amicau… La mauhisença s’espandís de pertot a mesura que se multiplican los empachs a la comunicacion. L’assessorament deu numeric n’a pas hèit sonque d’agrevar lo replec. L’ordenador e internet son un mejan aisit d’eslunhar la paraula luenh de “l’espaci fisic”.

D’aquí ven aqueste sentit de malícia que tant de monde sentís!

De non pas mei estar escotat, de non pas mei se poder exprimir, pòt sonque gessir la frustracion e la susmauta. Un sentit que prava de mei en mei a mesura que s’espandís l’isolament e lo mespretz. Los moviments sociaus d’aqueras darrèiras annadas n’en son clauhits, es probable.

Lo discors eternalament tornat suu respèit de la democracia, que tant sovent servís per har carar lo monde, se tròba manejat per las autoritats, mes tanben de pertot, i comprés dens las associacions, las collectivitats de trabalh e dinc a l’escòla que plora sus la perda de “l’autoritat”. Un discors estereotipat per mascarar la manca d’escota e obténer la docilitat que hèi carar… mes que hèi pujar la malícia.

De mei en mei concients de l’eslunahment deu monde, las autoritats e autas entitats desmutiplican los ligams artificiaus: suu tarrenc politic, se parla sonque de “Commissions Citoyennes”, de “conseils municipaux ou départementaux des jeunes”, de “grans desbats” e auta comission nacionau tirada au sòrt. Los qu’an perdut (o pas jamei gahat) la paraula ne s’i enganan pas e tot aquò sembla de virar dens lo vuide. Costat privat tanben, se moneda una sembla obertura: se pòt pas passar davant un magazin shens que lo telefonet vos demandi vòste avis! Shens comptar los estudis sociologics e auts sondatges que hornissen la biòca aus mediàs. Tot aquò sembla pas de fonccionar: l’isolament e lo replec contunhan beròi.

Auta consequència: l’embarrament de las estructuras qu’eishivan atau la contesta. D’annadas en annadas se vèi desaparéisher los ligams enter las associacions e los moviments sociaus, pas totjorn per rasons ideologicas, mes pr’amor que los escambis an deishat de semblar deus magers. Isolament e replec son bons per las autoritats: dividir per milhor regnar!

L’occitanisme ne s’i escapa pas au “sindròmi”: isolament de las associacions dens lor parçan, esclusion deus uns o deus auts per rasons ideologicas, economicas o d’interés personaus, sordèra de las autoritats … tornam trobar, a l’escala nòsta, aqueste replec de mei en mei agut e malaudiu. E fin-finau, perqué l’occitanisme ne patiré pas deu medish mau que non pas la societat tota?

Lo problema per lo hilat culturau d’Òc, es que las consequèncias riscan d’estar plan grèvas. Dens un contexte de flaquèir militan, l’isolament e lo descoratjament son lo camin que mia drèit cap a la mòrt. Son las valors mestressas de la cultura d’Òc, las valors de paratge, de las que li an permetut de subervíver en travers deus sègles, que son atacadas. Qué har? Benlèu que m’engani, e ic esperi plan, mes, ne me sembla pas que lo besunh de se tornar obrir cap a l’aut e de reviscolar los escambis de tota mena sii un objectiu perseguit. M’es arribat a còps de rencontrar monde qu’avèvan conciència deu costat mortau de la causa mes… atau es, es atau.

Una dralha de seguir?