Imaginem un país amb quatre abitants nomenats A, B, C e D. Imaginem qu’aquel país es somés a un emperi. Los abitants A, B e C parlon normalament la lenga del país, mas l’abitant D parla la lenga de l’emperi. Imaginatz (e aquò serà pas complicat d’imaginar) que los locutors de la lenga del país comprenon e quitament sabon parlar la lenga de l’empèri, mas que lo locutor de la lenga de l’empèri es un monolingüe que compren pas cap d’autra lenga. Solament las convèrsas entre A-B, A-C, B-C e A-B-C se tendrián dins la lenga del país. Totas las autras (A-D, B-D, C-D, A-B-D, A-C-D, B-C-D, A-B-C-D) serián pas que dins la lenga de l’empèri.
 
Ara imaginem aquel país un pauc mai colonizat. Los abitants A e B parlan la lenga del país, mas los abitants C e D parlan pas que la lenga de l’empèri. D’aquel biais, solament una convèrsa sus dètz se tendriá dins la lenga del país: quand parlaràn A e B. Dins totes los autres cases las convèrsas serián pas que dins la lenga de l’emperi.
 
Vaquí lo metòde planificat per la Republica Francesa per tuar las lengas e las culturas de son empèri autras que lo francés oficial. Es justament per aquela rason que lo lingüista estatsunidenc Noam Chomsky diguèt qu’”una societat es monolingua quand sa lenga es omicida”.
 
Los successius govèrns franceses an cultivat lo monolingüisme e l’an presentat coma un bonaür. Veiretz ben que dins la majoritat de nòstres quartièrs abitan de migrants que parlan almens quatre lengas e que son culturalament tan mespresats coma los que parlam l’occitan o quina autra lenga que siá pas la francesa. Las autoritats francesas contunhan d’agir coma se lo francés foguèsse la sola lenga tolerabla de la planeta.
 
Aquesta setmana, venèm d’escotar coma un ministre de l’educacion francesa dicha “nacionala” afirmava que los escolans de las calandretas, bressolas, diwans o ikastolas aurián de mal a parlar lo francés. D’aquela passa, los legeires de Jornalet auràn remarcat que los sols escolans qu’an vertadièrament de mal a parlar d’autras lengas son los escolarizats sonque en francés.
 
Tanben nos sèm assabentats qu’un professor de l’illa de La Reünion l’an sancionat per aver parlat creòl dins un acamp. L’inspector li ordenèt de parlar en francés jos pena de sancions, mas l’ensenhaire contunhèt de parlar dins la lenga mairala de l’80% dels escolans.
 
L’arma que l’emplega l’estat francés contra nòstras lengas es lo monolingüisme dels locutors francofòns, en los condemnant a pèrdre lor identitat e lor cultura e a s’isolar de las autras culturas del Mond. E per los consolar a fargat lo concèpte d’”excepcion culturala” o d’“excepcion francesa”.
 
Benlèu poiriam ajudar nòstres compatiòtas occitans a sortir d’aquela aculturacion. Sembla que parlar occitan es vengut una opcion revolucionària per combatre aquel sistèma pervèrs.
 
Parlem amb nòstres amics, parents e vesins en occitan. S’o fasèm lor direm que l’occitan es tanben lor lenga, qu’es una lenga que cal conéisser per èsser un pauc mai liures, qu’es una lenga digna coma totas las lengas del Mond, e qu’es tanben una bona lenga pels nòus abitants del país. En mai d’aquò, dins un avenir pròche poirem normalizar e banalizar aquela situacion e vendrem un modèl revolucionari de viure en dignitat e libertat.