Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

editorial

Nòstras sabatas

Cal un cambiament d’esperit per que lo pòble aja lo sentiment que tant lo francés coma l’occitan son de calçaduras de la meteissa qualitat e del meteis confòrt, e que s’entenga que l’occitan es nòstra manièra de se calçar
Cal un cambiament d’esperit per que lo pòble aja lo sentiment que tant lo francés coma l’occitan son de calçaduras de la meteissa qualitat e del meteis confòrt, e que s’entenga que l’occitan es nòstra manièra de se calçar
Fa qualques setmanas, raportàvem que lo Conselh Departamental de Tarn e Garona aviá installat de panèls d’intrada dins lo departament en occitan. Aquesta setmana, vesèm amb jòia que lo departament de la Nauta Garona a installat 75 panèls d’intrada en occitan dins lo departament, e mai a senhalizat en occitan la Via Garona e lo bòsc de Buset. A mai, la presidenta de la region qu’a pres lo nom d’Occitània, Carole Delga, a manifestat son engatjament per l’ensenhament e la transmission de l’occitan. Tota una cordelada de bonas nòvas qu’arriban après las darrièras agressions contra la lenga, de part de l’estat francés, que semblavan lo còp de gràcia a la lenga d’òc.
 
A mai, Delga a dich que se recòrda totjorn de l’acòrdi que sa region signèt amb l’estat francés en genièr de 2017, e reclama que s’aplique. Dins aquela convencion la ministra de l’educacion de l'epòca s’engatjava a la produccion de material pedagogic en occitan, dont un libre de matematicas nivèl CP; s’engatjava a recuperar las doas oras d’occitan opcionalas en 5a; a una reparacion per recuperar de pòstes de professors d’occitan... Tot aquò se deviá aplicar dins las acadèmias de Bordèu, Lemòtges, Montpelhièr, Peitieus e Tolosa.
 
L’engatjament de Delga arriba après que l’Ofici Public de la Lenga Occitana (ÒPLO) a publicat un desplegant per sensibilizar los escolans a causir d’aprene la lenga del país dins lo segondari, e de sa mesa en òbra de borsas per venir ensenhaire d’occitan dins tot l’oèst d’Occitània. Aquò bolega.
 
Sèm contents, plan contents. Mas sèm pas ninòis. Sabèm que la lenga occitana ten a l’ora d’ara totes los simptòmas d’èsser en perilh d’escantiment. Son usatge social es gaireben perdut dins tot lo territòri —franc d’Aran ont es totun reduch a un 20% de la populacion—, los cinèmas del país prepausan pas de filmes en occitan e dins las librariás l’ofèrta de libres e revistas dins la lenga del país es gaireben nulla. D’autre caire, lo pòble alienat es endoctrinat al fach que l’occitan es pas una lenga mas un patois, un mot francés de significacion pervèrsa e maquiavelica. Dins un reportatge emés per la television de Catalonha TV3 en 2016, un païsan occitanofòn defendiá d’aver transmés lo francés a sos enfants en argumentant qu’en lor parlant francés lor donava de sabatas del temps qu’en occitan lor auriá donat d’esclòps.
 
Per començar de reversar lo lingüicidi cal, doncas, un cambiament d’esperit per que lo pòble aja lo sentiment que tant lo francés coma l’occitan son de calçaduras de la meteissa qualitat e del meteis confòrt, e que s’entenga que l’occitan es nòstra manièra de se calçar.
 
Aquel cambiament arriba pauc a cha pauc e se rebat dins l’engatjament que lo ven de manifestar Carole Delga, a prepaus de la lenga nòstra. Sèm luènh de la possibilitat que las televisions del país emetan las sèrias de mòda e los dessenhs animats japoneses en lenga occitana. Sèm luènh de la possibilitat que Carole Delga s’amasse amb Francés Boya, Renaud Muselier, Alain Rousset, Serge Telle, Laurent Wauquiez e los cònsols màgers de las 12 valadas occitanofònas de Piemont per establir de politicas lingüisticas comunas per la recuperacion de la lenga. Sèm luènh de la possibilitat que s’exigisca als estats lingüicidas un transferiment del poder, una descolonizacion completa e una reparacion que revèrse lo mal provocat. Ça que la, avèm començat lo camin pel començament. Pas pus d’esclòps, mas que las sabatas sián las nòstras.

 
 
 abonar los amics de Jornalet

 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Franc Bardòu
3.

Ai, las sabatas d'aquel pagés… Me recòrda un ponhent poèma catalan :

« Les hores dansen
sobre la meva pell
i ve la solitud
de peu menuts,
sense sabates… »

siá a pauc près :

« Las oras dançan
subre la miá pèl
e ven la solitud
d’a passet
sense sabatas… »

Maria-Mercè Marçal i Serra (1952-1998)
in Bruixa de Dol, Tombant-IX

Mercés plan a l'amic poèta Xaví Gutierrez de Val d'Aran de la m'aver donada a conéisser : una autora mai que preciosa.

  • 16
  • 1
Pere
2.

Una region qu'impausa de senhals (e non *panèus) , dins lo mendre vilatge nòrd-catalan , tot en francés a l'entrada, amb lo mot "Bourg" que s'emplèga pas al nòrd del Lèir...

Una region qu'assòcia Occitan(ie) amb Cotlliure sens que lo mot catalan aparega...

Un departament "de gauche" que lèva de senhals "Benvinguts a Catalunya del Nord".

  • 7
  • 2
Pierre LACHAUD
1.

Mesme si las savatas e lo francès representavan lo paradis, era pas una rason per acusar l'occitan.
Lo paradis auria polgut s'acontentar d'un bilinguisme.
La rason es autra; l'éscòla a devalorisat los patès. la Republica a menat una campanha de tipe colonial per eradiquar tot çò qu'era pas frances.
Mon pair portava en ilh tres culpabilisacions : esser paisan, pas aver d'instruccion e pas saber parlar frances. La generacion de mon pair se faguet tapar sur los dets quand parlava occitan, lo monde de la vila se mocava de se quand anava en vila e que disia un mot en occitan en plaça du mot frances. Per me quò era interdit de parlar occitan a l'escòla e dins la familha mas mos parents e los paisans parlavan occitans. Coma disia Melhau los filhs de paisans aurian deguts se revoltar e parlar occitan.
Quand parle de la vista daus paisans d'autre còp tòrna prener de las expressions en occitan. Quand parla de causa d'uei, quò es lo frances que' vai naturalament. L'òm sòrt pas d'aquel cercle vicios. L'occitan a p-una legitimitat dins la Republica Francesa.

  • 9
  • 2

Escriu un comentari sus aqueste article