CAPÇALERA PAIS INVISIBLE

Actualitats

A Sent Sever-Cap de Gasconha

Jornada au torn deu hèit gascon, a Sent Sever, dissabte 3 d’octobre. Istòria, identitat e simbòls

Aficha suu torisme landés, dab la representacion de l'emblematica corsa de vacas dens ua arèna rurau, deu costat de Shalòssa
Aficha suu torisme landés, dab la representacion de l'emblematica corsa de vacas dens ua arèna rurau, deu costat de Shalòssa | Gaston Rémy / JJF
Lo dissabte 3 d’octobre, a Sent Sever-Cap de Gasconha, l’associacion nomenada “Esperit gascon”, apareishuda dempuish la fin de 2018 deu costat de Savés o de Fesensaguet, qu’a previst ua animacion au torn d’aqueth capdulh istoric deu maine nòste. Efectivament, dempuish bèra pausa la vielha ciutat, pitada a l’origina suu tuc de Morlana qui senhoreja, cap a bisa, la vath mejana deu flumi Ador, es subernomada “Cap de Gasconha”.
 
N’es pas un scoop de senhalar que los creators d’ “Esperit gascon” se muishan un chic menshidècs o, a còps, suspiciós o francament ostils cap un cèrt occitanisme. En fèit, mei frequentament que ne pensan, qu’i a sovent pro d’incompreneson enter las gents. E enqüèra mei de desconeishença. D’auguns qu’ic an arremarcat, dempuish quauquas annadas, puja la tendéncia a l’arreplec sus se, suu son petit parçan, suu son campanèr. Fòrça qu’es d’ic arreconeisher, los escambis entre regions occitanas, deus Aups aus Pirenèus, deu Creishent o d’Auvèrnhe dinc a la Mar Grana o a la Mar Mediterranèa, que semblan mancar. E dab eths, l’interdialectalitat… Que voletz! benlèu que tots ne hèn pas sufisentament esfòrç d’obertura e de pedagogia… Egau, quau es lo programa d’aquera jornada de Sent Sever?
 
 
Un chic d’istòria
 
Per començar, au claustre deus Jacobins, l’istorian Guilhèm Pepin evocarà lo duc de Gasconha, Sans Guilhèm, mort —ce ditz la cronica— lo 4 d’octobre de …1032. Lo parat de méter en perspectiva istorica la vielha ciutat, pitada a l’origina suu tuc de Morlana qui senhorejava sus la region nòsta. Qu’avè coneishut ua reneishença a la fin deu sègle Xu, quan lo duc de Gasconha fondèt un mostèir segond la règla clunisiana (de Cluny, celèbra abadia de Borgonha). La puishença de l’abadia que creishó a hum, mercés a las rendas vienudas deus maines e autas dependéncias en Shalòssa o Marçan. Lo mostèir èra de mei, com pro d’autes establiments religiós d’aquestes temps luenhècs, un centre espirituau e intellectuau deus màgers. Qu’imaginan bien lo silenci pasible deu scriptorium on tribalhavan clèrgues e copistas com los qui realizèren aqueth aqueth cap d’òbra, lo famós Beatus o Apocalipsi de Sent Sever qui conten un comentari de celèbra mapamonde o Mapa Mundi (XIau sègle) de Beatus de Liebana, monge espanhòu de Cantàbria.
 
 
Arradics comuns
 
En fin de matinada, ua taula arredona permeterà d’evocar, ce anoncian los organizaires, lo sovenir de la “Vasconia”. Qu’es vertat, l’originalitat deu gascon, a sococ deu gran maine lingüuistic occitan, qu’es d’aver pro d’arradics ligats au vielh euskara, la lenga basca, se prefereishetz. Se veden en particular dens quauques evolucions foneticas e susquetot dens hòrt de noms de lòcs. Los tribalhs toponimics de M. Grosclaude o de B. Boyrie-Fénié qu’ic an muishat. E tots saben qu’i a pro de punts comuns que demòran (costumas, maisons ruraus, cantas e autas tradicions culturaus) deu Bascoat a Bearn e a las Lanas. Quan ne son pas esglachats per la tendéncia dejà longa a l’uniformizacion e a la banalizacion…
 
 
La corsa de vacas, ua tradicion bien ancorada
 
A 14h30, que serà lo moment de parlar de las corsas de vacas (e de taures, tradicion plan mei recenta en Gasconha o los autes parçans occitans…) dab ua conferéncia de François Bordes, archivista- paleograf, collaborador deu magazine La Cazériennee creator d’un site, ric de mei d’un document. La tradicion des jòcs taurins es d’alhors dejà mentavuda en 1450 a Sent Sever, per las hèstas de Sent Joan d’estiu. La màger part deus abitants deu Cap de Gasconha ne son evidentament un chic gloriós. Malaja! La corsa de vacas, pr’amor de la Covid-19, es engüan dens la longa lista de las activitats sinistradas. Hilh de garça de coronavirus!
 
A 16h30, qu’i aurà ua petita corsa o demostracion de sauts e d’escarts dab las bèstias de la vacada de Maynus (quartièr d’Augrelh) dens l’arena de Morlana.
 
 
Simbolica e Senta Estela
 
Enfin, au vrespe (19h), fauta de poder plantar un casso de Gernika – tot un simbòl! – que hicaràn en tèrra un autre arbo, en omenatge a Sans Guilhèm. Totun, la comediana e contaira Isabèla Loubère, vienuda de Gran Lana, diserà los vèrs que l’escrivan gascon Bernat Manciet (1923-2005) consacrèt a l’arbo famós au pè deu quau los sobirans espanhòus prometèvan d’arrespectar los “fòrs” ( o “fueros” de l’aute costat deus Pirenèus), qu’es a díser las franquesas, las libertats, de la Bizkaia e autas tèrras bascas. Lo tèxte (Lo díder de Guernica) que pareishó a las edicions de L’Escampette. Ua placa serà tanben metuda en plaça, per har memòria.
 
Atau, un hiu que’s tornarà establir dab la vielha tradicion d’estacament au hèit gascon puish qu’ua “Senta Estela” (hèsta deu Felibritge en aunor de la lenga occitana) estó organizada au Cap de Gasconha en mai de 1981. Tot un simbèu en efèit… Contacte: +33(0)6 68 43 64 89.
 
 
 
 
 
Joan-Jacmes Fénié

 


 
abonar los amics de Jornalet

 

 
 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

pujol miquèu Aurelhan 65800
14.

Que vien plan rarament ara aras amassadas, mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmme qu'arregrèti. Vertat qu'eths ans son aiqui, e deman eth maishant tems m'e serà ,ua bona desencusa ! De yot còr damb vosauts.

  • 2
  • 0
Ròdrigo Bigòrra
13.

#12 Que tiò que sòi d'acòrd dab vos , açò qu'ei un dialecte hèra mau aisit de leguir entà nosautis !

  • 4
  • 7
JP
12.

#10 Hmm, hmm. Je me suis arrêté à "cervesa".... Non mais franchement, qui dit "cervesa" à part les occitanistes ? Un détail, me direz-vous ? Naaaaan.....

  • 7
  • 6
Ròdrigo Bigòrra
11.

#8 Adixatz en Gascon qu'ei esperit punt finau !

  • 4
  • 2
Aprèp
10.

Aprèp amics/collègas (e los autres tanben, cal pas èsser exclusiu (encara que quora ne vesi d’unes ai enveja de lor fotre mon pè pel cuol mas citarai pas de noms) soi d’acordi amb Franc, cal pas doblidar que Manciet (es parièr amb Roqueta, Lafont, Delpastre, Chapduelh e totes los autres (ne’n podèm charrar a la radio tre que volètz los unes e los autres (entremièg vosautres cresi reconéisser d’unes acostumats de Fàcia de Boc (si si vos afortissi se reconeisson a lor estile tot a fach particular... e parli pas d’estil vestimentari (encara que...) doncas Manciet es un escriveire occitan coma los autres (òc sabi sètz pas vosautres que diretz lo contrari (e vos parli pas d’Occitània administrativa mas d’Occitània tota (perdon d’escriure/parlar coma un tanista mas bon comprenètz (aprèp i a pas de chepic/problèma, amb qualques talhucs de saucisson e una bona cervesa (o una botelha d’ogeu o autra aiga occitana (o d’alhors... es pas perdeque charram/escrivem en occitan/gascon/patois (sonatz-lo coma voldratz... coma diria un escriveire gascon/patois/etc) que devèm pas beure o manjar de produches non-occitans/non-gascons/non-provençals/non-patois (bon vau pas far tota la tièra, m’avètz comprés çaquela (enfin... espèri (que d’unes an la comprenèla un pauc braca per dire las causas polidament... me coneissètz soi polit (dins totes los sens del tèrme)... tant polit coma un papet que s’auria perdut las dents e que charraria amb las « ch » al luòc dels « s » (ben òc, benlèu que lo papet que ditz « daishar » per « daissar » es pas lo dialècte de Trifolhac lo Vièch que diferis del patois de Senta Gabèla lo Trauc del Cuòl mas simplament que s’a perdut las dents (aprèp bon es plan practic de pas aver de dents per far d’unas causas que la decéncia m’enebis (mas bon coma ai parlat de vièch pus naut...) bon, ara vau dormir puslèu que de pèrdre lo temps a charrar amb los tres pilars de la santa trinitat (los tanistas, los antitanistas

  • 9
  • 11

Escriu un comentari sus aqueste article