La temporada, solide, n’es pas de las mei gaujosas per parlar de l’islam. Totun, hòra l’òrra actualitat que nos espaventa, qu’i a d’autas causas qui nos deishan soscar. Sustot quan espiam l’Istòria. Atau, lo darrèr libe de Crestian Coulon qui s’interèssa a las relacions entre lo “Sud-Oèst” e lo monde musulman en evocant istòrias e encontres. Que’s balha per tòca —ce ditz en introduccion (pagina 8)— de cercar “elements de convivéncia entre arabomusulmans e occitans”.
 
Lo libe es escrivut en francés mes l’autor, gascon de Medoc, es estacat a la cultura nòsta e a dejà publicat mei d’un volum. Especiaument sus la codina d’Aquitània[1], en particular sus la de “Miquèu Eiquèm de Montanha” (lo “Montaigne” deus famós Essais) o sus la soa cara peninsula medoquina dont sap quasiment tots los secrets. Professor emerit a “Sciences Po” Bordèu, que coneish bien l’Africa negra e lo monde musulman, susquetot aquera partida que geografes e geopoliticians apèran lo “Sahèl”, tan marcada per un islam qui, adara, sembla sobtament mei agressiu dens pro de zònas vadudas dangerosas.
 
Sortit au primtemps darrèr, lo son darrèr libe —en duas grans partidas (Vesiatges e Traversadas) mei ua tresau sus la codina qui sovent estableish ponts e ligams entre los òmis (e las hemnas)— hè lo pertrèit o l’itinerari de personatges qui, haut o baish, muishan que i avٌó ligams entre lo monde de l’islam e lo “Sud-Oèst” (sosentenut: “de l’Exagòn”). Ua formulacion qui, evidentament, es correnta en “Exagonia” mes qui permet probablament de mélher tocar lo public “regionau”. Simpla ipotèsi...
 
Donc, s’apujant sus bonas honts bibliograficas (Mohamed Arkoun, Bruno Étienne, Michel Rouche o Pierre Tucoo-Chala), sus recèrcas mei personaus o en tombant per escadença o per azard (tè! un mot d’origina aràbia…) de las soas passejadas sus sites o endrets curiós e francament estonants, lo professor presenta pertrèits, itineraris, monuments o tròç d’òbras. Que muishan que Gasconha o Guiana (au sens de l’Aquitània medievau) avoren, haut o baish, ligams dab aumens ua partida deu monde musulman. Susquetot lo maine d’Al-Andalus (territòris mestrejats per los araboberbèrs entre 711 e la data de1492, caduda deu darrèr reiaume, lo de Granada, e fin de la famosa Reconquista de la peninsula iberica per los crestians). Un aute autor occitan, bien coneishut deus legidors de Jornalet, Alem Surre-Garcia (vadut en 1944 e sovent citat per Coulon) a d’alhors abordat la question deus “Orients d’Occitània”[2]. Qu’encontram donc la “grana” Istòria dab la princessa Lampègia, hilha d’Odon, duc d’Aquitània au sègle VIII^u, qui esposèt lo governador berbèr de Catalonha, l’auvernhat Gerbèrt d’Orlhac vadut Silvèstre II (lo papa de l’An Mila) qui coneishè las sciéncias aràbias o – com l’ignorarem? – Guilhèm IX de Peitieus, trobador e pairgran de la duquessa Alienòr, dus còps reina. L’autor qu’a tanben desemboscat lòcs qui nos mian a las relacions dab lo monde “moresc”: lo castèth de Gironville a Macau (Medoc) dab los sauneis estranhs d’un notable bordalés de la Restauracion[3], Lodi-Martin Duffour-Dubergier (1797-1860) o, evidentament, lo far de Cordoan, bastit au bocau de Gironda per l’arquitècte-engenhaire Loís de Fois (segonda meitat deu sègle XVI^u)...
 
Crestian Coulon ne deisha pas tanpauc de costat la detencion en 1848, au castèth de Pau, de l’emir vençut Abd al-Qādir qui s’opausèt a la colonizacion d’Argeria. Ni tanpauc la personalitat de l’orientalista traductor d’arabi e especialista de l’islam contemporanèu Jacques Berque (1910-1995), gessit d’ua familha landesa de Sent Julian de Bòrn. Hòrt personau e originau, aqueth ensai se vòu estar a la recèrca de ponts, passats o presents. Mei que necessaris, solide.
 
 
 
 
Joan-Jacmes Fénié