Moriguèt ièr l’escrivan francochèc Milan Kundera, dins sos 94 anys, coma n’a assabentat la television publica de son país d’origina. Discret dins los mèdias, daissa un legat d’òbras memorablas, dont la mai famosa es lo roman L’insostenibla leugieretat de l’èsser (Nesnesitelná lehkostbytí, 1984), e l’ensems de son òbra literària foguèt guierdonat del grand prèmi de literatura de l’Acadèmia Francesa (2001) e del prèmi nacional de literatura de la Republica Chèca (2007). Entre la longa tièra de guierdons sieus, lo primièr foguèt lo prèmi Médicis estrangièr, obtengut en 1973 per son roman La vida es endacòm mai (Život je jinde). D’unes, ça que la, planhon que jamai non foguèsse recompensat del prèmi Nobel.

Nasquèt en 1929 a Brno, e son paire, Ludvík Kundera, un pianista e musicològ renommat, li inculquèt l’amor de la musica e li ensenhèt a tocar lo piano. E mai preferiguèsse las letras a las nòtas, los libres de Kundera son plens de referéncias musicalas.

Abans de publicar sa primièra òbra, Kundera intrèt a l’Acadèmia de las Arts de l’Espectacle de Praga en 1949, ont finiguèt qu’ensenhèt la literatura comparada. Quatre ans mai tard, publiquèt sa rejoncha poetica L’òme, aquel vast jardin. D’en primièr poèta,  de 1967 enlà foguèt mai que mai romancièr a comptar de La Badinada, raconte ont denonciava lo totalitarisme sovietic.

Lo libre foguèt inclús dins la lista negra e foguèt enebit après l’invasion que metèt brutalament fin al sòmi de socialisme democratic de la Prima de Praga. Totun, èra pas la primièra vegada que Kundera aviá de problèmas politics. En 1948, s’èra afiliat al Partit Comunista, mas ne foguèt expulsat al cap de dos ans, precisament en causa de la badinada que la racontava dins son roman. En 1956, i foguèt admés tornarmai mas en 1970 ne foguèt definitivament fòrabandit.

En 1975, fugiguèt amb sa molhèr Vera e s’installèron dins l’estat francés. I combinèt sa vida professionala d’escrivan amb la de professor universitari, d’en primièr en Bretanha e puèi a París, a l’Escòla dels Nauts Estudis en Sciéncias Socialas. En 1979,  li levèron lo ciutadanatge chèc, que lo recobrèt en 2019. En 1981, lo president socialista François Mitterrand li autregèt per solidaritat lo ciutadanatge francés, al meteis moment que l’escrivan argentin Julio Cortázar, que protestava contra la dictatura militara de son país.

En 2008, dins un article d’una revista chèca, foguèt acusat d’aver collaborat amb la polícia en 1950, l’an que foguèt fòrabandit del Partit Comunista lo primièr còp, en supausadament denonciant una persona que foguèt condemnada a 14 ans de trabalhs forçats dins una mina d’urani. Kundera desmentiguèt fermament aquelas acusacions.

I a pas de traduccion occitana de las òbras d’aquel autor francochèc mas lo legeire occitan poiriá ça que la legir los romans Kundera en traduccion catalana. Citem La Broma (Edicions 1984, 1985); Amors ridículs (Destino, 1987); La vida és lluny d’aquí (Tusquets, 2016); El llibre del riure i de l’oblit (Destino, 1988); La insuportable lleugeresa de l’ésser (Destino, 1986); La immortalitat (Destino, 1990); La lentitud (Destino, 1995); La identitat (Destino, 1998); e La ignorància (Tusquets, 2000).