CAPÇALERA PAIS INVISIBLE

Actualitats

Las femnas de l’istòria d’Occitània

A l’ocasion de l’8 de març ramentam lo prètzfach de qualques femnas occitanas que dins l’istòria del país nòstre se son batudas per l’egalitat

Las femnas de l’istòria d’Occitània
Las femnas de l’istòria d’Occitània

Uèi, 8 de març, se celèbra lo Jorn Internacional de las Femnas, una jornada que, mai qu’una commemoracion de las reüssidas que las an atenchas las femnas, es un jorn revendicatiu per l’egalitat de genre, e l’egalitat de dreches economics, politics e socials. Ongan voldriam tanben recordar lo prètzfach de las femnas occitanas que dins l’istòria del país nòstre an luchat per l’egalitat.


Las trobairises

 
Quand parlam de l’istòria de la nòstra cultura, oblidam pas jamai los trobadors, mas sovent las trobairises. Contemporanèas de las dels trobadors, las creacions liricas de las poetessas occitanas foguèron d’una qualitat fòrça nauta e mòstran de personalitats literàrias pro diferenciadas de las dels trobadors òmes. Poiriam soslinhar la Comtessa de Diá, Clara d’Andusa, Maria de Ventadorn, Garsenda...


Flamenca

 
Lo mot trobairitz es documentat pel primièr còp dins lo Roman de Flamenca, un roman occitan medieval anonim del sègle XIII que n’existís sonque un sol manuscrit conegut, lo de Carcassona. Lo roman explica l’istòria d’una femna que se marida amb un òme gelós, e aquel “amor escur” romp l’autoestima de la femna e emplís de misèria sa vida, fins que, gràcias a l’ajuda d’un cavalièr, Flamenca recobre lo poder sus ela meteissa.
 
Aquel roman a inspirat l’album El Mal Querer (Lo Mal Aimar) de la cantadoira catalana Rosalía. Aquesta es venguda l’artista revelacion de l’an 2018 amb son segond disc que dona una nòva sonoritat de flamenco amb d’aires de trap.
 
En 2015, se publiquèt una version en catalan d'aquela òbra traducha e comentada per Anton M. Espadaler.


Las eroïnas medievalas


En seguida de las leis visigoticas mai egalitàrias, los dreches d’eiretatge per las femnas a l’Edat Mejana èran fòrça avançadas al centre d’Occitània. D’aquel temps cal remembrar d’eroïnas realas o miticas coma Francesa de Cesèlli, Catarina Segurana, Clemença Isaura e lo grop de femnas que capitèt a tuar Simon de Montfòrt a Tolosa.
 
Dins lo catarisme lo ròtle de las femnas èra de meteissa valors que lo dels òmes; de soslinhar Esclarmonda de Fois, eroïna del catarisme que combatèt contra Simon de Montfòrt.
 
Enfin, cal pas desmembrar las femnas de poder e de cultura prestigiosas coma Alienòr d’Aquitània, Ermengarda de Narbona; las femnas malaürosas coma Maria de Montpelhièr, Comtessa de Gange del destin tragic, las protestantas eroïcas coma Maria Durand, embarrada dins la Torre de Constança a Aigas Mòrtas, que sostenguèt moralament sas companhas e qu’escalprèt dins la pèira Resistir.
 

Olympe de Gouges

 

Demest las primièras feministas istoricas de tria cal mençonar l’albigesa Antonieta de Salvan de Saliès (1639-1730), que militèt per l’egalitat estricta entre òmes e femnas, o mai que mai la montalbanesa que signava en francés Olympe de Gouges (1748-1793). Nascuda Maria Gosa a Montalban lo 7 de mai de 1748, es l’autora de la Declaracion dels Dreches de la Femna e de la Ciutadana (1791) e una femna clau per comprene lo feminisme modèrne. Dins l’encastre de la Revolucion Francesa, aquela femna occitana comprenguèt que la nòva epòca de “libertat, egalitat e fraternitat”, que veniá d’espelir a París, èra pas per las femnas ni mai pels occitans. La tuèron a la guilhotina lo 3 de novembre de 1793, dins sos 45 ans, “per aver temptat de restablir un govèrn autre qu’«un e indivisible»”, e mai se se declarèt prens (lo procès).
 
Olympe de Gouges foguèt precursora de totes los aspèctes del feminisme, non solament dins l’encastre de la defensa e del ròtle politic e educatiu de las femnas, mas tanben dins la defensa de l’amor liure e en prepausar de dreches nòus per las femnas dins la vida personala o familiala coma l’eliminacion del maridatge, la defensa d’una lei del divòrci o de l’idèa d’obligar los parents de se responsabilizar dels enfants nascuts fòra maridatge.
 
A l’ora d’ara, Olympe de Gouges es encara una figura de revendicar. D’un costat, la Republica Francesa del sègle XXI es encara inspirada per l’ideologia d’aquel jacobinisme centralista de la Terror e de la dictatura revolucionària que la tuèt. De l’autre, lo movement feminista se sent fòrça decebut qu’Olympe de Gouges foguèsse pas estada admesa al Panteon, demest las darrièras nominacions del president francés François Hollande.
 
Es de remarcar que denoncièt tanben l’esclavitud e que Robespierre se felicitèt de son execucion.


Marisa Negre

 
Dins nòstre temps, cal soslinhar la cantadoira Marisa Negre (1941-1987) que cofondèt lo movement Femnas d’Òc, e qu’escriguèt de cançons ponhentas per la defensa de las femnas. Comediana, cantadoira, pedagòga, militanta e poetessa, nos a daissat aquestas paraulas:
 

Femna de delà la mar
Ondras ton braç de sorgas frescas
Femna de delà la mar
Ondras ton còs de leialtat
M’as menada per la man
Sul camin nòu de la fisança
E ton ramelet de flor
M’a encantat.

 

Rosina de Pèira

 

Icòna de la nòva cançon occitana e maire del folk occitan, Rosina de Pèira (1933-2019) l’introduguèt a partir del ric patrimòni tradicional qu'aviá eiretat de sos grands e qu'ela meteissa aviá completat en cercant en tota Occitània. Nascuda lo 3 de març de 1933, foguèt escaissada l’Umm-Kulthum occitana e recebèt dos còps lo grand prèmi internacional del disc de la prestigiosa Académie Charles Cros pels disques Cançons de femnas (1979) e Nadal Encara (1985).

Comencèt sa carrièra dins los ans 1970 en percorrent las revendicacions occitanistas de tot lo país. D’aquel temps, es lo poèma Folklore publicat sus la pocheta de son disc Se io sabiái volar, que son amic Maurici Andrieu aviá compausat per ela al moment qu’ela, sens qu’el o saupèsse, èra escandalosament detenguda per la polícia francesa. L’acusavan d’èsser simpatizanta del Comitat d’Accion Viticòla, l’organizacion de vinhairons lengadocians que revendiquèron de nombrosas accions violentas pendent las crisis que toquèron la viticultura dins los ans 1970.

En 2013 cantèt un darrièr còp per donar la relèva a la jove cantadora aranesa Alidé Sans. Las doas cantadoras faguèron un concèrt a l’Ostal d’Occitània de Tolosa e interpretèron ensems divèrsas cançons emblematicas dont “Es Caulets”, “Arièja, o mon país” e l’imne occitan.

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: JORNALET 2025

Comentaris

Victòria Sibé Tolosa
4.

Un aute poèma de Marisa Nègra mei representatiu deu Dia Internacionau Deus Drets de las Hemnas.

PERDONI PAS
Perdoni pas
per totas las femnas asservidas
las NAIMA, las CARMEN
las KRISTIN et las MAÏTE
YOSHIKO e NATACHA
crucificadas sus l'autar d'un culte falocrat
Per que i a fautas de civilisacion que fan naisser Annibal
uèi, lèvi lo punh
planti mon ponhal
E que lo cèl pisse la sang !
Mèfi a l'anhèla dolenta de son pè rasclarà
fins a estripalhar la terra
fins que raje lo suelh pulent
de totis los imperialismes
de totas las dictaturas
tornarà pas manjar al rastelièr ! l'umiliaretz pas pus
bèstia fera arrapant son airal
la gossa japarà
Venguetz pas trionfar
i a pas pus d'estrangièra dins son propri pais !
Òme, ai un cotèl
se venes en conquistador te tuarai
se venes en amic dintra.

  • 4
  • 0
PLAS PERPESAC LO NEGRE
3.

manca JACMELINA que dispareguda trop jova

  • 13
  • 0
Lachaud Pierre
2.

A! si avia una femna que de sa votz, encantessa l'eime occitanista!..
Mas,dins nòstra societat se troban mai de viragos que de finas cantatritz. Quò es pas las pacientalas daus psi que dirian lo contrari que vesan dau monde que començen per criticar nòstres educators parentaus, scolaris, universitaris o autres.
Lo temps es a l'union dau masculin e dau feminin pas au brejadis.
Veiqui un text traduit per me d'una occitana energeticiena que vit a Sauve dins lo Gard:


"Dins un monde divisat, cerche a crear l’unitat !
Dins un monde brisat, cerche a bastir!
Dins un monde destruit, cerche a assemblar !
Dins un monde meschant, cerche la beutat !
Dins un monde que patis, cerche la garison

La vita es amor per tots ;
La vita es amor per qui sap lo veire.
L’amor es ma vertat ; l’amor es ma destinada.
L’amor es la vibracion de mon esser divin.
Incarnada dins la matiera, t’offre aquel amor;
La pus brava sorça de garison.;
Emben l’amor las responsas se troban
Dins ton còr aura drubert.
Una sola persona es a sauvar :se-mesme
Una sola persona es importanta : se-mesme.
Coma vives ta vita ? coma veses ta vita ?
Tot aquò fabrica çò que comprenes dau monde ;
Alaidonc prend tas responsabilitats
E vis ta vita coma si era preciosa. "

  • 4
  • 1
Gerard Cairon Florentin d'Albigés
1.

Mercé d'aver evocat Marisa Negre....
Mas ont es que sèm ....nosautras e nosautres ?....alara qu' a Montalban, tota aquesta fin de setmana...serà consacrada a Olympe de Gouges amb de concerts , de debats , e que te sabi mai...... qual va venir dire a las personas presentas que la lenga e la cultura primièra de Maria Gosa èran la lenga e la cultura populara occitana.?...Solide que benlèu, fariá rafir los pòts a d'una.es feministas o drechdelòmista.es aparisenquits, que se pensan que i a de discriminacions que s'ameritan d'èsser combatudas e d'autras non..

  • 16
  • 2

Escriu un comentari sus aqueste article