capçalera biera tobiers

Opinion

Lo «Gròs» Editorial (II)

Centre cultural occitan país Niçard e Alpenc

Centre cultural occitan país Niçard e Alpenc

Lo Centre cultural occitan país Niçard e Alpenc "Nissa Pantai" fa 50 ans 

Mai d’informacions
En region

Sus lo terren, devèm continuar a mostrar l’adicion ganhanta de l’identitat regionala e l’identitat occitana. Gavòt, Niçard, Provençal tot aquò es occitan, unit e divers. Autrament, coma justificar que Nissa siguesse originala se los nissarts respectèsson ren lo gavòt? Perqué semblariá totalament estranh de far un cors de provençal a Nissa. Alora far de corses de vivaroalpenc en Gavotina aquò es logic. Lo respècte de la diversitat e la vision de l’unitat d’Òc coma lo cors de vivaroalpenc que donam a Coarasa dins la comuna d’ont son originaris Guiu e Alan Pelhon, lo president fondator de la nòstra associacion amb Joan-Luc Sauvaigo, Maurís Sgaravizzi –per cu avèm un pensier especial-, Joan-Peire Giraud, Joan Cordier, Peire Macari, Bernard Fruchier es sempre lo nòstre fil director.



Se cal enavisar que l’ancian « cap » de region, M. Vauzelle aviá lançat un debat sus lo nom de la region « Provença Alps Còsta d’Azur ». Per far simple ja, l’usança de l’expression desiglaa (sensa sigla qué) seriá d’aplicar e l’emplec mespresent residual de « pacaïens » -coma se foguessiam de pagans- de forabandir. Cal que l’usança dals politics, dals mèdias e d’autra part càmbie e que si fague un esfòrç per desvelopar lo sigle a cada còup. Autrament, perqué non dire "IDF" en plaça d’Ila de França (HDF per Haut de France, "PDL" Païses de Léger…).


"La Chorma" chorma de teatre dal CCOC

E subretot, remplaçar « Còsta d’Azur » que correspònd a gaire de causas aicí, d’autra utilitat que per escafar l’entitat Comtat/ Contea de Nissa. Una formulacion multipla mòstra ben l’adicion d’identitats e de regions istòricas:
  • Provença (Provençals) = Comtat de Provença e Comtat de Forcalquier + Estat papal dal Comtat Venaicin (Venasca)
  • los Alps, la part èst de Gavotina = Dalfinat + Principat d’Aurenja (parts nòrd) + Ubaia + Escartons
  • Còsta d’Azur = Comtat de Niça + Comtat de Buelh + Comtat de Tenda, e mai Mentan e Ròca bruna de l’ancian Principat monegasco denant lo 1848.
Segur que li èran pariers de pichins tròces d’entitats-estats que si fondèron dins d’autres après, m’excusaretz de las aver denembrats. Mas li son de tròces importants que poèm ren escafar. Los estats dal Papa -estat (teocràtic) d’Òc amb de Papas de lenga occitana-, aiçò es ben sovent e a tòrt denembrat. Qu’era un tròç important dins l’istòria d’Euròpa, e era al nòstre.



Lo Dalfinat ò los Escartons an jamai fach part de la Provença istòrica (e encara mens linguistica). Per quant a Contea de Nissa per exemple, despí lo 1388 es pus Provença, fai donca una bèla vòuta... Al revenge, una part de Gardon es una part de Provença linguistica mas a jamai fach part de Provença istorica (levat una part al sègle X)... Demandam alora a la region Lengadòc Rosselhon de laissar lo país de Nimes a la nòstra region Gaita al mesclum tròp sovent fach entre identitat politico-istòrica e identitat linguistica. Se lo Velai ò la Losèra son istoricament lengadocians, son da ren de dialècte lengadocian... Serà un recòrd per los septimaniacs.

Es ver que d’un temps Provènça poía desinhar Occitània tota, es dins aquel sens qu’es repilhat per Mistral per far lo Tresòr dóu Felibrige. Mas aüra vièm ren perqué aquel sens caminariá que per englobar Gavotina amb Provença stricto sensu e non per integrar lo resta dals Païses d’Òc.


Desplegant de las activitats annualas

Mas dins aquel borbolh istoric d’estats e de polers, i a aüra la vista economica d’un costat quatre grandas àrias urbanas de la region, Marselha, Niça, Tolon e Avinhon (regropon quasi 3,8 milions d'estajants 78,5 % de la populacion totala de la region) e d’un autre d’àrias urbanas alpencas Mentan, Gap e, en Alvèrnhe Ròser Alps: Valença, Rumans, Monteleimar, Anonai, en Pimont: O Borg. Dos ensèms linguistics: lo sud occitan (provençal, niçard) e lo vivaroalpenc. Lo nòstre departament es lo solet a aver totes los ensèms: provençal, niçard e vivaroalpenc, qué riquessa !

Per parlar dal nòstre, avèm sota lo sens torristic de Còsta d’Azur en realitat geografica e linguistica lo país Nissart, lo país Alpenc e una part de Provença orientala. Es per aquela rason que despí lo 2008 preciseriam lo nom dal CCOc País Nissart e Alpenc, endreches ont sèm actius. Que sovent la Contea de Niça es modernizaa solament en « País Niçard » ce qu’es faus. E i avèm ajustat mai lo nom de la ràdio « Nissa pantai ».

Aquel debat regional nos a ben ocupat per al final veire que lo nom de la region restariá ansin. Mas embla de tornar aüra…


Florença Buatoy ('anciana presidenta dal CCOc) amb Maurís e Laurenç

 
En país de Nissa

La volentat de creacion d’una primiera escòla bilenga de l’Educacion Nacionala pròche dal luec mitic de l’ancian castèl de Niça èra pròva de l’importança de la lenga dins l’avenir dal país nòstre. Aüra i son las classas bilingüas dals Portegaliers (lo nom oficial de l’escòla es en francés « Les Orangers) e se desvelopa a Fònt Cauda (lo nom oficial en occitan escrich d’un biais toscanizant es « Fuon Cauda »). Perqué son possiblas de faire de fèstas e son ren possiblas de faire mai d’escòlas poiriam dire?

La Confederacion Occitana de las Escòlas Laïcas Calandretas aguèt una Calandreta niçarda http://calandreta.free.fr primierament implantaa a Drap. Un temps a Nissa oèst, avenguá Santa Margarida, aguèt mai de 5 ans d’existéncia (e normalament lo delai de 5 ans es aquel que permete la presa en carga per l’estat, mas minga presa en carga, silenci ràdio). Es parierament un bòn element per una populacion de 350 000 estatjants coma la vila de Nissa e mai per l’aglomeracion. Mas per manca de resson, aquela escòla conoissèt un decreis. Mas partiá remesa!



Tablèl de classa a la Calandreta de Drap

Cal qu’i aguèsson d’autres projèctes d’escòlas publicas e associativas ensèms per butar a la ròda. Mas sièrve de ren de crear d’efieches d’anóncia s’ajuam ren a la populacion. Coma capir l’importança d’emparar la lenga occitana, sonaa nissart ò vivaroalpenc- gavòt en Contea, se i es ren darrier. Cal favorizar l’usatge social e la visibilitat administrativa tanben de la lenga, al nivèl local (comuna) coma al nivèl Comunitari, Metropolitan, Departamental...



Mas un còup de mai las arcanas dal poler son un labirint. Perqué tan d’empachaments per l’occitan. Totun, al mond li cal de professionalisme. E cal rénder una utilitat sociala a la lenga. aquò passa per de decisions e d’engatjaments sus lo tèrm lòng per lo politic.



En asperant una manif pan occitana après Lengadòc bis e ter e repetita (CarcassonaS, Besièrs, Tolosa, Montpelhièr doncas)... a Niça? Cal se’n avisar que si faguèt ja l’Acampaa Generala 2012 de l’IEO (Federal). Era una bòna nòva per metre sota los projectors l’activitat occitana dins los Alps Maritimes. Mas es vielh, avètz vist, lo temps coma passa? En esperar que farà bolegar l’opinion e subretot los politics per la tèrça vila d’Occitània e la quinta de França e lo sieu departament tanben!

Enfin, una calandreta de Niça, òc. Per la rentraa dal 2021. Serà lo fènix que renaisserà, e mai après la Calandreta de Valàuria arrestaa tanben per d’escuras e pietadosas rasons. I son totjorn de marrias rasons per arrestar una calandreta. Mas i son que de bònas rasons per ne’n dubrir una!


 

En país alpenc

En las valaas dals Palhons, bolèga. La comuna de Coarasa aguèt lo nivèl 3 dal Label Òc, brau. Lo cors dal CCOc participa -totjorn- a la preséncia de la lenga. Fagueriam lo carneval amb l’escòla comunala. Fèm d’atalhiers d’escritura occitana, de conferenças.



Participeriam, amb de collectatges dal vivaroalpenc parlat per los ancians de la comuna, als 100 ans de la creacion de la comuna de Bendejun.


Se feliciteriam de la creacion d’un cors de vivaroalpenc a Còntes. Festí Cant e estach repilhat en Vocàlia dals Palhons camina sempre, nos regaudisse las aurelhas amb de grops de’n pertot d’Occitània que venon aicí. Encara e lònga mai !



(pendin creat per Maurís Sgaravizzi & Laurenç Revèst)
 

Aüra, l’avenir

Encara e sempre se poiriam lamentar de veire la maniera silenciosa la lenta agonia dals darriers locutors naturals d’occitan. Tenents dal fil roge de la paraula transmesa sensa discontinuitat de grands a joves. Pertot dins las comunas ont es possible de cercar d’ancians per parlar, lo meme recant: « Il n’y a plus beaucoup d’anciens qui savent parler. Le (la) doyen(ne) est fatiguée, ou vient de décéder ». Benlèu un jorn, coma i aurà deguna reconoissença d’un trabalh general de collecta de la paraulas dals ancians, i aurà de mond per afirmar meme que s’es jamai parlat una autra lenga aicí que lo bòn francés de Molière, e perqué non que veniá de Molièras (Val de Blora). Constatam, quasi impoleroses, lo resultat d’ans e d’ans de poiriment linguistic impausat per los estats (existent mas sople sota Savòia e mai fòrt sota França) e integrat per nosautres. Meme se l’influença linguistica francesa s’es facha que despí lo 1860, avèm jamai conoissut un estatut bèl per la lenga dal temps de Savòia. Quora arribarà enfin la fin de l’agonia e la renaissença? Benlèu que si recuperarà los quarques trabalhs faches per los 3 ò 4 apassionats per la lenga e que si faràn sentir coma una lenga dins un musèu oficial sus una cultura mòrta.


Nissarts, vivaroalpencs.... doncas occitans! Manifestacion de Besiers

E pi la crisi, n’i a totjorn una totun, aquela despí lo 2009, pi los gilecos jaunes, pi la Covid-19… que de dire Senon que a còups de mèdias nos demoralizan. E qu’es un bòn argument per far tàiser las aspiracions linguisticas occitanas, catalanas, alsacianas, ecc. per dire i a d’autras prioritats. Mas a la nòstra manièra sostenèm tantben lo progrès en matèria sociala, d’egalitat entre sexes, d’ecologia…


Maurís per l'emission de Crestian Bezet sus Ràdio Nissapantai.com

Mas lo problèma es que lo poler politic ò mediatic presenta jamai –en periòde de benaise coma de crisi- la question de la lenga coma prioritària mas coma un costat folcloric pan banhatizat. Dins lo debat (sovent repetat cada cicle de 10 ans) lèu lèu enterrat sus l’identitat nacionala, si mesclèt increïblament meme laïcitat (concepte religiós) e lenga (occitan, francés). En defòra d’intrumentalizacion e recuperacions de la lenga d’Òc per de moviments extremistas ò politics jacobins, quin avenir?


Una de las fèstas d'Occitània

Cada còup sèm estonats de sentir dins la populacion de sentiments positius per la lenga mas un feble resson al nivèl dal poler e dals mèdias. Un espèr doncas.

Malgrat tot, contunham de far la Dictaa occitana cada annaa.


Remesa de prèmis per una dictaa occitana

E sèm estaches los primiers d'o faire dins los Alps Maritimes, a Niça, Mentan, Recabruna, L'Escarea...





Sèm ancara aicí, e fèm coma poèm, provam ensèms de far la rota.
 

« Aro, entre si dos mar, la lengo d’O fai flòri »
 
Coma diguèt Frederic MISTRAL dins l’òda a Jacme Boèr dich Gensemin ò Jansemin en lo 1870.
E encara:
 
« Dis Aup i Pirenèu, e la man dins la man,
Troubaire, aubouren dounc lou vièi parla rouman !
Aco 's lou signe de famiho,
Aco 's lou sacramen qu'is àvi joun li fiéu,
L' ome à la terro!Aco 's lou fiéu
Que tèn lou nis dins la ramiho.
 
Intrepide gardian de noste parla gènt,
Garden-lou franc e pur e clar coume l'argènt,
Car tout un pople aqui s'abéuro ;
Car, de mourre-bourdoun qu'un pople toumbe esclau,
Se tèn sa lengo, tèn la clau
Que di cadeno lou deliéuro ».
 
Frederic MISTRAL « I Troubaire Catalan » en lo 1878 e que tot occitan porriá dire encara. Ansin coma: Au Pople nostre ; Ah !se me sabien entèndre !Ah !se me voulien segui !
 
 
(de bastians contraris diran belèu que citam Frederic Mistral, lo Premi Nobel 1904, coma autor « estrangier » a la Contea e/ò « coma desviators de la sieu paraula », i seriá encara de que rire de la situacion. Mas d’autres si frotaran segurament las mans que « non respectar » en occitan se revira per « Divide et impera » en latin).
 



Per lo CCOc, Laurenç Revèst lo rèire president









abonar los amics de Jornalet

 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris


I a pas cap de comentari

Escriu un comentari sus aqueste article