Avèm de recòrdis de professors celebrissimes dins l’occitanisme universitari. Pèire Bec, un gascon famós a l’Universitat de Peitieus, Carles Camprós un provençal (d’origina lengadociana cevenòla) a l’Universitat de Montpelhier, Robèrt Lafònt un provençal (originari de Congènias, al limite entre provençal e lengadocian) que siguèt lo sieu successor... Mas ancuei ont se passa la recèrca universitària occitana? La tendéncia es a la regression generala de mejans e l’occitan es tocat parier. Mas, aüra, de qué si fa e ont?
 
NB: es important, subretot dins l’universitat sota administracion francesa, de far la diferéncia entre los tipes de “professors”. Ja qu’aquò a una consequéncia importanta sus las orientacions, la perennitat de la recèrca e de la formacion de novèls cercaires e ensenhaires cercaires. Entre los que son titulars d’un pòste universitari d’ensenhaires cercaires (“enseignant-chercheur”, en francés), n’i a que pòlon dirigir de tèsis e formar de cercaires novèls (los qu’an lo títol de professor, valent a dire “catedràtic”, en catalan) e los que o pòlon ren (los “maîtres de conférences”, en francés [Mèstre/ Mestressa de Conferéncias] levat los HDR [Abilitats de Dirigir de Recèrcas]; “professors titulars”, en catalan). E avèm mai d’autres cases coma los personals cercaires CNRS, los PRCE (CAPESsians ensenhant en universitat) fins al simple Encargat de corses (que pòl far un autre mestier a costat per viure verament). Aquò condiciona fòrça la preséncia, lo pes e l’orientacion de l’occitan e dals estudis occitans dins l’universitat.
 
Las variacions de progression tanben son grandassas. Un pòl èstre Encargat de corses de lònga e jamai cambiar de la vita, e un autre pòl devenir MCF amb la velocitat d’un lamp.
 
A partir dal grade de MCF, un pòl èstre qualifiat en Sciéncias dal Lengatge seccion CNU 7 per exemple en mai d'èstre en Lengas regionalas seccion CNU 73. Lo CNU = Conseil national des universités [Conselh nacional de las universitats] https://conseil-national-des-universites.fr permete de veire los dorsiers dals aspirants MCFs que demandan d'èstre "qualificats" avans qu'anèsson postular dins las facultats francesas que fan aquels ensenhaments. Es un luec per parlar tanben de las evolucions de carriera.
 

a) En l’espaci occitan  

b) Fòra l’espaci occitan
   

Conclusion e perspectivas?
 
- Las universitats que s'ocupan d'Occitan- lenga d'Òc dins l'espaci nòrdoccitan son quasi totalament absentas. Lemòtges a plus ren. Al centrenòrd, Clarmont d'Alvèrnhe manten valentament una opcion. A Gap (dependent de l'acadèmia d'Ais-Marselha) o Valença (dependent de l'acadèmia de Grenòble) an jamai ren agut.
Costat ironic, l'occitan de l'airal nòrdoccitan se pòl retrobar estudiat... fòra de l'espaci de lenga occitana: Peitieus a l'oèst, Turin a l'èst.
Per l'airal vivaroalpenc, l'Universitat de Grenòble (que l'acadèmia de Grenòble recuèrbe d'airals occitans) a jamai ensenhat l'occitan (levat de segur estudiar l'occitan dal costat dialectologic amb lo laboratòri de Sciéncias dal Lengatge), a Niça s'estúdia mai que mai lo niçard (a mai l'acadèmia parle provençal e vivaroalpenc), e a Turin estúdia l'occitan dal biais qu'avèm vist.

Las universitats que s'ocupan d'Occitan- lenga d'Òc dins l'espaci sudoccitan son fòrtas a Montpelhier e Tolosa.
De cada costats, Bordèu e Pau fan d'ensenhament, coma s-Ais e Niça, mas d'un biais mai que mai opcional.

Vesèm doncas ja l'oposicion nòrd e sud.
Mas cal notar Lhèida coma al nivèl quasi de Montpelhier e Tolosa. Levat per formar de professors d'occitan de segondari, sembla.

Question formacion de professors dal primari (mairala e elementària) e segondari (collègis e licèus), segon nòstras informacions, de notar dos formators en occitan una a l'INSPE de Bordèu e un a Montpelhier. E ren de mai dins l'espaci occitan. I èra agut una temptativa de far una formacion d'occitan a l'INSPE de Niça mas siguèt infruchuosa. Es inquietant aquò per la formacion de professors a venir sus l'ensèms dal territòri d'Occitània.

- D’un temps, la recèrca engatjaia se fasia a l’IEO. Institut d’estudis occitans que cada mòt pesa, es a dire dins un organisme responsable davans lo país, l’espaci occitan. L’Universitat ela a un foncionament autre que s’ocupa mens directament de salvar la lenga puslèu que de l’estudiar. D’alhors un professor qu’avio a la Facultat de Letras de Niça m’avia totjorn reprochat d’estudiar l’occitan, tot en èstre engatjat per la lenga. Calia la neutralitat de l’observator/ cercaire. Mas aquesta objectivitat cercaia, èra vera?
 
D’alhors m’avia pausat aquela question: perqué escriure “jorn” e perqué pas “passad” per “passat”?
 
De senon, de segur, mancarà ren d’i aver de detalhs qu’i avèm passat a costat. Lo tot es d’ajuar a capir coma fonciona (e mai, de permetre d’ajuar a de joves de poler s’orientar). En classa, sovent en licèus mas tanben en collègis de còups m’es demandat qué far per contunhar?
 
Parier es interessant de se’n avisar dal nombre de professors de francés a l’universitat francesa per se rendre còmpte de la diferéncia amb los professors d’occitan a l’universitat dins l’airal occitan. Perqué coma lo nom l’indica la conoissença deu cubrir tot l’univèrs o n’i a de mai egals que d’autres?
 
Acabarai sus los prepauses d’a meditar que mi diguèt fa longtemps un professor de l’Universitat de Montpelhier (dicha mesa en vivaroalpenc) “La recèrca foncciona, e demòra dins l’Universitat. Tant val d’alhors, jamai una lenga “regionala” (amb aquest qualificatiu es ja mal partit) foguèt ajuaia dins son existéncia concreta per l’Universitat. Los grands reformators e las grandas refòrmas son totjorn estats defòra, perqué?”.