editorial
Eth blaverisme d’Unitat d’Aran
Era lengua occitana ei oficiau en tot eth Principat de Catalonha damb er objectiu principau de garentir es drets lingüistics des ciutadans aranesi. Per aguesta arrason, era majoritat de causes qu’era Generalitat de Catalonha hè en lengua occitana ac hè en aranés. Ath delà d’açò, era administracion catalana seguís era garentia d’aqueri drets lingüistics en tot aufrir as ciutadans aranesi, e a tota persona interessada, ua pòrta dubèrta a tot er ensemble dera lengua occitana. Atau, fòrça airines e recorsi desvolopadi pera Generalitat, coma eth traductor automatic, es Dictades en linha e bèri lexics prepausen, ath costat der occitan aranés, bèth recors en occitan estandard de basa lengadociana.
Aquerò, que tot sociolingüista considerarie un present, non agrade ara gent d’Unitat d’Aran (UA). Ua des revendicacions d’aqueth partit, originàriament aranesista e ara fòrça centrat en antiindependentisme de Catalonha, ei qu’eth nòm oficiau dera lengua sigue “aranés” e non pas “occitan”. Era arrason qu’invòquen entà privar ara lengua deth sòn nòm ei qu’era gent l’arreconeish damb eth nòm que l’a tostemp coneishuda. Per tant, segons Unitat d’Aran, er occitan lo cau nomentar “patois” ena màger part deth país nòste.
Aguest secessionisme lingüistic ei mès apròp deth blaverisme valencian que non pas des secessionismes der IBG o deth Collectiu Provença. UA predique er anticatalanisme en tot acusar Catalonha de violar era Lei der Occitan deth temps qu’emplegue majoritàriaments eth castelhan coma lengua de comunicacion damb es ciutadans d’Aran. Aguest blaverisme non revendique era non-occitanitat der aranés mès exigís que se tracte ar aranés coma ua minilengua en tot empedir as ciutadans aranesi eth contacte damb era rèsta dera sua cultura, entà mantier tot eth contraròtle sus era lengua tà trèir-ne un rendement politic. Actuauments, es estudiants aranesi escolarizats e alfabetizats ena sua lengua an granes dificultats entà liéger e compréner eth prèmi Nobel ena sua literatura. Les ei fòrça mès facil e accessible Vargas Llosa que Mistral.
S’apròpen ues eleccions importantes ena Val d’Aran. Eth mes de mai que ven se votaràn es conselhs municipaus e eth Conselh Generau d’Aran, era maximala institucion deth país. Ua possibilitat ei que Paco Boya vengue sindic damb eth supòrt de Ciutadans. Semble que ja premanís eth terren. E ben, cau que mane qui elegisque eth pòble, mès era lengua la volem en mans des expèrts e des scientifics.
Red.
Es chifres que publique eth comunicat d’Unitat d’Aran, era redaccion de Jornalet les a voludes contrastar damb era Direccion Generau dera Politica Lingüistica (DGPL) dera Generalitat de Catalonha. Segons aqueres donades, er investiment en lengua occitana ei reauments pòc, mès fòrça mès naut de çò qu’afirme eth comunicat d’UA, e entre 2013 e 2018 a creishut deth 131%.
Pressupòst dera DGPL entath foment der aranés (sic):
Aquerò, que tot sociolingüista considerarie un present, non agrade ara gent d’Unitat d’Aran (UA). Ua des revendicacions d’aqueth partit, originàriament aranesista e ara fòrça centrat en antiindependentisme de Catalonha, ei qu’eth nòm oficiau dera lengua sigue “aranés” e non pas “occitan”. Era arrason qu’invòquen entà privar ara lengua deth sòn nòm ei qu’era gent l’arreconeish damb eth nòm que l’a tostemp coneishuda. Per tant, segons Unitat d’Aran, er occitan lo cau nomentar “patois” ena màger part deth país nòste.
Aguest secessionisme lingüistic ei mès apròp deth blaverisme valencian que non pas des secessionismes der IBG o deth Collectiu Provença. UA predique er anticatalanisme en tot acusar Catalonha de violar era Lei der Occitan deth temps qu’emplegue majoritàriaments eth castelhan coma lengua de comunicacion damb es ciutadans d’Aran. Aguest blaverisme non revendique era non-occitanitat der aranés mès exigís que se tracte ar aranés coma ua minilengua en tot empedir as ciutadans aranesi eth contacte damb era rèsta dera sua cultura, entà mantier tot eth contraròtle sus era lengua tà trèir-ne un rendement politic. Actuauments, es estudiants aranesi escolarizats e alfabetizats ena sua lengua an granes dificultats entà liéger e compréner eth prèmi Nobel ena sua literatura. Les ei fòrça mès facil e accessible Vargas Llosa que Mistral.
S’apròpen ues eleccions importantes ena Val d’Aran. Eth mes de mai que ven se votaràn es conselhs municipaus e eth Conselh Generau d’Aran, era maximala institucion deth país. Ua possibilitat ei que Paco Boya vengue sindic damb eth supòrt de Ciutadans. Semble que ja premanís eth terren. E ben, cau que mane qui elegisque eth pòble, mès era lengua la volem en mans des expèrts e des scientifics.
Red.
Es chifres que publique eth comunicat d’Unitat d’Aran, era redaccion de Jornalet les a voludes contrastar damb era Direccion Generau dera Politica Lingüistica (DGPL) dera Generalitat de Catalonha. Segons aqueres donades, er investiment en lengua occitana ei reauments pòc, mès fòrça mès naut de çò qu’afirme eth comunicat d’UA, e entre 2013 e 2018 a creishut deth 131%.
Pressupòst dera DGPL entath foment der aranés (sic):
— An 2013: 112 677,91 èuros
— An 2014: 108 090,24 èuros
— An 2015: 099 793,27 èuros
— An 2016: 141 210,22 èuros
— An 2017: 196 521,49 èuros
— An 2018: 260 194,63 èuros
— An 2014: 108 090,24 èuros
— An 2015: 099 793,27 èuros
— An 2016: 141 210,22 èuros
— An 2017: 196 521,49 èuros
— An 2018: 260 194,63 èuros
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Er aranés ei un dialecte gascon. Eth gascon ei ua lengua dera familha des lengües occitanes, força diferenciada des autes peth son sustrat eusquèric. E punt." Era lengua extranha", le didien ath gascon es trobadors provençaus.
Aperar ath gascon d'Aran coma "lengua occitana d'Aran" ei mesestimar era sua vertadèra filiacion lingüistica. Cau apartar es qüestions politiques deth camp dera filologia, a on sonque an d'intervier es lingüistes. E non sò segur que es mebres deth IEA siguen inspiradi més per arrasons lingüistiques que politiques
Jo que tròbi acusar Unitat d'Aran de blaverisme per ua question d'apelacion n'ei pas juste. O sera tanben blavera Carme Junyent Figueres, linguista fòrça coneguda de l'Universitat de Barcelona, especialista de las lengas minorizadas? Era non dobta pas en aperar aranés o lenga aranesa l'aranés. Afirmar que l'aranés n'ei pas ua lenga qu'ei mespresaire entà Aran e los sons poblants. Que la classificatz com a la medisha lenga que l'occitana, b'ei possible, totun n'ei pas ua rason entà non pas aperar l'aranés aranés. De totoas mòdas, qu'ei la faiçon mei espandida en çò deus Aranés entà aperar la lor lenga. Vos populi...
#12 Ne soi pas convençut que lo "racisme" n'aja pas arren a véder dab lo "racisme", figuratz-vos. Vos que semblatz pensar que i a bon "racisme" e maishant "racisme". Jo, non. Lo racisme qu'ei ua vergonha, punt.
#12 La proteccion deu catalan e l'autonomia de Catalonha que son hèra mei desplegadas que la proteccion de l'aranés e l'autonomia d'Aran. Espanha que respon au purmèr, Catalonha au dusau. CQFD.
Per çò de las istòrias de racisme non coneishi pro Aran endà saber se n'i a pr'aquò anti-catalanisme ( projècte politic) e anti-catalanitat ( qui ei ua etnicitat) non son la medisha causa. Qu'atz pergut lo seny dab lo procès e la repression, non pòden mei estar critic, quitament sus autes punts com la politica de defensa de l'aranés, shens estar anti-catalanista, donc unionista, donc anti-catalan, donc franquista. Totun aquò qu'ei capvirat.
#10 Eth Parlament de Catalonha a aprovat eth dret d'autodeterminacion d'Aran, e hè polítiques de respècte a Aran damb era lei d'Aran e era lei der occitan que cap d'aute país a hèt. Non ei lo de madeish lo qu'Espanha hè a Catalonha, que lo que Catalonha hè a Aran. Er anticatalanisme en Aran non a cap rason d'èster. Electoralisme e espanholisme puro. Eth racisme anticatalan d'Aran non a arren a veir damb er antiespanholisme de Catalonha, arren!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari