Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

editorial

Era lengua d’Aran

| Guillem Sevilla
Coma auem arreportat en Jornalet, eth Conselh Generau d’Aran a aprovat ua mocion entà impulsar e protegir era lengua deth país, e demane mesures entara aplicacion de politiques en favor der usatge sociau der occitan en Aran. Ath delà d’aquerò, era societat civiu tanben se mobilize contra es darrèri atacs qu’a patit er aranés e cride a ua mobilizacion eth 24 de març e er IEA-AALO avertís qu’er occitan en Aran ei en perilh de desaparicion. A tota aguesta mobilizacion deth pòble aranés en favor dera lengua, era còlha de Jornalet que volem ahíger eth nòste gran de sable damb era nòsta opinion coma jornalistes.
 
S’analisam es mejans de comunicacion, es sondatges d’usatges lingüistics o ben observam era realitat in situ, ben podem arremercar qu’er usatge sociau der occitan a devarat fòrtaments enes darrèri ans, justaments en moment de mès arreconeishença e emparament legau. Era tendéncia generalizada ei qu’era lengua deth país ei de mès en mès remplaçada peth castelhan. Parallèlaments auem pogut verificar qu’era coneishença e era comprenença des autes variantes occitanes ei de mès en mès baisha.
 
Eth Tribunau Constitucionau espanhòu a cancelat era prioritat der aranés enes institucions publiques, e aquerò poderie èster un còp mortau, mès que mès se prenem en compde que tant era Lei der occitan coma era Lei d’Aran èren ja pòc concretes ena proteccion dera lengua, pr’amor que formulen intencions mès non fixen cap de quòta de preséncia enes mejans de comunicacion, ne especifique mejans concrets.
 
Ei vertat qu’es mejans audiovisuaus en aranés non an devarat maugrat era crisi, mès qu’an creishut damb era aparicion d’Aran TV, que damb recorsi escassi hè un trabalh remirable e d’ua qualitat enòrma. Per contra, era premsa escrita en occitan, qu’auie coneishut iniciatiues fòrça interessantes, a practicaments desapareishut.
 
Calerie apostar entà agranir eth temps des emissions en occitan damb ua aufèrta mès variada de programacion infantila, juvenila e de divertiment; en tot profitar eth bon trabalh hèt quauqui ans o en tot establir convènis de collaboracion damb era indústria occitana de creacion audiovisuau, de doblatge e de comunicacion en generau. En aguest sens vedem fòrça de besonh eth contacte des aranesi damb totes es variantes dera lengua occitana entà poder auer ua competéncia lingüistica completa e accès a tota era produccion culturau ena lengua pròpria.
 
Per tant, credem que serie arrecomanable de fomentar era collaboracion damb es mejans de comunicacion en occitan de dehòra de Catalona e d’Aran, coma ac establís er article 19.1 dera Lei der occitan, aranés en Aran.
 
En Catalonha, dehòra dera Val d’Aran, vedem que, maugrat era oficialitat, i a fòrça desconeishença, d’un costat dera realitat nacionau e lingüistica occitana, e der aute, dera natura istorica, politica e administrativa dera Val d’Aran e dera sua relacion damb Catalonha. A conseqüéncia d’açò es informacions concernentes ara Val d’Aran o ara rèsta d’Occitània son soent mancades de coeréncia e de rigor. Atau, credem qu’es mejans de comunicacion aurien de tractar es informacions d’Aran damb ua vision nacionau occitana.
 
Per darrèr credem qu’es efèctes dera oficialitat der occitan, non pòden èster solament lingüistics mès qu’an d’èster tanben socioculturaus. Se que non, aguesta oficialitat dera lengua serie ueda de contengut.




abonar los amics de Jornalet

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Mèfi ! 31
15.

#12 Òsca a vosautis! Un lutz dins l'ombra. Una ouffèrta de convivialitat, de cultura e de natura e d'exercici fiscic. Un temps d'escota abans la presa de paraula; a cadun son biais, son ritme...
Solament un còp l'an? Seriái plan vengut! E i'a d'autras passejadas, emai mens formalas, en sason?
Seriá un plaser de léger un article d'aquella jornada dins jornalet, que pòsca fomentar d'iniciativas de mai.

  • 2
  • 0
Bernatmm Tarba
14.

#8 Que vòu diser "que los occitans de Comenge e Coserans se mobilizen" entà d'Aran ?
Pujar ua dotzena damb baneras arroias dera crotz de Lengadòc cap a Vielha e aquiu hèr uas declaracions d'estil tresaua republica fr. ? Sense desbrembar en tot baishant de hèr eras crompas dera setmana entà casa ?
Vertat que dempús mes de 2 segles dera creacion deths dépt. 31 e 09, non sabem, eths comengesi e coseranesi, seguir de plan eths bonis conselhs deras lutz de Tolosa o Foish....
Nosautis contunhem d'auer contactes, arrelacions, collaboracions de trabalh, liaders personaus o familiaus, politics e culturaus, de cada setmana, cada més, de tot eth an damb aranesi. Sens'ac saber, mantuns de nosautis qu'auem integrat eth Tractat deth Plan d'Arrem enara nòsta manèra de viuer eth territòri nòste.
Vertat que a cada còp non sabem pron hèr tindar eras campanas, o caquejar com era poralha quan ua qu'a oeuat. E que s'en sap arren auath de Casèras, e se s'en chauten ?

  • 4
  • 0
Bernatmm Tarba
13.

#9 Jo qu'ei viatjat damb eth autobus Les- Sent Gaudenç. Atau qu'en posqui parlar...
Era informacion dera linha qu'ei caije confidenciau ara gara de Sent Gaudenç, en quina lenga que sià !
Eth conductor qu'ei un ispanista ispanisant (gueratz qu'era linha depen tota dera Région Occitanie, alavetz de drèt francés) que te tira un nas e mala cara, e que s'ac hèr pesar, quan t'ausis a parlar Gascon (que sià Aranés o Comengés) damb un companh de viatge.
Qu'ei vertat, tot, tiòc, tot cambia des dera estacion de bus de Les cap-sus !!!!

  • 4
  • 1
Bernatmm Tarba
12.

#5 Adishatz,
Qu'ei un pòc mes luenh qu'Arrevirashiulet, totun qu'ei "de vertat". Açi-tau, açi-naut, era teoria passa ara pratica e eths pès segueishen eth cap :
Aqueth dissabte 10 de març, passejada "Eths Camins de St Joan, toponimia, istòria, tradicions" ath torn de Ponlat (comuna de Ponlat-Taillebourg), ath costat de Montrejau d'Arribèra (Montréjeau).
Organisat p'Eth Ostau Comengés damb EcoRando e eth larrèr rurau...
Rensenhat-vos sus eth siti Eth Ostau Comengés, er'aficha e reglament son en nº3 dera prumèra paja.

Eths dus o tres que mien parlen occitan, en eths caminaires que i a de tot (eth an passat 60 personas), bèra quantitat qu'ac parlen, d'autis qu'aprenen e qu'ac vòlen ausir, totis que son aumens "Occitan Friendly". Atau, se volhatz pujar long de Garona denqui'açiu, benvienguts que seratz !

  • 3
  • 0
Mèfi ! 31
11.

Aran // Andòrra
Les dus païses presentan fòrça similituds, geograficas, economicas e lingüisticas.
En despeit d'una lenga locala de senhalizacion (aranés // catalan), la lenga de contacte locala ambe les vesitaires es l'espanhòl, qu'es la lenga (exclusiva) del personal de l'estacion d'esquí, dels commercis, bars e restaurants, e mai dels passejaires per la carrièra.
L'activitat toristica crea un emplec d'immigrants que tenden a representar la mitat de la populacion.

  • 2
  • 0

Escriu un comentari sus aqueste article