Actualitats
La quimia mai freja
Los scientifics an pogut agachar quora se trapan doas moleculas per formar doas moleculas nòvas, e aquò fins ara èra sonque teoric
De cercaires poguèron estudiar çò que se produtz a la fin quand i a una reaccion quimica. Per o far, calguèt de condicions ultrafrejas, de mal imaginar: de milions de còps pus frejas que l’espaci exterior. Aital se passèt la reaccion quimica, pel primièr còp de l’istòria, mai freja de tot l’Univèrs. Alavetz, los scientifics poguèron agachar quora se trapan doas moleculas per formar doas moleculas nòvas (e aquò fins ara èra sonque teoric).
Per ansin, la cercaira de l’Universitat d’Harvard Kan-Kuen Ni forcèt doas moleculas en de condicions tras que frejas de se trobar e interagir. E se passèt un fach qu’encara uèi lo jorn èra solament teoric: cossí se forman de moleculas.
Va sens dire que l’experiéncia quimica que ne parlam foguèt de fòrça mal reproduire. Ja fasiá cinc ans que Ni assajava de crear las condicions mai frejas possiblas. Mas n’i aviá pas pro. Ara, enfin, atenguèron —500 nanokelvins, çò es mai d’un milionen de gra jos lo zèro absolut. E aital, la velocitat de las moleculas de potassi e de rubidi s’alentiguèt tant que poguèron agachar —un pauc per azard car aquò èra pas la tòca de l’experimentacion– cossí se formavan de nòvas moleculas.
Una velocitat quantica
Segon los cercaires que participèron a aquela experiéncia, amb aquelas temperaturas es malaisit de trabalhar, mas quand aquò se passa, la velocitat de las moleculas dintrariá dins un estat que poiriá èsser descrich coma “quantic” car es pro estranh: lo nivèl d’energia possible qu’an las moleculas es lo pus bas que pòscan aver e quand se debana un fach (en qualques microsegondas) los cercaires an pro de temps per plan espepissar çò que se passa. Aital poguèron veire cossí se formavan doas moleculas nòvas après la reünion de doas moleculas primàrias.
Tanben foguèt malaisit de manipular aquelas moleculas car èran arribadas a una temperatura tan freja que semblava qu’intravan en una sòrta d’estat fisic quantic pr’amor que se passava pas res (o almens lo cercaire o podiá pas agachar) e caliá de movement per veire quicòm.
Dins la natura, las reaccions quimias se tenon en sonque qualques femtosegondas (çò es de milions de miliards de segondas) e per aquela rason los cercaires non poguèron jamai espepissar cap de tipe de reaccion quimica coma aquesta. Es lo primièr còp que se produtz e ara ja se pòt demostrar scientificament car fins ara solament èra estat demostrat teoricament. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Per ansin, la cercaira de l’Universitat d’Harvard Kan-Kuen Ni forcèt doas moleculas en de condicions tras que frejas de se trobar e interagir. E se passèt un fach qu’encara uèi lo jorn èra solament teoric: cossí se forman de moleculas.
Va sens dire que l’experiéncia quimica que ne parlam foguèt de fòrça mal reproduire. Ja fasiá cinc ans que Ni assajava de crear las condicions mai frejas possiblas. Mas n’i aviá pas pro. Ara, enfin, atenguèron —500 nanokelvins, çò es mai d’un milionen de gra jos lo zèro absolut. E aital, la velocitat de las moleculas de potassi e de rubidi s’alentiguèt tant que poguèron agachar —un pauc per azard car aquò èra pas la tòca de l’experimentacion– cossí se formavan de nòvas moleculas.
Una velocitat quantica
Segon los cercaires que participèron a aquela experiéncia, amb aquelas temperaturas es malaisit de trabalhar, mas quand aquò se passa, la velocitat de las moleculas dintrariá dins un estat que poiriá èsser descrich coma “quantic” car es pro estranh: lo nivèl d’energia possible qu’an las moleculas es lo pus bas que pòscan aver e quand se debana un fach (en qualques microsegondas) los cercaires an pro de temps per plan espepissar çò que se passa. Aital poguèron veire cossí se formavan doas moleculas nòvas après la reünion de doas moleculas primàrias.
Tanben foguèt malaisit de manipular aquelas moleculas car èran arribadas a una temperatura tan freja que semblava qu’intravan en una sòrta d’estat fisic quantic pr’amor que se passava pas res (o almens lo cercaire o podiá pas agachar) e caliá de movement per veire quicòm.
Dins la natura, las reaccions quimias se tenon en sonque qualques femtosegondas (çò es de milions de miliards de segondas) e per aquela rason los cercaires non poguèron jamai espepissar cap de tipe de reaccion quimica coma aquesta. Es lo primièr còp que se produtz e ara ja se pòt demostrar scientificament car fins ara solament èra estat demostrat teoricament. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Adieusiatz !
Arcticle pro interessant, mas i a una error quora escrivètz "atenguèron —500 nanokelvins, çò es mai d’un milion de grases jos lo zerò absolut". Pensi que çò qu'avètz volgut dire es puslèu : "500 nanokelvins, çò es SONQUE QUALQUES MILIONENS de GRA ENDESSÚS DEL zerò absolut".
Per definicion lo zerò absolut (0 K = -273,15°C) es la temperatura la mai bassa possibla e encara fòra portada dels laboratòris. Doncas 500 nanokelvins (0,0000005 K) fan -273,1499995°C (mai caud que 0 K !)
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari