capçalera biera tobiers

Actualitats

Cossí serà la Nòva Caledònia se ven independenta de França?

Los independentistas canacs an presentat lo document que definís l’estructuracion del país se ganha l’independéncia al referendum

Lo Front de Liberacion Nacionala Canac e Socialista (FLNKS segon sa sigla en francés) a presentat la fuèlha de rota que definís cossí s’estructurarà la Nòva Caledònia se decidís de se separar de França, après lo referendum d’independéncia que se tendrà abans de decembre de 2018. La Nòva Caledònia es un archipèla de Melanesia, a l’èst d’Austràlia, de sobeiranetat francesa, amb l’estatut de “collectivitat sui generis”.
 
Dins aquel document, l’FLNKS met en evidéncia que vòl crear una nacion democratica e multiculturala, e que ne considerarà coma sos ciutadans totes los individús inscriches sus la lista electorala del referendum.
 
Lo movement independentista a prepausat que la nòva republica se nomene “Kanaky-Nouvelle Calédonie” (çò es lo nom del país en canac e en francés). En mai d’aquò, vòl tanben que lo Congrès actual venga lo parlament de la nòva republica e que lo president siá elegit democraticament de biais dirècte.
 
Lo nòu tèxt prepausa tanben que la bandièra de la comunautat canaca —los abitants originaris de la Nòva Caledònia— venga lo drapèl de l’eventuala nòva republica independenta.
 
En mai dels canacs, dins las illas de l’archipèla i a d’autres cinc grops etnics: los d’ancessors europèus, la comunautat polinesiana, los que venon del sud-èst asiatic, los pènegres e los natius argerians menats entrò las illas per las autoritats francesas a la fin del sègle XIX.
 
Lo tèxt se debatrà en octòbre a París, dins l’encastre d’una reünion dels signataris de l’Acòrdi de Nouméa, de 1998, que prevei lo transferiment de cèrtas competéncias de França a la Nòva Caledònia fins que lo territòri decidisca, per referendum, se vòl contunhar d'èsser una “collectivitat sui generis” francesa o ben venir un estat independent.
 
 
Un territòri de descolonizar
 
La Nòva Caledònia es un territòri, situat dins l’Ocean Pacific, a 17 000 quilomètres de la metropòli, que ten una autonomia politica dempuèi 1999, çò es: compren un govèrn, un parlament (lo Congrès) amb competéncia legislativa e un Senat costumièr. Ça que la, oficialament es considerat coma un territòri non autonòm per l’ÒNU, e que doncas se deu descolonizar, e se pensa que lo referendum deuriá èsser util a aquela tòca. S’après aquel vòte ganha pas l’independéncia, l’Acòrdi de Nouméa prevei la convocacion d’un segond referendum sus la meteissa question al tèrme d’un an e mièg.
 
 

abonar los amics de Jornalet

 

Articles relacionats

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: JORNALET 2025

Comentaris

Chemenèia Noumeà
4.

Paure Pirolet urosament que l'independéncia es pas per deman dins aquel pais "Kanaky Caledonia".Tot es luènh d'èsser prèst per una autonomia completa 15% de la poulacion activa ten un nivèl "BAC francés" e lo niquèl es sonque 18% del PIB e encara amb l'ajuda finacièra de Franca coma per un fum de causas administracion, santat, ensenhament ... Qui va piano va sano ?

  • 0
  • 3
Pirolet
3.

Amb totes los qu'an lo drech de votar ailaval, l'independéncia es pas per deman.

  • 0
  • 0
Joan Marc
2.

Una republica amb un president elegit directament ? Esperi que siá pas una cinquena republica canaca !

  • 0
  • 0
Ròdrigo Bigòrra
1.

praube e que petaran de hami !

  • 1
  • 6

Escriu un comentari sus aqueste article