Opinion
Occitània Liura! (II) - Vòle pas de Google en occitan!
Vòle pas de Google en occitan. Pas mai que Windows, o Facebook, o MacOS...
“Per de que!” “Perqué!” “Herqueshthth!” (reconstitucion de mon idèia de çò qu’es le gascon) anètz me z-o credar. “Fau Google en occitan! Iu vòle parlar la linga per totas los domènis de ma vida!”.
Per surat, iu tanben. Mas vòle pas de Google en occitan. Vòle que mon motor de rechercha siáge en occitan. Mas pas forçadament Google. Vòle que mon ordenador siáge en occitan, mas pas forçadament Windows o MacOS.
“v-Òc!” (parli en provençau aora, es aquò l’internacionalizacien) “Més ieu utilizi Google! Utilizi Windows e MacOS!”
Òc-es, e ben benliau que te fau carcular de chanjar si vòles ta vida numèrica en occitan, per çò que te fau espeitar un brave moment davant que las entrepresassas te fan ton ordenador dins ta linga. E si fasan quo, quo serà suradament en lingadocian estandard. Iu vòle preservar e parlar l’occitan, pas le lingadocian estandard.
Las entrepresassas se’n fòton de las lingas minorizadas.
Las entrepresassas z-an mas i-un objectiu: Faire de la moneda. Si n-i a sobretot de las reviradas per los logiciaus dins las quauquas lingas las mai parladas e daus pòbles los mai “““desvelopats”““ dins le monde, quo-es per çò qu’es char de faire una revirada. Dònc van vès las lingas las mai “utiles” dins le monde economica. Las autras, se’n fòton. Dins le monde perfeit d’aquelas entrepresassas, n-i a mas i-una linga: l’inglés. Per çò que si n-i a pas gis l’utilitat de faire de reviradas, quo-es mens char de faire, e dònc, quo-es mèlhs.
“Hòc!” (shabi pash harlar gashon, ahdònc valh harlar hengadocian dambé dhe “h” dhe hertoth) “Mhès ih ha Hoogle ehn Hatalan haora! Hadòncas, ehn Hoccitan, hes poshible!”
Fau arrèstar de considerar le catalan coma una linga en dangèir. Le catalan z-es dins las lingas las mai parladas de l’ensem roman. Per surat que z-es darrèir le francés, o l’espanhòu, mas z-es pas dau tot en dangèir. De mai, la region catalanofòn z-es la region la mai richa de l’estat espanhòu actuau. Sens parlar que Catalonha z-es pròcha d’èsser un estat independant. Embei totas questas rasons, n-i a un interest economic de faire de las reviradas en catalan. Fau arrèstar de comparar la situacion dau catalan embei la de l’occitan. Son de las situacions que son per de las ‘nadas de lum. L’occitan z-es en dangèir, n-i a mas los occitanistas e quauques vèlhs natius ruraus per parlar occitan, e pas i-un daus païses occitans z-es pròcha d’èsser independant ~~en defòra d’Auvèrnha~~. La sola region catalana embei una situacion pròcha de la de l’occitan, quo-es Rosselhón.
Podètz demandar e demandar, e demandar enquèra d’avèr de las reviradas en occitan, sens una situacion pròcha de la linga catalana, van pas ne’n faire per 3 occitanistas.
Mèsma si n-i a una revirada en occitan, quo serà pas controtlat per los occitans.
Mas per de que pas. Una entrepresassa vòl ben ne’n faire. De que vai se passar? Van faire una revirada en lingadocian estandard. E de mai, van faire lhur revirada, embei lhurs mots, e lhur biais de veire la linga.
L’occitan z-es una linga fragila. Si Google fai una revirada en occitan, van prendre un podèr sobre nòstra linga sens precedent. Per çò qu’an los otilhs los mai utilizas per los occitanofòns, e que en defòra dau monde numeric, la linga z-es pas franchament repanduda dins la vida de totas los jorns. Google vai avèr un monopòli de la linga, Google vai ’chaptar nòstra linga. E iu, quo-es pas quo que vòle.
Vòles ton ordenador en occitan? Genstalla intoo!
“Mas dònc, coma faire per avèr ma vida numerica en occitan?” (quo-es dau lemosin, quo sembla pas, per çò qu’es parelh que de l’auvernhat).
Utiliza daus logiciaus liures. E òc-es! Quo-es dejà possible d’avèr son ordenador, son motor de rechercha, etc... en occitan. Sovènas-vos dau promèir article d’Occitània Liura!, los logiciaus liures son collaboratius e dobèrts. Quo vòl dire que tota le monde pòt prepausar una revirada dins la linga que vòlon!
E evidament, daus occitanistas carculèton pas lòngtemps per ne’n prepausar. Dònc avora, si installatz una ditribucion GNU/Linux, podètz avèr un ordenador quasi en occitan (quasi per çò que las reviradas son pas totas ‘chabadas), fait per la comunautat occitana. Volètz un motor de rechercha en occitan? Gis de problèma! Utilizatz una instança ([veire quo si sabètz pas de qu’aquo-es] de SearX!
E quo-es possible per quasi totas los logiciaus, l’ordenador occitanofòn exista dejà.
De mai, quaus logiciaus son mai respectuós de la vida privada e daus dreits uman en generau, per çò que son farjats d’un biais democratic e de bon veire per tota le monde, sens cherchada de profeit e sens capitalisma.
Ajudatz a la revirada daus logiciaus liures
Evidament, las reviradas se farjan pas totas solas embei fisica. Quo-es un trabalh benevòl. Quo-es per quo qu’invite le monde occitanista qu’aman ben faire de las reviradas, d’ajudar!
De mai, per le moment, la majoritat de las reviradas son en lingadocian estandard... Quo-es quicòm que deu chanjar, e faudriá de las reviradas per totas los dialèctes. Iu per exemple, chasque còp que comença una revirada, ne’n farja i-una en auvernhat (coma per exemple, la de Minetest, l’alternativa liure per Minecraft, o enquèra las reviradas per ArchLinux, l’OS qu’utilize).
Per surat, quo serià mèlhs una implementacion per “dialectalizar” los logiciaus, mas quo demanda de la tecnica, e per le moment quo-es pas en desvelopament. Mas quo vai venir!
E cric e crac, mon article z-es ‘chabat!
(si avètz de las questions, esitatz pas de me contactar per Mastodon (@maelauvernha@occitania.social) o Matrix (@prwalterbulbazor:pascalnet.eu)
“Per de que!” “Perqué!” “Herqueshthth!” (reconstitucion de mon idèia de çò qu’es le gascon) anètz me z-o credar. “Fau Google en occitan! Iu vòle parlar la linga per totas los domènis de ma vida!”.
Per surat, iu tanben. Mas vòle pas de Google en occitan. Vòle que mon motor de rechercha siáge en occitan. Mas pas forçadament Google. Vòle que mon ordenador siáge en occitan, mas pas forçadament Windows o MacOS.
“v-Òc!” (parli en provençau aora, es aquò l’internacionalizacien) “Més ieu utilizi Google! Utilizi Windows e MacOS!”
Òc-es, e ben benliau que te fau carcular de chanjar si vòles ta vida numèrica en occitan, per çò que te fau espeitar un brave moment davant que las entrepresassas te fan ton ordenador dins ta linga. E si fasan quo, quo serà suradament en lingadocian estandard. Iu vòle preservar e parlar l’occitan, pas le lingadocian estandard.
Las entrepresassas se’n fòton de las lingas minorizadas.
Las entrepresassas z-an mas i-un objectiu: Faire de la moneda. Si n-i a sobretot de las reviradas per los logiciaus dins las quauquas lingas las mai parladas e daus pòbles los mai “““desvelopats”““ dins le monde, quo-es per çò qu’es char de faire una revirada. Dònc van vès las lingas las mai “utiles” dins le monde economica. Las autras, se’n fòton. Dins le monde perfeit d’aquelas entrepresassas, n-i a mas i-una linga: l’inglés. Per çò que si n-i a pas gis l’utilitat de faire de reviradas, quo-es mens char de faire, e dònc, quo-es mèlhs.
“Hòc!” (shabi pash harlar gashon, ahdònc valh harlar hengadocian dambé dhe “h” dhe hertoth) “Mhès ih ha Hoogle ehn Hatalan haora! Hadòncas, ehn Hoccitan, hes poshible!”
Fau arrèstar de considerar le catalan coma una linga en dangèir. Le catalan z-es dins las lingas las mai parladas de l’ensem roman. Per surat que z-es darrèir le francés, o l’espanhòu, mas z-es pas dau tot en dangèir. De mai, la region catalanofòn z-es la region la mai richa de l’estat espanhòu actuau. Sens parlar que Catalonha z-es pròcha d’èsser un estat independant. Embei totas questas rasons, n-i a un interest economic de faire de las reviradas en catalan. Fau arrèstar de comparar la situacion dau catalan embei la de l’occitan. Son de las situacions que son per de las ‘nadas de lum. L’occitan z-es en dangèir, n-i a mas los occitanistas e quauques vèlhs natius ruraus per parlar occitan, e pas i-un daus païses occitans z-es pròcha d’èsser independant ~~en defòra d’Auvèrnha~~. La sola region catalana embei una situacion pròcha de la de l’occitan, quo-es Rosselhón.
Podètz demandar e demandar, e demandar enquèra d’avèr de las reviradas en occitan, sens una situacion pròcha de la linga catalana, van pas ne’n faire per 3 occitanistas.
Mèsma si n-i a una revirada en occitan, quo serà pas controtlat per los occitans.
Mas per de que pas. Una entrepresassa vòl ben ne’n faire. De que vai se passar? Van faire una revirada en lingadocian estandard. E de mai, van faire lhur revirada, embei lhurs mots, e lhur biais de veire la linga.
L’occitan z-es una linga fragila. Si Google fai una revirada en occitan, van prendre un podèr sobre nòstra linga sens precedent. Per çò qu’an los otilhs los mai utilizas per los occitanofòns, e que en defòra dau monde numeric, la linga z-es pas franchament repanduda dins la vida de totas los jorns. Google vai avèr un monopòli de la linga, Google vai ’chaptar nòstra linga. E iu, quo-es pas quo que vòle.
Vòles ton ordenador en occitan? Genstalla intoo!
“Mas dònc, coma faire per avèr ma vida numerica en occitan?” (quo-es dau lemosin, quo sembla pas, per çò qu’es parelh que de l’auvernhat).
Utiliza daus logiciaus liures. E òc-es! Quo-es dejà possible d’avèr son ordenador, son motor de rechercha, etc... en occitan. Sovènas-vos dau promèir article d’Occitània Liura!, los logiciaus liures son collaboratius e dobèrts. Quo vòl dire que tota le monde pòt prepausar una revirada dins la linga que vòlon!
E evidament, daus occitanistas carculèton pas lòngtemps per ne’n prepausar. Dònc avora, si installatz una ditribucion GNU/Linux, podètz avèr un ordenador quasi en occitan (quasi per çò que las reviradas son pas totas ‘chabadas), fait per la comunautat occitana. Volètz un motor de rechercha en occitan? Gis de problèma! Utilizatz una instança ([veire quo si sabètz pas de qu’aquo-es] de SearX!
E quo-es possible per quasi totas los logiciaus, l’ordenador occitanofòn exista dejà.
De mai, quaus logiciaus son mai respectuós de la vida privada e daus dreits uman en generau, per çò que son farjats d’un biais democratic e de bon veire per tota le monde, sens cherchada de profeit e sens capitalisma.
Ajudatz a la revirada daus logiciaus liures
Evidament, las reviradas se farjan pas totas solas embei fisica. Quo-es un trabalh benevòl. Quo-es per quo qu’invite le monde occitanista qu’aman ben faire de las reviradas, d’ajudar!
De mai, per le moment, la majoritat de las reviradas son en lingadocian estandard... Quo-es quicòm que deu chanjar, e faudriá de las reviradas per totas los dialèctes. Iu per exemple, chasque còp que comença una revirada, ne’n farja i-una en auvernhat (coma per exemple, la de Minetest, l’alternativa liure per Minecraft, o enquèra las reviradas per ArchLinux, l’OS qu’utilize).
Per surat, quo serià mèlhs una implementacion per “dialectalizar” los logiciaus, mas quo demanda de la tecnica, e per le moment quo-es pas en desvelopament. Mas quo vai venir!
E cric e crac, mon article z-es ‘chabat!
(si avètz de las questions, esitatz pas de me contactar per Mastodon (@maelauvernha@occitania.social) o Matrix (@prwalterbulbazor:pascalnet.eu)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#10#11
Granmercés per vosautres !
#9 Grandmercé, Maël, per ton trabalh e per leis informacions preciosas que fornisses.
Coma lingüista, confirmi que totei lei dialèctes occitans son egaus en dignitat. E en particular, afirmi que l'auvernhat e lo lengadocian son egaus, es evident.
Lei remarcas de Pèir son irracionalas, illegitimas, antiscientificas e desagradivas. L'actitud negativa de Pèir es isolada, es pas representativa.
#9 Cal pas far atencion al "Pèir", s'es plan lo que pensi, es pas occitan (almens pas natiu d'una region d'Occitània) e es pas tanpauc vertadièrament occitanista:: es just un gus que s'en crei e que pensa ajudar lo mond en faguent lo corrector universal (e quitament en "lengadocian estandard" o "estandard" fa el un molon d'errors).
Fa lo meteis amb los 'espanyolismes" dins la premsa catalana...
Breu (ops, "ras e cort..") passatz vòstre camin e contunhatz d'escriure per Jornalet. Es un bonur. (ops, "bonaür")
#6#1 Non mas sobretot que la majoritat daus comentares parlan d'aquo, alòre que quo-es pas dau tot le subjècte de l'article (bon, ajude pas 'quí).
Vòle ben èsser correjat, ma linga z-es evidament (òc-es, evidament, fòrma auvernhata corrècta, mossur Pèir) pas perfeita, mas coma quo, quo fait caguar.
Me fait caguar los lingadocians qu'es le promèir còp qu'espiavan d'auvernhat e que vòlon faire la leiçon. Vòstre dialècte z-es pas le melhor, z-es pas le mai centrau, ni mai le mai important, z-es un dialècte coma los autres. Fau pas s'estonar après que n-i a de monde coma Bonnaud (que m'agrada pas le tipe, sèm d'accòrd) qu'apareisson e que dison que l'auvernhat qu'es pas d'occitan.
Dònc le còp que ven, si volètz me correjar, correjatz-me, mas en auvernhat.
(quo-es evidament pas destinat per tu, Jean-Michel Caspar, mercés per ton messatge, quo-èra mas per "rebondir" dessobre)
#7 Òc-es, mas le monde que son pas occitanistas, generalament, de tot biais se'n fòton un pauc de la linga. Van pas jamai faire l'esfòrç d'activat "occitan" sobre Google (si exista). De mai, pas i-una persona espia las lingas disponibles dins lhurs otilhs, quo-es en francés, o espanhòu, o italian, quo-es tot çò que vòlon saber.
La sola rason que vèse per èsser utile, quo-es quand quauqu'un vòl aprendre la linga. E enquèra, botar sos otilhs informatics en occitan, quo-es pas le mai utile per aprendre (sobretot si son totjorn dins le mèsma dialècte que le "Pèir" li agrada tant). Pense per exemple que dau plancardatge per vialas en occitan serà totjorn mai utile que los otilhs informatics per faire descobrir la linga au monde. Los otilhs informatics revirats quo-es quicòm de sobretot utile per nosautres, que parlan dejà la linga.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari